Thắng cố Bắc Hà làm say lòng du khách

Bắc Hà là một huyện của tỉnh Lào Cai, nằm ở độ cao trung bình 900m so với mặt nước biển. Nơi đây được mệnh danh là cao nguyên trắng vùng Tây Bắc, mỗi dịp xuân về, hoa mận nở trắng cả các triền đồi, triền núi, cũng như trong các vườn nhà dân.

Với những vườn hoa mận ngút ngàn mùa xuân, Bắc Hà còn được gọi là cao nguyên trắng

Chợ phiên Bắc Hà chỉ được họp duy nhất vào ngày chủ nhật hàng tuần. Đây là nơi đồng bào dân tộc thiểu số đến để mua, bán, gặp gỡ nhau. Với những nét văn hóa và sản phẩm đặc trưng vùng cao, chợ phiên luôn thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước khi có dịp ghé cao nguyên trắng. Nơi đây có nhiều đặc sản ngon, như thắng cố, mèn mén, phở chua, mận Tam Hoa... 

Đặc sản thắng cố

Thắng cố là món ăn đặc trưng truyền thống của người H'mông, về sau được du nhập sang các dân tộc Kinh, Dao, Tày. Thịt nấu thắng cố theo truyền thống là thịt ngựa, về sau có thêm thịt bò, thịt trâu, thịt lợn. Món thắng cố ngựa ra đời từ cách đây gần 200 năm khi người Mông, Tày, Nùng về Bắc Hà cư trú. Tuy nhiên chỉ từ khi du lịch Bắc Hà phát triển mới được nhiều du khách biết tới.

Cách chế biến thắng cố sẽ khác nhau tùy từng vùng 

Để chế biến được món thắng cố, các đầu bếp bản địa phải sử dụng rất nhiều loại gia vị đặc biệt của vùng cao. Cách chế biến cũng khác nhau tùy từng vùng. Như vùng Bắc Hà sẽ sử dụng nhiều gia vị, còn vùng Si Ma Cai lại dùng ít gia vị hơn. Vì vậy hương vị thắng cố của từng vùng cũng khác nhau.

Một loại gia vị dùng nấu thắng cố 

Ngày xưa cách chế biến thắng cố tương đối khác so với ngày nay. Xưa kia tất cả thịt và nội tạng ngựa được làm sạch sẽ rồi cho vào chảo luộc chín, thái vuông. Sau đó người ta cho thịt vào chảo rồi cho các loại gia vị vào. Tiết ngựa cũng được luộc chín đặt lên bên trên nồi thịt rồi cho nước xâm xấp vào hầm nhừ.

Ngày nay sau khi mổ ngựa, làm sạch sẽ, tất cả thịt và lục phủ ngũ tạng của con ngựa sẽ được ướp gia vị. Thời gian ướp khoảng 15-30 phút là được. Gia vị truyền thống để chế biến gồm muối, thảo quả, địa điền, quế, lá chanh nướng thơm, tán nhỏ. Sau khi xào chín cho nước vào hầm nhừ.

Thắng cố Bắc Hà sử dụng nhiều gia vị hơn

Trước khi ăn cho tiết ngựa đã luộc và thái vuông sẵn cho vào chảo đun cùng một lúc là có thể ăn được. Tuy nhiên điều khá đặc biệt khiến cho món thắng cố khá kén khách là mùi vị hơi khó chịu khi lần đầu ăn thử bởi vì nó được kết hợp bởi những gia vị rất đặc biệt của vùng cao Tây Bắc.

Từ trước tới nay có rất nhiều người nghĩ rằng thắng cố không được sạch sẽ và có mùi khó chịu là bởi lòng ngựa không được làm sạch. Tuy vậy đây là cách nghĩ sai lầm bởi vì mùi vị khó chịu của món thắng cố là do các gia vị đặc biệt khi nấu tạo nên.

Thắng cố ăn đến đâu múc ra bát đến đó

Khi ăn thắng cố, chảo thịt vẫn đặt trên bếp đun, ăn đến đâu múc ra bát đến đó, có thể cho thêm ớt xào Bắc Hà vào để thêm vị cay. Nhấp chén rượu ngô Bản Phố cay nồng, gắp miếng thịt ngựa đã được hầm nhừ cho vào miệng, vị ngọt mềm của thịt ngựa kết hợp vị cay của ớt Bắc Hà, vi thơm ngai ngái của gia vị thắng cố sẽ tạo nên một mùi vị rất đặc trưng mà không món ăn nào có được.

Uống thêm một chén rượu ngô cho hết vị khó chịu của thắng cố bạn lại gắp thêm một miếng nữa cho vào miệng. Rất ngạc nhiên, mùi vị khó chịu của thắng cố đã tan biến. Chỉ còn lại vị ngon ngọt, mùi thơm thoang thoảng của gia vị, kết hợp vị cay nồng của rượu ngô làm cho bạn muốn ăn hoài mà không thấy chán. Bạn sẽ nghiện món này khi đã được một lần ăn thử.

Giá cả tại chợ Bắc Hà cũng không đắt lắm. Thắng cố ngựa khoảng 100.000 đồng/bát, thắng cố trâu rẻ hơn khoảng 80.000 đồng/bát. Đây là món ăn thường được làm vào các ngày lễ hội, lễ ăn thề bảo vệ rừng, những ngày có đông người như hội làng, dòng họ, hay ở chợ phiên.

Những đặc sản khác

Bên cạnh thắng cố bạn có thể thưởng thức mèn mén - một món ăn được chế biến từ những hạt ngô nếp vùng cao. Đây là loại thức ăn đã nuôi sống người Mông vùng cao bao đời nay. Hiện tại thì mèn mén thành đặc sản vì người Mông nơi đây đã đủ thóc lúa để ăn. Chỉ còn người Mông khu vực Hà Giang vẫn sử dụng làm thực phẩm trong cuộc sống hàng ngày.

Bên cạnh thắng cố, mèn mén cũng là một đặc sản bạn nên thử khi đến Bắc Hà

Ngoài ra, bạn cũng có thể thử các món phở rất ngon tại chợ như phở chua lạnh, phở chua nóng, phở gà ta hoặc phở bò vùng cao.

Nếu bạn tới chợ vào khoảng tháng 5 đến tháng 7, bạn nhớ mua mận Bắc Hà hay còn gọi là mận Tam Hoa để làm quà cho bạn bè hoặc người thân. Đây là loại quả đặc sản nơi đây. Quả mận khá to, khi chín màu đỏ tím, ăn giòn, vị ngọt dôn dốt. Giá cả cũng không đắt lắm, tùy vào năm được mùa hay mất mùa, trung bình 30.000 - 40.000 đồng/kg. Mận đầu mùa khá đắt đỏ, từ 60.000 - 70.000 đồng/kg.

MAI TIẾN ĐOÀN