Thăm làng quý tộc ở Tây Phi

Ngôi làng này được người Kassena, một phần của tộc người Gurunsi, xây dựng từ thế kỷ XV, dành riêng cho giới quý tộc định cư. Vì lẽ đó, nó luôn được bảo vệ nghiêm ngặt. Ngay cả trong thời điểm thế giới đang xích lại gần nhau nhờ công nghệ, làng Tiebele vẫn giữ được vị trí biệt lập với thế giới bên ngoài. 

Tuy được xem là nơi trú ngụ của giới quý tộc và có cả cung điện hoàng gia, song, những ngôi nhà trong làng Tiebele không phải là các công trình nguy nga, tráng lệ như người ta vẫn thường thấy. Thay vào đó, các ngôi nhà ở đây có mái bằng thoai thoải, bên trong bài trí đơn giản. Nguyên vật liệu làm nên được trộn từ hỗn hợp gạch, bùn, sau đó phủ đất sét để chúng có thể đứng vững trước mưa gió. Cuối cùng và quan trọng nhất là phần trang trí bằng phấn hoặc bùn đen với những họa tiết hình học như hình tam giác, hình thoi đặc trưng nhờ đôi tay khéo léo của phụ nữ trong làng. Việc trang trí tường bên ngoài các ngôi nhà trở thành truyền thống của làng. Ba màu sắc được sử dụng là đen, trắng và đỏ gạch nung.

Địa vị xã hội của người làng được nhận biết qua chính những hoa văn trang trí trên tường bên ngoài ngôi nhà. Người có địa vị càng cao thì họa tiết càng phức tạp. Bên cạnh họa tiết hình học còn có thêm họa tiết hoa lá, sản vật, hình ảnh văn hóa địa phương. Cửa ra vào cũng sẽ thu hẹp, bé nhất chỉ vừa một người khom lưng nhằm đảm bảo sự an toàn cao nhất. Mục tiêu không chỉ để ở mà còn để phòng thủ, chống lại nhân họa và thiên tai nên các ngôi nhà ở Tiebele không có cửa sổ. Mặc dù vậy, bên trong nhà lúc nào cũng mát mẻ. Đặc biệt, những bức tường được trang trí tinh tế nhất không phải là nơi dành cho người sống mà là lăng mộ tưởng niệm người đã khuất.

Người Kassena tin rằng, khi một ngôi nhà xây xong, nó phải hòa hợp được với thiên nhiên. Do đó, trong hai ngày đầu tiên sau khi ngôi nhà được hoàn thiện, chỉ có một người vào ở thử. Trong khoảng thời gian này, nếu một con thằn lằn xuất hiện, đó chính là dấu hiệu của điềm lành. Còn nếu không, ngôi nhà sẽ bị phá hủy.

Năm 2009, làng Tiebele lần đầu được nhiếp ảnh gia Rita Willaert giới thiệu. Vẻ đẹp và sự bền vững của nó đã khiến người yêu kiến trúc sững sờ. Mặc dù ngôi làng sở hữu vẻ đẹp vô cùng độc đáo, người dân nơi đây rất hạn chế mở cửa đón khách để giữ vẻ yên bình cho ngôi làng. Thế nhưng, có vẻ như thiên nhiên không ủng hộ họ. Nạn xói mòn, hạn hán xảy ra liên miên đã đặt ngôi làng vào cảnh có thể biến mất bất cứ lúc nào. Trước thách thức đó, thủ lĩnh tộc người Kassena đã chấp nhận cho chính phủ phát triển ngôi làng thành điểm du lịch.

Nếu một ngày bạn may mắn được ghé thăm Tiebele, cần lưu ý một số điều cấm kỵ như: không được cầm ô, không được mặc trang phục màu đỏ. Chỉ những người quyền quý nhất ở đây mới được phép làm điều đó. Sau cùng, hãy thử món “foofoo” truyền thống được làm từ sắn, khoai lang và ngô nghiền nhỏ mang nấu cháo hoặc chiên trong mỡ sôi sùng sục ăn kèm với món nước xốt có hương vị đặc trưng mà chỉ sản vật địa phương mới có thể mang lại.

Văn Khoa