Thảm họa vỡ đập thủy điện Lào: Lỗi tại ai?

Tờ Nikkei của Nhật cho biết, công trình thủy điện do Công ty Năng lượng Xe Pian Xe Namnoy (PNPC) xây dựng. PNPC là công ty liên doanh giữa một doanh nghiệp quốc doanh Lào với hai doanh nghiệp Hàn Quốc và một doanh nghiệp Thái Lan, được thành lập vào tháng 3/2012.

Theo Bloomberg, hai doanh nghiệp Hàn Quốc tham gia dự án là SK E&C và Korea Western Power. Trong đó, SK E&C chịu trách nhiệm xây dựng hạ tầng dự án, chiếm 26% cổ phần, còn Korea Western Power nắm 25% cổ phần trong tổng số vốn của dự án thủy điện Lào. Đối tác Thái Lan tham gia dự án là công ty điện lực Ratchaburi (25%).

Thông tin ban đầu cho biết, từ ngày 22/7, các công nhân đập thủy điện Xe Pian Xe Namnoy phát hiện con đập bị hư hại một phần, sau những ngày mưa lớn kéo dài.

Một ngày sau đó, công ty PNPC ra văn bản cho biết công trình đập thủy điện hiện giờ "không an toàn và trong điều kiện rất nguy hiểm do lượng mưa rất lớn đổ về khu vực dự án".

Công ty này khuyến cáo rằng nếu đập thủy điện bị vỡ, 5 tỷ m³ nước (sau này thông tin lại là 0,5 tỷ m³) có thể sẽ tràn qua đập và chảy xuống sông Xe-Pian, do đó người dân làng khu vực gần sông phải sơ tán khẩn cấp tới các khu vực cao hơn để tránh nước lũ tràn về.

Văn bản này phát đi vào buổi sáng 23/7, yêu cầu sơ tán khẩn cấp người dân ở hạ lưu. Một số người dân ở làng lân cận đã bắt đầu sơ tán ngay khi đó. Tối cùng ngày thì đập thủy điện vỡ, khiến nhiều người không kịp di dời và hơn 100 người mất tích.

Ban đầu, tờ Bangkok Post dẫn nguồn từ website công ty điện lực Ratchaburi của Thái Lan cho rằng nguyên nhân gây vỡ đập là do mưa lớn.

"Sự cố vừa qua là do mưa bão liên tục đổ xuống khu vực, tạo nên lượng nước khổng lồ chảy vào hồ chứa của dự án", trích website của Ratchaburi.  

Cũng theo công ty này, con đập 770m bị vỡ là do không đủ sức chuyển dòng chảy của 3 con sông Houay Makchanh, Xe-Namnoy và Xe-Pian trên cao nguyên Bolaven.

Bộ Năng lượng và Mỏ Lào nhận định, mực nước dâng cao vì mưa lớn có thể không phải là lý do duy nhất gây vỡ đập hôm 23/7.

Đồ hoạ: Tim Wallace | Nguồn: Hình ảnh vệ tinh của Cơ quan Không gian châu Âu, số liệu của Hệ thống điều phối cảnh báo thảm hoạ toàn cầu.

Liên quan tới nguyên nhân gây vỡ đập, báo Nhật dẫn nguồn tin cho biết các công ty Hàn Quốc đang tố nhau thiếu trách nhiệm.

Một mặt, công ty SK E&C (Hàn Quốc) nói rằng họ phát hiện vết nứt trên đập vào hôm 22/7, và đã nhanh chóng thông báo giới chức địa phương.

Mặt khác, tờ Nikkei dẫn nguồn từ công ty Korea Western Power (Hàn Quốc), tố cáo SK E&C thực tế đã phát hiện ra con đập có dấu hiệu sụt lún tới 11cm từ ngày 20/7, nhưng chỉ theo dõi tình hình mà không đưa ra bất kỳ động thái nào, đặc biệt là khi mưa lớn tiếp tục kéo dài.

Phát biểu trước Quốc hội Hàn Quốc, đại diện Korea Western Power cho hay, con đập đã bị lún 3 ngày trước khi bị vỡ, nhưng SK E&C không có biện pháp xử lý vì cho rằng độ lún này vẫn trong ngưỡng cho phép.

Chỉ đến khi con đập lún tới 1m, tức là sáng ngày 23/7, công ty mới ra văn bản để kêu gọi người dân sơ tán khẩn cấp.

“Ngày 23/7, con đập lún 1m và công ty xin chính quyền hỗ trợ sơ tán người dân", Nikkei dẫn lời ông Kim Byung Sook - CEO của Korea Western Power.

Đáp lại các cáo buộc này, SK E&C chỉ nói rằng công ty đang tiến hành điều tra nội bộ về nguyên nhân thảm họa.

Chính phủ Lào đang chuẩn bị mở cuộc điều tra về các sai phạm có thể đã xảy ra trong quá trình xây dựng dẫn đến việc vỡ đập Xe Pian Xe Namnoy.

Bên cạnh đó, một trong những nguyên nhân khiến thiệt hại về người rất nghiêm trọng đó là người dân không kịp chạy lũ, ngay sau khi đập thủy điện bị vỡ. Thực tế này đồng thời đặt câu hỏi liệu công tác cảnh báo có đến với người dân kịp thời hay không, vì nếu công tác cảnh báo sớm được thực hiện, có lẽ con số thương vong đã không ở mức thảm họa như vậy.

Minh Thu (theo BKK/Nikkei)