Tháng Chạp, bếp của ngoại thơm lừng mứt tết

Khoảng tháng Tư, tháng Năm, sau cơn mưa đầu mùa, là ngoại mua gừng về trồng, ngoại nói, trồng để đến tết này làm mứt.  

Ngoại đem cắt hom rồi ủ khoảng 10 đến 15 ngày, khi các hom gừng đã nhú mắt thì ngoại đem trồng. 

Đến tháng Chạp, ngoại bắt đầu chuẩn bị cho công cuộc làm mứt. Sau khi đào gừng, ngoại mua đường cát, chuẩn bị củi để chụm bếp sên mứt gừng.

Ở miền Trung quê ngoại, vào dịp tết, không thể nào thiếu mứt gừng, bánh thuẫn, bánh in

Nguyên liệu ngoại làm mứt có gừng tươi, chanh và đường cát. Gừng sau khi đào, ngoại đem rũ cho sạch đất cát, sau đó ngâm vào nước khoảng 2 tiếng cho vỏ mềm ra, ngoại dùng muỗng cạo vỏ cho sạch rồi cắt lát mỏng, rửa nhiều lần với nước. 

Sau khi rửa sạch, ngoại luộc gừng. Gừng sẽ được luộc 2 lần cho bớt cay. Lần đầu tiên, ngoại bắc nồi nước lên bếp, chụm củi, chờ nước sôi, cho gừng vào luộc, khoảng 15 phút áng chừng gừng đã nhả bớt cay thì ngoại vớt ra, xả nước nhiều lần, để ráo.

Lần luộc gừng thứ hai, ngoại cho gừng vào nồi nước, vắt vào vài trái chanh rồi nấu cho sôi vài lượt sau đó vớt gừng ra để ráo.

Ngoại cho gừng vào một cái thau lớn, cho đường vào ướp với gừng, đến khi đường tan, nước đường thấm vào gừng, vậy là đã đến công đoạn sên mứt. 

Gừng được cho vào chảo lớn, đặt trên bếp, để lửa lớn và nấu cho đến khi nước đường đặc lại, ngoại lấy bớt củi, bắt đầu dùng đũa đảo đều đến khi gừng khô lại và dính thì nhắc xuống; lúc này ngoại vẫn tiếp tục đảo đều tay. Lớp đường trắng kết tinh áo bên ngoài mứt, vậy là đã xong, ngoại đổ mứt ra chờ nguội.

Năm nào ngoại cũng làm rất nhiều mứt gừng, rồi đem cho nhà tôi và các dì, có năm ngoại còn đặc biệt dặn ba tôi để dành cho ngoại mấy trái bí đao, để ngoại làm mứt bí.

Trong khay mứt tết của ngoại hồi đó, tất cả mọi thứ đều do ngoại tự tay làm, những món không thể thiếu là mứt gừng, mứt dừa, bánh thuẫn, bánh in. Cả một tháng Chạp ngoại loay hoay làm hết món này đến món khác, trong bếp hầu như lúc nào cũng đỏ lửa. Nếu còn thời gian thì ngoại còn làm thêm bánh ít lá gai. Món nào ngoại làm cũng ngon. Chị em tôi thích nhất là ngày mùng 1 tết, quây quần đi chúc tết ngoại, được lì xì, được ăn bánh, mứt ngoại làm thỏa thích.

Năm nào cũng vậy, khi ngoại làm mứt, chúng tôi lại quây quần xung quanh phụ ngoại, nghe ngoại chỉ bày cách làm mứt sao cho ngon, cho trắng, thơm mà không bị cay nhiều.

Sau này, khi ngoại ngày một lớn tuổi, ngoại không còn làm mứt tết. Chị em tôi ai rồi cũng có gia đình riêng, mỗi mùa tết đến, ngoài những bánh kẹo mua sẵn, cũng tranh thủ làm vài món bánh, mứt truyền thống. Và mỗi lần như vậy, lại chạy về ngoại nhờ ngoại hướng dẫn. Nhìn những khay mứt gừng, mứt bí, hay bánh thuẫn tự tay mình làm theo "công thức" của ngoại, lại bồi hồi nhớ những ngày xưa.

Tết nghèo năm tháng ấy, mỗi năm ngoại đều làm mứt gừng.

Thu Phong