Tháng hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS năm 2018: Hơn 50.000 người chưa biết mình nhiễm HIV

Đây có thể là nguồn lây nhiễm HIV cho cộng đồng. Chúng tôi đã trao đổi với thạc sĩ - bác sĩ Đỗ Hữu Thủy, Phó trưởng phòng Dự phòng lây nhiễm HIV, Cục Phòng, chống HIV/AIDS, xung quanh vấn đề này. 

Thạc sĩ - bác sĩ Đỗ Hữu Thủy (bìa phải) tại tọa đàm nhân buổi phát động Tháng hành động phòng, chống HIV/AIDS “Không để ai ở lại phía sau” - ngày 13/11

Phóng viên: Năm 2014, Liên Hiệp Quốc đã đưa ra mục tiêu đến năm 2020, có 90% số người nhiễm HIV biết được tình trạng của mình, 90% số người đã chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị thuốc ARV và 90% số người được điều trị ARV kiểm soát được lượng vi-rút ở mức thấp. Vậy Việt Nam hiện đang ở mức nào của mục tiêu này, thưa ông?

Thạc sĩ - bác sĩ Đỗ Hữu Thủy: Hiện tại, có hơn 1.300 cơ sở y tế cung cấp dịch vụ tư vấn và xét nghiệm HIV sàng lọc ở 100% huyện; cả nước có 138 phòng xét nghiệm khẳng định HIV ở tất cả các tỉnh và một số huyện vùng sâu, vùng xa. Kỹ thuật xét nghiệm ngày càng đơn giản, thậm chí có thể tự thực hiện qua lấy máu đầu ngón tay để xét nghiệm hoặc tự xét nghiệm bằng dịch miệng. Tuy nhiên, theo ước tính, Việt Nam có khoảng 250.000 người nhiễm HIV thì chỉ có gần 200.000 người (80%) biết tình trạng nhiễm HIV của mình. 20% còn lại có thể là nguồn lây nhiễm HIV cho cộng đồng do không được tư vấn và tiếp cận các dịch vụ dự phòng, điều trị ARV sớm.

Nhiều người được chẩn đoán nhiễm HIV vẫn chưa tham gia điều trị ARV. Trong khi đó, chúng ta có 470 cơ sở điều trị ARV ở tất cả các tỉnh, thành và hầu hết các huyện, có 652 cơ sở cấp phát thuốc ARV tại trạm y tế xã. Thuốc ARV hiện nay đang được các dự án cấp miễn phí và sẽ được cấp thông qua bảo hiểm y tế trong những năm tới. Mọi người được chẩn đoán nhiễm HIV sẽ điều trị ngay với ARV mà không phụ thuộc vào số lượng tế bào CD4 và giai đoạn lâm sàng. Tuy nhiên, hiện nay mới chỉ có khoảng gần 130.000 người nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc ARV, đạt khoảng 65% số người chẩn đoán nhiễm HIV. Còn khoảng 60.000 người được chẩn đoán nhiễm HIV chưa tham gia điều trị ARV. 

Mặc dù những năm qua, Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu trong phòng, chống HIV/AIDS như mười năm liền dịch HIV được kiểm soát ở cả ba tiêu chí: giảm số người nhiễm mới hằng năm; giảm số người chuyển sang AIDS và giảm số người tử vong. Việt Nam tiếp tục kiểm soát tỷ lệ nhiễm HIV trong cộng đồng dân cư dưới 0,3%. Tuy nhiên, như đã đề cập ở trên, các chỉ tiêu hiện tại của ta còn khá xa so với mục tiêu 90-90-90 mà Liên Hiệp Quốc đề ra. Do đó, thách thức vẫn rất lớn.

* Có phải vì vậy mà Tháng hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS năm 2018, Việt Nam chọn chủ đề “Hãy hành động để hướng tới mục tiêu 90-90-90 vào năm 2020”?

- Hành lang pháp lý của Việt Nam khá đầy đủ, được các tổ chức quốc tế đánh giá cao. Các cam kết chính trị cho phòng, chống HIV/AIDS cũng ở mức cao ở cả cấp Trung ương và địa phương. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu 90-90-90 cần phải có hành động mạnh mẽ hơn nữa từ mỗi lãnh đạo, mỗi người dân. Nó cũng đòi hỏi chương trình phòng, chống HIV/AIDS cần phải có những điều chỉnh thích hợp với tình hình mới. 

Đây là những mục tiêu đầy thách thức. Tuy nhiên nếu đạt được những mục tiêu này, không chỉ bảo vệ sức khỏe, tính mạng của người dân mà còn là sự ổn định và phát triển của quốc gia. Trong bối cảnh dịch HIV tác động toàn cầu, nếu Việt Nam làm tốt công tác phòng, chống HIV/AIDS nói chung và thực hiện thắng lợi mục tiêu 90-90-90 thì không chỉ có ý nghĩa thiết thực đối với người dân Việt Nam mà cả với cộng đồng quốc tế. Đó cũng là tiền đề quan trọng để tiến tới kết thúc đại dịch AIDS vào năm 2030.

* Tỷ lệ lây truyền của HIV ở nam và nữ có sự chênh lệch không, thưa ông? 

- Tỷ lệ nữ nhiễm HIV hiện nay khoảng 43%, nam khoảng 57%. Điều đáng nói là qua theo dõi nhiều năm, tỷ lệ nữ nhiễm HIV đang gia tăng nhanh. 

* Xin cảm ơn ông.

Hạnh Chi (thực hiện)