Thâm nhập những trại heo khổng lồ gây ám ảnh ở Đồng Nai

Sau khi Báo Phụ Nữ TP.HCM ra ngày 15/10/2018 đăng bài Xây trại heo khổng lồ ngay đầu nguồn cấp nước cho 10 triệu dân, hàng trăm bạn đọc đã gọi điện, gửi thư đến báo bày tỏ lo ngại về tình trạng nhiều trại heo lớn ở Đồng Nai hoạt động không đảm bảo vệ sinh môi trường… Phóng viên đã thâm nhập khu vực có nhiều trang trại heo lớn nhất Đồng Nai và thật sự ám ảnh.

Nhiều trại heo lớn ở H.Xuân Lộc (tỉnh Đồng Nai) chứa nước thải trong hồ lộ thiên, mùi hôi thường xuyên phát tán khiến người dân bức xúc. Ảnh: Lê Nguyễn

Suối chết vì nước bẩn

Trưa 20/10, chúng tôi theo chân ông Tám - một người dân ở xã Xuân Hưng (H.Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai) tình nguyện dẫn đường nhưng đề nghị không nêu tên thật vì ngại đụng chạm với các chủ trại heo), để thâm nhập vào “thủ phủ” trại heo ở ấp 1 xã Xuân Hưng. Mới đến đầu con đường đất sình lầy dẫn vào trại heo đã nghe mùi hôi nồng nặc. Có lẽ đã quá quen với cái mùi kinh dị này, ông Tám vẫn xăm xăm sải bước và bức xúc kể về cái chết của dòng suối sát bên con đường dẫn vào trại heo. “Con suối này lúc trước có tên đẹp lắm, gọi suối Điệp nhưng từ lúc trại heo xuất hiện chẳng có con cá nào sống nổi nên người ta gọi là “suối chết”. Từ lâu rồi tôi cũng chẳng dám lội xuống con suối đó nữa”.

Cách mặt đường lớn khoảng 6km, “suối chết” nằm sâu trong cánh rừng tràm. Giữa trưa, dòng nước đục ngầu bốc mùi tanh. Người dân địa phương cho biết, con suối này chuyển màu theo các thời điểm trong ngày. Có khi nước màu trắng rồi chuyển sang đục ngầu; có khi dòng nước đen kịt như màu than đá bốc mùi hôi nồng nặc. “Con suối này đổ thẳng về sông lớn của tỉnh Đồng Nai. Ở địa phương chúng tôi có rất nhiều con suối “chết” như thế này”, ông Tám chia sẻ.

Cách suối Điệp vài trăm mét là một trại heo của Công ty TNHH An Phát Tám với quy mô 2.400 con. Thời gian qua, trại heo này liên tục bị người dân địa phương phản ánh về tình trạng ô nhiễm. Được biết, tháng 9/2017, trại heo này đã bị UBND tỉnh Đồng Nai xử phạt 380 triệu đồng do các lỗi vi phạm liên quan đến môi trường. Khi khảo sát khu vực xung quanh trại heo này, phóng viên được người dân phản ánh là phía trại heo vẫn bốc mùi hôi nồng nặc. Đặc biệt là con suối Điệp nằm cách khu vực trại heo này không xa luôn bị ô nhiễm. Nhiều khảo sát cho rằng, đơn vị chăn nuôi này cần phải khắc phục lại hệ thống xả thải, tránh rò rỉ, gây mùi hôi ảnh hưởng đến nguồn nước xung quanh.

Suối Điệp, xã Xuân Hưng, H.Xuân Lộc,tỉnh Đồng Nai thường xuyên đổi màu,bốc mùi hôi thối do tiếp nhận nước thải ô nhiễm từ các trại heo - Ảnh: Lê Nguyễn

Theo khảo sát của chúng tôi, dọc theo đường Suối Bà Rùa (thuộc ấp 1, xã Xuân Hưng) đi vào khu rừng tràm có đến 4 trại heo thường xuyên bị người dân phản ánh gây ô nhiễm môi trường. Đơn cử như trại heo của Công ty TNHH Huy Hoàng Quân với quy mô 2.400 con heo nái nằm ngay sát mặt đường dân sinh. Khi lưu thông qua khu vực này, chúng tôi nhận thấy mùi hôi từ phía trại heo bốc ra khiến người đi đường có cảm giác nôn ói. Người dân địa phương cho biết, họ đã gánh chịu mùi hôi của trại heo khoảng 6 năm nay. Người dân từng phản ánh với chính quyền địa phương rất nhiều nhưng không được giải quyết triệt để. 

“Nước thải đạt chuẩn” nhưng dân nghi ngờ

Công ty TNHH Huy Hoàng Quân có hệ thống xử lý nước thải, công suất 150,3m3/ngày. Nước thải sau xử lý qua bồn lọc áp lực thải ra suối Bà Rùa. Chính quyền địa phương cho rằng, kết quả phân tích mẫu nước thải sau xử lý của công ty này đạt chuẩn quy định. Thế nhưng, theo người dân địa phương, trên thực tế, tình trạng nguồn nước ở suối Bà Rùa thường xuyên chuyển màu và mùi hôi nồng nặc từ trại heo này thì không thể đánh giá nó “đạt chuẩn”. 

Đáng nói, trại heo của Công ty TNHH Huy Hoàng Quân hoạt động từ năm 2012 với quy mô 2.400 con heo nái, nhưng đến nay, công tác bảo vệ môi trường ở trại heo này vẫn còn nhiều bất cập. Hiện đơn vị này đang trong giai đoạn “thực hiện các biện pháp khắc phục và chỉnh sửa, hoàn chỉnh hồ sơ báo cáo kết quả thực hiện các công trình bảo vệ môi trường phục vụ giai đoạn vận hành dự án để gửi Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đồng Nai xem xét, xử lý”.

Trao đổi với phóng viên, đại diện chính quyền ấp 1, xã Xuân Hưng cho biết: “Bốn trại heo nằm dọc theo đường Suối Bà Rùa làm ảnh hưởng đến đời sống của 50 hộ dân ở ấp 1. Tình trạng ô nhiễm diễn biến nặng nhất là vào buổi tối, dân cư ở đây chịu không nổi nên liên tục phản ánh”. Một trong những trại heo có quy mô lớn nhất ở xã Xuân Hưng là trang trại của Công ty TNHH Đại Đông Thành với 12.000 con. Được biết, trại heo này có hệ thống xử lý nước thải, sau khi xử lý thì nước được chứa tại hồ đất. Tuy nhiên, hệ thống hầm biogas của trại heo này đã xuống cấp, không đáp ứng hiệu quả xử lý. Ngoài ra, trại heo này được ghi nhận là có hệ thống nước thải chưa qua xử lý chảy tràn qua các dãy chuồng có nguy cơ gây ô nhiễm.

Trên thực tế, số liệu do chúng tôi thu thập được cho thấy, từ năm 2017 đến 9 tháng đầu năm 2018, UBND H.Xuân Lộc đã phối hợp, tổ chức kiểm tra, tham mưu xử lý vi phạm hành chính 11 trang trại heo quy mô cấp tỉnh, phạt hơn 4,1 tỷ đồng do không đảm bảo quy định về bảo vệ môi trường. Đối với cơ sở chăn nuôi nhỏ hơn thuộc cấp huyện, địa phương đã xử phạt 8 trang trại chăn nuôi và 1 hộ gia đình, tổng mức phạt gần 700 triệu đồng. 

Nỗi lo “bức tử” nguồn nước

Theo tài liệu chúng tôi thu thập được, H.Xuân Lộc là huyện có nhiều trang trại heo lớn nhất Đồng Nai. Hiện toàn huyện có 94 trang trại chăn nuôi cấp tỉnh. Trong đó, 10 trang trại đã đi vào hoạt động nhưng đang xây dựng hệ thống xử lý nước thải, có 7 trang trại chưa xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung ở các xã Xuân Thành, Xuân Trường và Suối Cao.

Đáng nói, ngoài những trại heo lớn, trên địa bàn tại H.Xuân Lộc có 61 trang trại chăn nuôi với quy mô nhỏ dưới 2.000 con heo và dưới 10.000 con gà (do cấp huyện quản lý) thì có đến 53 trang trại chưa đăng ký thủ tục về môi trường. Dù mỗi trang trại có quy mô nhỏ nhưng nếu gộp chung lại những trang trại này tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm rất lớn. 

Theo báo cáo của UBND H.Xuân Lộc, hầu hết các trang trại quy mô ở H.Xuân Lộc đã đầu tư xây dựng hầm biogas kết hợp với hồ sinh học. Tuy nhiên, phương pháp “thủ công” này chỉ xử lý sơ bộ lượng nước thải phát sinh nhưng chưa đảm bảo chất lượng theo quy chuẩn quốc gia về nước thải chăn nuôi. Trong khi đó, vị trí tiếp nhận nguồn thải của các trang trại này là sông La Ngà, sông Ui, sông Ray. “Nếu sông La Ngà, sông Ui, sông Ray bị ô nhiễm thì sẽ ảnh hưởng đến nguồn cung cấp nước cho cả Đồng Nai, TP.HCM và Bình Thuận”, một chuyên gia bảo vệ môi trường nhận định.

Tiến sĩ Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế tài nguyên và môi trường TP.HCM cho rằng, qua vụ việc Báo Phụ Nữ TP.HCM phản ánh, có thể hình dung hiện nay công tác quy hoạch chăn nuôi nói chung và quy hoạch các trang trại heo ở Đồng Nai nói riêng chưa tốt. Từ đó, ông đề xuất: “Cần phải khảo sát đầy đủ hiện trạng các trang trại heo ở Đồng Nai để đánh giá nguy cơ gây ô nhiễm nguồn nước. Những trại heo nào nằm ở đầu nguồn nước cần phải dẹp bỏ, sắp xếp lại. Cần phải đặc biệt lưu ý lưu vực sông Đồng Nai là nơi cung cấp nước quan trọng cho nhiều tỉnh thành, do đó quy hoạch về chăn nuôi của Đồng Nai cũng phải tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chí bảo vệ nguồn cấp nước quan trọng này”. 

Sơn Vinh - Lê Nguyễn