Tháng 3, trong tâm bão

Những ngày qua muốn viết cũng không viết nổi vì cảm xúc như đã chai sạn. Chỉ trong vòng một tháng, New York City của mình đã thay đổi đến chóng mặt. Hiện, ngay trong tâm dịch, mỗi ngày đi làm trong bệnh viện cảm thấy như đang ra chiến trường, và ai cũng có chung một nỗi niềm, lo lắng, bất lực. 

Hoa Kỳ trở thành ổ dịch lớn nhất thế giới, đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt trang thiết bị y tế

Đầu tháng 3, hai vợ chồng được nghỉ và vẫn còn kéo nhau "road trip" xuyên bang. New York City và nước Mỹ lúc này vẫn còn hoạt động bình thường. Dịch bệnh hầu hết chỉ ở Seattle. Ngay trong bệnh viện mọi người chỉ nói về COVID-19 như thể nó ở tận đâu xa lắm, không liên quan đến mình. Chỉ là những ai đi du lịch từ những nước vùng dịch về thì phải cách ly 14 ngày.

Hai đứa mình may mắn không lên kế hoạch đi chơi xa như mọi lần, vì cần ở lại ăn đám cưới bạn thân. Ngày xuất hành đi chơi cả hai còn đùa với nhau, nếu có ai dự đám cưới này mà bị nhiễm bệnh cũng chả sao, vì hết phân nửa khách mời là bác sĩ. Vậy mà chỉ trong vòng 10 ngày, mọi sự đã thay đổi đến chóng mặt.

Ngày thứ nhất, ca bệnh đầu tiên xuất hiện ở New York. Bệnh viện của hai đứa đều gửi email nhắc nhở mọi người cẩn thận, chú ý rửa tay thường xuyên.

Ngày thứ hai, email từ bệnh viện nhắc lại từng bước mặc dụng cụ bảo hộ (PPE) trong trường hợp có bệnh nhân nghi mắc COVID-19.

Ngày thứ ba, ca bệnh thứ hai xuất hiện, dù không phải ở trong New York City mà ở vùng ngoại ô New Rochelle. Đây là ca siêu lây nhiễm khi bệnh nhân này đã nhập viện từ cách đó mấy ngày với chẩn đoán viêm phổi và hoàn toàn không được cách ly. Khi đọc tin này, mình đã bắt đầu rùng mình nghĩ đến những người thân và nhân viên trong bệnh viện đã tiếp xúc với bệnh nhân này hoàn toàn không mặc đồ bảo hộ. Nghi là trong vài ngày tới sẽ xuất hiện thêm nhiều ca lây nhiễm từ bệnh nhân này. 

Ngày thứ tư, có 9 ca bệnh mới đều liên quan đến bệnh nhân số 2. Bệnh viện của mình tiếp tục gửi email nhắc nhở nên hạn chế đi du lịch đến các quốc gia có dịch. Nếu không có gì cần thiết thì đừng nên đi đâu cả. Lúc này, dịch đã bùng phát mạnh mẽ tại Ý. 

Ngày thứ năm, bệnh viện email nhắc lúc nào nên dùng khẩu trang N95 và lúc nào dùng khẩu trang thường. Trong email họ cũng cấm không được lấy nước rửa tay khô trong kho ra dùng.

Lúc đọc email này mình thấy buồn cười, vì nước rửa tay khô bình thường để đầy trong kho, còn phát miễn phí cho bệnh nhân, cớ gì phải cấm như vậy. Nhắn tin hỏi bạn thì mới biết do mọi người bắt đầu mua sạch sản phẩm này trong siêu thị, bệnh nhân và người đi thăm bệnh đã “chôm” hết trong bệnh viện, nên bây giờ nó lại là hàng hiếm, không được dùng thoải mái như xưa.

Ngày thứ sáu, New York có 44 ca bệnh, hầu hết đều liên quan đến bệnh nhân số 2. Email từ bệnh viện thông báo tất cả những buổi họp hay bài giảng nào có nhiều hơn 25 bác sĩ đều phải bị huỷ bỏ. Họ bắt đầu lo sợ nếu nhiều bác sĩ bị bệnh cùng lúc sẽ không có ai chăm bệnh nhân. 

Ngày thứ bảy, New York có 89 ca. Bệnh viện thông báo tất cả những bác sĩ và nhân viên đang làm việc ở nước ngoài đều phải quay về ngay lập tức. Bạn bè nội trú của mình đang thực tập một tháng ở châu Phi cũng bị bắt quay về. Bệnh viện cũng yêu cầu các bác sĩ đang được nghỉ phép phải khai báo đã đi đâu, định đi đâu. Cả hai đứa đều phải đưa ra lịch trình đi chơi. Lúc này, chỉ mong về nhà ngay vì cảm thấy tình hình khá căng thẳng.

Ngày thứ tám, số ca tăng lên 106. Bệnh viện yêu cầu nhân viên nếu có bất kỳ triệu chứng nào của bệnh đều phải ở nhà, không được đi làm, để tránh lây nhiễm.

Ngày thứ chín, 142 ca. Nước Ý thông báo giới nghiêm toàn quốc. Bệnh viện New York nhìn bệnh viện Ý bị quá tải, bắt đầu lo sợ điều tương tự sẽ xảy ra ở đây. Bệnh viện của mình thông báo PPE bắt đầu bị thiếu hụt và yêu cầu hạn chế số người ra vào phòng bệnh nhân để tiết kiệm đồ bảo hộ.

Ngày thứ mười, 173 ca. Hai đứa về lại New York City, chuẩn bị đi làm và bước thẳng vào tâm bão. 

Số ca nhiễm mới và tử vong tiếp tục gia tăng tại châu Âu

Từ ngày thứ 10 đến nay, mọi thứ hoàn toàn bị mất kiểm soát, đây cũng là hiện thực cuộc sống trong tâm dịch:

- Tất cả bệnh viện ở New York City đang quá tải. Số ca bệnh tăng lên gấp đôi mỗi 3 ngày. Số lượng bệnh nhân bị nặng và cần đặt nội khí quản khá cao; số máy thở đang vơi dần. Khi mình viết những dòng này, bệnh viện của mình và của Ian chỉ còn khoảng 100 máy thở mỗi nơi. Số phòng và nhân viên có thể chăm sóc bệnh nhân cũng thiếu. Hiện, cả khoa nhi của bệnh viên đã phải dọn qua bệnh viện khác dành phòng cho bệnh nhân COVID-19. Bệnh viện dã chiến được dựng lên khắp nơi, chính phủ kêu gọi các bác sĩ đã về hưu quay lại làm việc vì không đủ bác sĩ. 

- Số đồ bảo hộ cứ vơi dần đều. Ban đầu quy định tất cả mọi người phải mang khẩu trang N95 khi khám bệnh nhân nghi nhiễm; phải thay khẩu trang giữa các bệnh nhân. Khi số lượng N95 giảm mạnh, thì quy định mới là được phép dùng lại N95 trong một ngày, rồi lại đổi thành chỉ được dùng N95 khi đặt nội khí quản, còn lại phải đeo khẩu trang thường.

Và hiện tại bây giờ, khi số lượng khan hiếm cùng cực, thì mỗi bác sĩ chỉ được phát một khẩu trang (loại dùng 1 lần) và phải dùng đúng cái khẩu trang đó đến khi nào có hàng mới về, ngày này qua ngày khác. Bình thường, chuyện dùng lại khẩu trang là không tưởng, nếu bị bắt gặp sẽ bị phạt ngay, nhưng thời điểm này bao nhiêu quy định đều không còn tác dụng. 

- Hiện thực đau lòng là hầu hết bệnh nhân COVID-19 khi mất đều ra đi một mình. Để ngăn lây lan, bệnh viện quy định người nhà bệnh nhân không còn được vào thăm nữa. Rất nhiều gia đình đã phải nhìn người thân của mình ra đi qua Facetime. Rất nhiều gia đình còn không hay biết người thân của mình đã bị mất vì bệnh viện không liên lạc với họ được. Mất vì bệnh này, nếu không được tiêm morphine, là cảm giác như đang chết ngạt, khi phổi không còn cung cấp oxy cho cơ thể được. Đó là cái chết đau đớn và cô độc nhất. 

- Hầu hết nhà xác đều đã quá tải, không còn chỗ để thêm, bây giờ thành phố phải đem xe tải đông lạnh tới để chở xác. Và vì lệnh cấm tập trung đông người, nên người mất cũng không có đám tang. Người nhà tới giờ vẫn không thể gặp họ lần cuối.

- Sản phụ bây giờ phải đi sinh một mình, không được có chồng hay người nhà vào thăm để tránh lây nhiễm. Là bao nhiêu ông bố lỡ dịp không được nhìn thấy con mình ra đời.

- Các nội trú sinh các ngành khác nhau đều được điều động đến giúp ngành đa khoa và cấp cứu, khi họ hoàn toàn kiệt quệ về sức lực và quá nhiều bác sĩ đã mắc bệnh phải ở nhà. Là quyết định cho sinh viên năm cuối trường Y tốt nghiệp sớm để có thêm một lượng bác sĩ mới, giúp bệnh viện trong cơn đại dịch này. 

- Khi mình và bạn bè trong ngành đều không dám về nhà hay gặp người thân, vì bọn mình đã mặc định chắc chắn đã bị hoặc sẽ bị nhiễm bệnh, chỉ là sớm hay muộn, không đứa nào muốn để lây cho ba mẹ, ông bà. Cả tuần nay mẹ chồng mình đều tới nhà, nhưng chỉ được đứng bên ngoài cách vài mét, chỉ được nhìn và nói chuyện với hai đứa qua cửa sổ. Hôm qua, bà lại đòi vào nhà, Ian phải nói: “Mẹ không được để bị lây bây giờ. Nếu chẳng may phải vào bệnh viện, mẹ phải vào một mình. Nếu phải lựa chọn giữa mẹ và một bệnh nhân khác trẻ hơn, chắc chắn bác sĩ sẽ đưa máy thở cho người kia, vì cơ hội sống của họ cao hơn. Nếu chuyện đó xảy ra thì con sẽ không bao giờ tha thứ cho mình”. Thế là bà lại phải quay ra.

- Khi bọn mình phải sống trong nỗi sợ là sẽ lây bệnh cho chồng/vợ/người yêu, những người đang sống ngay trong nhà. Bạn bè có người phải xuống ở tầng hầm, ngủ giường riêng, có người phải ra thuê khách sạn hoặc airbnb ở, người nào có con thì phải gửi về ở với ông bà và tuyệt đối không dám gặp con. Hai đứa mình vì cùng là bác sĩ nên không có đường nào thoát, cứ mặc định là đứa nào bị trước cũng sẽ lây cho đứa kia thôi. 

- Khi dịch bệnh khiến người ta phải lường trước tình huống xấu nhất. Các bác sĩ đều đang hối hả lập di chúc, đặc biệt những ai đã có con. Vợ chồng phải dặn nhau trước, nếu đến lúc hoàn toàn hôn mê thì có nên đặt nội khí quản không, hay là cứ để cho ra đi thanh thản. Lời nói đùa mọi khi “Nếu em có chuyện gì thì anh cứ đi lấy vợ mới đi” trong thời điểm này lại thành ra nói thật. 

- Các ông bố bà mẹ có con đi làm trong bệnh viện là cứ như đang ngồi trên đống lửa. Mẹ chồng mình thì mua đủ thứ thuốc bổ khác nhau bắt hai đứa uống, mỗi ngày đều tiếp tế lương thực, nhưng chỉ dám để trước cửa vì không được vào nhà gặp mặt. Mẹ đứa bạn mình, mỗi khi nó trực đêm là bà thức nguyên đêm nói chuyện cùng nó vì bà lo đến không ngủ được. Ba đứa khác năn nỉ nó xin nghỉ làm đến khi nào hết dịch rồi quay lại. Nhưng thời điểm này không ai nỡ xin nghỉ, vì trách nhiệm với bệnh nhân và cả trách nhiệm với đồng nghiệp.

Vượt Trung Quốc và Ý, Hoa Kỳ trở thành ổ dịch lớn nhất thế giới

Nhưng, trong thời điểm khó khăn này, lại làm mình thêm trân quý những gì mà gia đình, bạn bè, và cộng đồng đang chung tay góp sức giúp bọn mình chống dịch:

- Khi nhận được tin từ bệnh viện chỉ còn đủ 1 khẩu trang cho mỗi bác sĩ, mình đã gửi tin nhắn cầu cứu đến một loạt bạn bè, hỏi xin nếu đứa nào còn khẩu trang thì cho mình mua lại. Vậy mà chỉ trong vòng mấy ngày, bọn bạn mình đã hỏi dò người quen và bằng cách nào đó mỗi đứa đều kiếm ra được vài chục khẩu trang gửi về cho mình. Ba mẹ cũng chạy khắp thành phố kiếm chỗ bán khẩu trang để gửi lên. Nhờ vậy mà mình đã có đủ khẩu trang ít nhất đến khi có hàng mới về bệnh viện.

- Khi hàng loạt các nhà hàng và dịch vụ giao thức ăn đều quyết định tặng phần ăn cho bác sĩ và y tá để bọn mình tập trung làm việc. Từ UberEats, Sweet Greens, rồi bao nhiêu tiệm bánh nổi tiếng, chỉ cần đưa thẻ ID bệnh viện ra là sẽ được ăn miễn phí, mà còn được giao tới tận bệnh viện nữa. Rồi thì nhãn hiệu giày và quần áo cũng tặng sản phẩm cho nhân viên y tế. Cả thành phố bây giờ đều dồn lực và hi vọng về các bệnh viện.

- Khi cả thành phố hẹn nhau chiều nay đúng 19g cùng vỗ tay cảm ơn, cổ vũ đội ngũ y tế trong bệnh viện. Tới đúng giờ, ngồi trong bệnh viện nhìn ra là thấy một loạt người dân đứng ở ban công vỗ tay náo nhiệt, vẫn giữ đúng luật không đi ra đường và không đứng gần nhau, lại cảm thấy ấm lòng hơn bao giờ hết. 

Và vì tất cả những điều đó, mình tin là New York City sẽ qua được đại dịch này. Cuộc chiến này còn kéo dài bao lâu nữa không ai biết được, nhưng COVID-19 sẽ qua đi, thành phố này sẽ trở lại như xưa, vì ở đây có những con người luôn hết mình vì nó và luôn có một niềm tin bất diệt vào thành phố không bao giờ ngủ. 

Bài viết cho một tháng 3 đầy bão táp.

 Trinh Trang Yarett (New York, Mỹ)