Thăm di sản thế giới hơn 500 triệu năm tuổi ở Cao Bằng

Dốc Mẻ Pia với 14 khúc cua ngoạn mục

Nơi Bác “dịch sử Đảng”

Cao Bằng với khu di tích lịch sử suối Lê Nin, hang Pác Bó là mảnh đất hùng thiêng gắn liền với cuộc đấu tranh giành độc lập của dân tộc. 

Ngay sau khi vào cổng khu di tích Pác Bó, du khách sẽ thấy cột mốc số 0 của tuyến đường Hồ Chí Minh nối dài Bắc Nam, đối diện là khu tưởng niệm Bác Hồ. Dọc đường đến suối Lê Nin và núi Các Mác, bạn sẽ ngang qua khung cảnh bình yên của những ruộng lúa, nương ngô, dòng suối và những nếp nhà đồng bào dân tộc Tày, Nùng.

Thật bất ngờ khi tận mắt thấy suối Lê Nin có màu xanh ngọc bích, trong vắt có thể nhìn thấy cá tung tăng bơi lội, chảy len lỏi giữa núi rừng. Men theo dòng suối như dải lụa, chúng tôi tản bộ về phía ngọn nguồn có hang Cốc Bó - nơi Bác Hồ đã sống và làm việc, lãnh đạo cách mạng Việt Nam đi tới thành công. Năm xưa, Bác Hồ đã chọn nơi này để “dịch sử Đảng”. 

Pác Bó trong tiếng Tày Nùng có nghĩa là đầu nguồn. Nơi này cũng là suối nguồn của cách mạng Việt Nam. Trải qua nhiều biến động, khu di tích lịch sử Pác Bó vẫn giữ nguyên vẻ hoang sơ, yên bình.  

Non nước hữu tình

Cao Bằng là nơi hội tụ sông hồ, núi non. Riêng công viên địa chất Non Nước Cao Bằng có lịch sử phát triển hơn 500 triệu năm đã được UNESCO công nhận là di sản thế giới vào tháng 4/2018, quy tụ nhiều danh lam thắng cảnh hùng vĩ.

Chúng tôi đã đến thác Bản Giốc nằm trên đường biên giới Việt Trung - một trong những thác nước đẹp nhất Việt Nam, là thác nước tự nhiên lớn nhất khu vực Đông Nam Á và lớn thứ tư trên thế giới trong số các thác nước cùng nằm trên một đường biên giới. Tại đây, bạn sẽ được chiêm ngưỡng dòng thác tung bọt trắng xóa từ độ cao 60m qua nhiều tầng thác, xuôi xuống dòng sông Quây Sơn nổi bật giữa đại ngàn xanh thẳm. 

Động Ngườm Ngao theo tiếng địa phương có nghĩa là hang hổ. Tương truyền xưa kia có rất nhiều hổ dữ sinh sống ở đây. Cũng có ý cho rằng sở dĩ có tên đó vì người dân đứng trong động nghe tiếng nước chảy như tiếng hổ gầm.

Động Ngườm Ngao có quần thể nhũ đá thiên nhiên nhiều màu sắc gồm hàng trăm ngàn hình khối khác nhau, trông như đụn vàng, thùng gạo, đóa sen… Chúng được hình thành từ 400 triệu năm trước. 

Rời động Ngườm Ngao, chúng tôi ghé thăm núi Mắt Thần hay núi Thủng - theo cách gọi của người bản địa. Ngọn núi này có điểm đặc biệt: rỗng một khoảng ở giữa, trông từ xa như con mắt hướng lên trời xanh. Xung quanh chân núi là hồ Thang Hen và những đồi cỏ xanh mướt thích hợp cho hoạt động cắm trại, ngắm cảnh. 

Tới Cao Bằng, bạn không nên bỏ qua trải nghiệm chinh phục dốc Mẻ Pia - con dốc có độ hiểm trở số một tại đây, với 14 khúc cua cheo leo nối dài tới tận đỉnh núi. Chúng tôi đã chọn trekking trên đoạn đường mòn khoảng 3km để có thể đứng trên đỉnh núi đối diện đèo Mẻ Pia ngắm nhìn trọn vẹn con đèo với 14 khúc cua ngoạn mục này.

Non nước hữu tình

Được thiên nhiên hào phóng ban tặng hệ sinh thái đa dạng, Cao Bằng hiện có diện tích rừng tự nhiên lớn với nhiều loại cây quý hiếm, mang giá trị kinh tế và nghiên cứu khoa học cao, trong đó có 27 loài được ghi trong Sách đỏ như dẻ tùng sọc trắng, thông pà cò, ngũ gia bì gai, hoàng đàn…

Bên cạnh đó, Cao Bằng còn có hệ thống động vật quý giá với gần 200 loài, trong đó có một số loài quý như cu li, vượn đen, voọc đen má trắng, cáo lửa, sói đỏ, rái cá, báo hoa mai, hươu xạ, tê tê, sóc bay...

Ở Cao Bằng còn có một loại cây rất đẹp trong mùa thay lá: phong hương hay còn gọi là sau sau, phiến lá có mùi hương đặc biệt được người Cao Bằng dùng làm gia vị, ăn sống hoặc xào. Khi lá ngả đỏ vào tầm cuối năm, người dân giã lá để lấy nước làm màu tự nhiên cho món xôi ngũ sắc mỗi dịp tết.

Có lần tôi đến vào mùa những vạt lá phong hương thay màu đỏ rực, soi bóng bên hồ Bản Viết nước xanh trong. Lần ấy, hình ảnh tựa như một thước phim lãng mạn đã khiến tim tôi lỗi nhịp.

Ẩm thực độc đáo

Du khách tại chòi nông sản không người bán

Tới Cao Bằng, bạn nên trải nghiệm ẩm thực phong phú với những món ăn độc đáo mang đậm bản sắc địa phương. 

Đầu tiên, phải kể tới món bánh cuốn trứ danh. Khác với bánh cuốn ở những địa phương khác, món bánh này ăn cùng nước dùng ngon ngọt từ xương ninh. Vỏ bánh được tráng cực mỏng nhưng vẫn có độ dẻo mềm, thơm nức mùi gạo nguyên bản, bên trong cuốn với thịt bằm nhuyễn, kèm chén trứng chần, giò heo ninh nhừ, rau mùi, gắp thêm vài lát măng ngâm mắc mật cho khẩu vị thêm phần ấn tượng. 

Cao Bằng còn có một món ăn dân dã khác với cách chế biến cầu kỳ - phở chua.

Để có món phở chua đúng chuẩn Cao Bằng cần có các loại khoai đặc trưng của vùng, kết hợp gan/dạ dày heo, thịt vịt, bánh phở Cao Bằng và vài loại rau gia vị ăn kèm. Hương vị của món phở chua được quyết định bởi thứ nước xốt đặc biệt. 

Xôi trám cũng là một món ăn nên thử nếu bạn tới đây vào khoảng tháng Bảy, tháng Tám. Xôi có vị bùi của trám, kết hợp cùng vị dẻo thơm ngòn ngọt của nếp nương, đã được Hội Kỷ lục gia Việt Nam công bố nằm trong Top 100 món ẩm thực tiêu biểu. 

Bánh trứng kiến vốn là đặc sản quý hiếm, chỉ có vào khoảng tháng Năm ở Cao Bằng. Khi đó, kiến rừng sinh sôi mạnh nhất, có thể thu về lượng trứng đủ để làm nhân bánh đặc trưng với vị béo ngậy, ngon lạ lùng. Phần nhân bánh được làm từ trứng kiến đã rửa sạch, thêm chút hành phi thơm xào với thịt heo băm nhỏ, sau cùng cho thêm lá kiệu thái sợi để tăng thêm hương vị. Vỏ bánh được làm từ gạo nếp nương nấu chín. Bánh được bọc bằng lá non nhằm giữ độ dẻo thơm. 

Dọc những cung đường khám phá Cao Bằng, chúng tôi ngạc nhiên khi thấy khá nhiều chòi bán nông sản không cần người canh, chỉ có bảng giá, bao đựng, chiếc cân để bất cứ ai muốn mua làm quà… cứ tự nhiên.

Những thức quà đơn sơ mà tươi ngon của núi rừng như hạt dẻ, sim, trám, củ dong… đều được người dân lựa chọn cẩn thận rồi mang ra sạp bày. Sau đó, họ đi làm, cuối ngày mới trở về đếm số tiền thu được. Chính sự chất phác, thật thà, nồng hậu của người dân miền sơn cước lại níu chân nhiều du khách khi tới đây. 

Bài và ảnh: Duy Thành - Thanh Tú