Thẳm sâu, ai cũng muốn làm người tốt

Một bữa cơm tại trạm dừng chân trên quốc lộ 14. Những người khách lạ như thân quen hơn sau khi mời nhau dùng cơm - Ảnh: Thành Nhân

Vì công việc, tôi thường xuyên đi xe đò đường dài - Sài Gòn về miền Trung, lên Tây Nguyên và ngược lại. Với những hành trình trên 10 giờ như thế, nhà xe luôn dừng ở các trạm dừng nghỉ để hành khách dùng cơm. Từ đây, câu chuyện bắt đầu…

Cũng không rõ từ bao giờ, việc đi xe đường dài trở thành hành trình gian nan và lắm rủi ro. Kiểu như tâm lý ta xa nhà, rời không gian quen thuộc, cộng những tin tức như tai nạn, chuyện nhà xe bắt chẹt khách hay những quán “cơm tù” buộc người ta phải đưa mình vào trạng thái phòng vệ. Chớ uống nước ai đó mời; vào quán phải hỏi giá trước; luôn cảnh giác với tiền bạc, tư trang… là điều những người đi xe nhiều năm kinh nghiệm truyền lại và những người đi sau cứ thế gìn giữ, lưu truyền như cẩm nang an toàn.

Nhưng đó đã là chuyện của một thuở xa xưa. Xe khách đường dài ngày nay đã an toàn hơn, ít nhất là ở thái độ phục vụ và tại các trạm dừng chân. Thời đại mạng xã hội, các nhà xe “lôm côm” sẽ có nguy cơ “bị đánh 1 sao” trên mạng và sẽ phá sản như chơi. Chưa kể, trên nhiều hành trình, luôn có nhiều hãng xe cho khách chọn lựa. Sự cạnh tranh buộc các nhà xe phải chăm sóc khách hàng tốt hơn. Ngày nay, nhà xe muốn làm người xấu cũng khó, vì sẽ bị khách hàng “trừng phạt” trực tiếp bằng động tác đơn giản: tẩy chay.

Dù là làm người tốt vì buộc phải tốt, các hãng xe đang dần giúp hành khách yên tâm hơn trên đường thiên lý.

Các trạm dừng chân kiểu “cơm tù” cũng đã dần bị loại bỏ, bởi nếu xe đưa khách vào dạng quán ấy, hậu quả “1 sao” cũng sẽ lập tức xuất hiện. Dù vậy, người ta vẫn còn có chút e ngại tại các trạm dừng.

Không rõ bằng cách nào, hầu như mọi trạm dừng chân đều bán hàng đồng giá. Dù là cơm, phở, bún, bánh canh… nếu bạn gọi một phần, giá luôn là 50.000 đồng. Dĩ nhiên, suất ăn ấy cũng khá đơn điệu và ít ỏi so với giá. Nếu bạn muốn ăn đầy đặn hơn, lời khuyên là nên chọn ăn “cơm nhà xe” tức ăn cơm phần, chung với những hành khách khác hoặc ăn cùng với chủ xe, tài xế.

Nhớ lần đầu ngồi vào bàn cùng những người xa lạ, sau một đoạn đường dài mệt mỏi, tôi cũng như nhiều người khác cắm cúi ăn cho xong, để còn lên đường. Hầu như không ai nói với ai tiếng nào và cũng chẳng ai để ý đến ai.

Một ngày nọ, như thói quen trước khi ăn cơm với gia đình, tôi buộc miệng: “Mời cả nhà dùng cơm” và ngay khoảnh khắc ấy, tôi cảm nhận được có điều thay đổi trong bàn ăn, nơi những người xa lạ, chỉ cùng đi chung một chuyến xe, trên một đoạn đường. Vài người khác cũng lên tiếng: “Mời cả nhà ăn cơm”, “Xin mời”.

Bữa cơm hôm ấy bỗng nhiên như dịu dàng hơn và thân tình hơn. Chàng thanh niên đứng dậy chia phần thức ăn trong đĩa bên phía mình sang phía bàn bên kia để người khác tiện gắp. Chị gái cảm ơn rồi cũng chia phần thức ăn trong đĩa bên phía chị trở lại. Được đà, lần sau, trên một chuyến xe khác, tôi đứng dậy so đũa cho mọi người thì một chị gái trong bàn chia chén, người khác xới cơm cho cả bàn, rồi mọi người lại mời nhau dùng cơm như thể đều đã quen biết.

Có lần, bên cạnh tôi trong bàn là một thanh niên, tay phải băng bột, cầm đũa bằng tay trái rất khó khăn. Tôi quay sang hỏi: “Ổn không em?”. Em ấy thoáng giật mình, nhưng rồi khẽ bảo: “Dạ ổn”. Dù miệng nói ổn, em cầm đũa vẫn lóng ngóng. Tôi gọi người phục vụ quán, xin cái muỗng, đưa cho em. Em cảm ơn và rồi bữa ăn của em trở nên dễ dàng hơn.

Rõ ràng là, chỉ cần có ai đó bấm nút kích hoạt chế độ “người tốt”, những người khác sẽ sẵn lòng làm theo; cũng tương tự như khi ta làm chuyện xấu sẽ dễ lôi kéo người khác theo làm chuyện xấu. Từ mâm cơm trên đường thiên lý, tôi tin rằng tính thiện, lòng bao dung, sự lịch sự, lễ phép… trong mỗi chúng ta vẫn ở đó. Chỉ cần được kích hoạt thôi. Và người kích hoạt thiện lương nên là ai nếu không phải là chính ta, cho chính mình trước? Mời mọi người trong bàn dùng cơm, dẫu là người xa lạ, bữa ăn của tôi cũng trở nên ngon miệng hơn.

Đường xa trở nên vui vẻ, như thêm gần.

Thành Nhân