Thắng - thua gì với nhau?

“Phim ảnh chỉ mang tính ước lệ chứ không phải đời thực. Diễn viên 13 tuổi vào vai vợ ba chỉ là diễn xuất trên phim, cớ sao lại cấm chiếu?”. “Gang xỉ của Formosa được xác nhận là phế liệu, là hàng hóa sao kết quả phân tích mẫu lại là chất thải nguy hại?”. “Tháng trước nhà tôi chỉ đóng 1,5 triệu đồng tiền điện, tháng này đóng tới 3 triệu đồng, nghĩa là tăng gấp đôi, sao ngành điện lại nói chỉ tăng hơn 8,3%?”.

Cảm giác chung khi theo dõi diễn biến của các vụ việc trên là cơ quan quản lý luôn muốn giành thắng về mình

Nhiều bạn đọc của Báo Phụ Nữ TP.HCM cùng bày tỏ thắc mắc tương tự như những câu hỏi nêu trên trước các sự kiện được dư luận quan tâm gần đây như việc tăng giá điện, đường đi của chất thải ở Formosa, đến vụ diễn viên 13 tuổi đóng cảnh vợ bé trong phim… Và gần giống như một kịch bản, trong vụ việc nào, cơ quan chức năng cũng nhanh nhảu lên tiếng, khẳng định phần đúng về mình.

Trước những dẫn chứng của người dân về tiền điện tăng cao bất thường, ngành điện liền đáp trả bằng biểu giá “bậc thang” vô cùng khó hiểu. Trước những lo ngại của người dân về nguy cơ ô nhiễm môi trường từ xỉ thép của Formosa, cơ quan quản lý môi trường vẫn khăng khăng cho rằng “đang kiểm soát rất chặt”… Và trước những tranh biện về điện ảnh với đời thường, ngành quản lý nghệ thuật cũng muốn hành chính hóa bằng một yêu cầu kiểm tra lại quy trình.

Cảm giác chung khi theo dõi diễn biến của các vụ việc trên là cơ quan quản lý luôn muốn giành thắng về mình và tận dụng tối đa công cụ trong tay để thực hiện điều đó. Người nghe rất dễ bị dẫn dụ khi lãnh đạo của Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) viện dẫn nhiều quy định chuyên ngành để giải thích rằng, gang xỉ của Formosa là phế liệu - hàng hóa vì có thể thu hồi được sắt thép với tỷ lệ cao. Người tiêu dùng cũng rất dễ rơi vào mông lung trước biểu đồ “bậc thang” của ngành điện. Và sự tranh biện của những người yêu nghệ thuật điện ảnh cũng sẽ nhanh chóng bị đóng khung trước những phán xét công quyền.

Song, cái lý của cơ quan quản lý không phải tận dụng lợi thế của mình để làm cho người dân đuối lý mà phải minh định được đúng sai và hướng đến những mục đích lớn hơn. Như trong vụ xỉ thép của Formosa, vấn đề là cần làm sáng tỏ vì sao gang xỉ - phế liệu lại có hàm lượng pH vượt ngưỡng nguy hại và cách kiểm soát ra sao chứ không phải là những tranh cãi chuyên môn về việc tận dụng gang xỉ - phế liệu thế nào. Hay trong vụ giá điện, thắc mắc của người dân là giá tăng quá cao gây khó khăn cho cuộc sống trong bối cảnh thu nhập bình quân đã quá èo uột… chứ không phải là những tranh cãi về những con số “bậc thang” lạnh lùng.

Tôi từng có lần bị sốc khi chứng kiến lãnh đạo một cơ quan nhà nước thay đổi hoàn toàn quan điểm trước và trong một cuộc họp. Cụ thể, trước cuộc họp bàn về một công trình X, trao đổi thân tình với tôi, vị này chỉ ra hàng loạt hạn chế của công trình này và tỏ ý không ủng hộ. Thế nhưng sau đó, khi bước vào cuộc họp với lãnh đạo cấp cao hơn, ông lại phát biểu ủng hộ công trình X. Khi tôi hỏi vì sao lại thay đổi quan điểm như vậy, ông nói là do đơn vị của ông ở cấp dưới nên có phản biện kiểu gì cũng… thua.

Sau đó, giống như nhận định của vị cán bộ nói trên, công trình X khi triển khai, vận hành đã bộc lộ rất nhiều hạn chế và gần như không phát huy hiệu quả. Câu chuyện cho thấy, sự thắng thua giữa các cơ quan quản lý nhà nước với nhau hay giữa cơ quan quản lý với người dân sẽ trở nên vô nghĩa, thậm chí còn gây ra tai họa khi sự thật bị khỏa lấp bởi sức mạnh quyền lực hay những ngụy biện trá hình.

Giống như mong mỏi của người dân, những vệt bài trên Báo Phụ Nữ TP.HCM về giá điện hay đường đi của chất thải ở Formosa không nhằm mục đích thắng thua với cơ quan công quyền, mà nhằm cung cấp thông tin đa chiều, giúp cho các đơn vị liên quan nhìn ra những hạn chế, sai sót để điều chỉnh, khắc phục. Từ đó, hướng đến những mục đích lớn hơn là bảo vệ môi trường, đảm bảo cuộc sống cho người dân.

Hoàng Nhiên