"Tây Sơn nữ tướng - Chói rạng sơn hà" - vở cải lương của những người trẻ

Kịch bản được bảo chứng

Đạo diễn, Nghệ sĩ ưu tú Nguyên Đạt - Giám đốc sân khấu Sen Việt - cho biết, những năm qua anh luôn cố gắng tìm kiếm các kịch bản đề tài lịch sử chất lượng và đã gặp được kịch bản dân ca bài chòi Chói rạng sơn hà của biên kịch Nguyễn Sỹ Chức cách đây 2 năm. Vở được đoàn ca kịch bài chòi Bình Định dàn dựng và giành huy chương Vàng Liên hoan sân khấu tuồng và dân ca kịch toàn quốc 2019 (tại Thanh Hóa).

Vở cải lương Tây Sơn nữ tướng - Chói rạng sơn hà tái hiện cuộc đời bi hùng của nữ tướng Bùi Thị Xuân

Có thể nói, Bùi Thị Xuân là một trong những nhân vật lịch sử truyền cảm hứng nhất cho nhiều loại hình nghệ thuật nước nhà. Hình tượng vị nữ tướng lừng lẫy của nhà Tây Sơn lại càng quen thuộc trên sân khấu qua nhiều tác phẩm như: vở cải lương Thanh gươm và nữ tướng (đoàn cải lương tuồng cổ Minh Tơ), Nữ tướng cờ đào (đoàn cải lương Sài Gòn 2), vở tuồng (hát bội) Nữ tướng Tây Sơn (nhà hát tuồng Khánh Hòa), vở nhạc kịch Tình sử Thăng Long (sân khấu kịch Hồng Vân), vở cải lương Xuân về trên đất Thăng Long (sân khấu Đồng ấu Bạch Long)… Bùi Thị Xuân của Chói rạng sơn hà được đánh giá là một trong những hình tượng ấn tượng nhất.

“Ngoài câu chuyện sinh động, kịch tính thì các lát cắt trong tuồng đều thể hiện nổi bật tài năng lẫn tinh thần trung quân ái quốc và cuộc đời bi hùng của người phụ nữ tài ba được ghi danh trong sử sách, làm tôi thực sự xúc động, thôi thúc phải tiếp tục đưa nhân vật này đến với khán giả hôm nay” - đạo diễn Nguyên Đạt chia sẻ.

Anh càng tự tin hơn khi đây là đứa con tinh thần tâm đắc của một tác giả đã được trao giải thưởng nhà nước cũng như gặt hái nhiều giải thưởng sân khấu. “Kịch bản gốc là ca kịch nên rất gần cải lương. Khi tôi liên hệ, tác giả Nguyễn Sỹ Chức gần như tặng luôn kịch bản, anh nói rất muốn Chói rạng sơn hà có sức sống ở vùng đất phương Nam với loại hình cải lương” - Nguyên Đạt cho biết.

Thử thách và cơ hội cho diễn viên trẻ

Nghệ sĩ ưu tú Nguyên Đạt cũng mất gần 2 năm để chọn dàn diễn viên ưng ý. Trong vở, hầu như là diễn viên trẻ, không ai có danh hiệu. Anh cho biết, khó chọn nhất vẫn là vai Bùi Thị Xuân. Nghệ sĩ Bình Tinh với sở trường đào võ là lựa chọn ưu tiên nhưng anh cũng cân nhắc rất nhiều vì “nhìn có… chút éc”. Chính Bình Tinh đã thuyết phục đạo diễn Nguyên Đạt bằng sự say nghề, niềm yêu thích đối với vai diễn và quyết tâm phải thể hiện được vai diễn.

Nghệ sĩ Bình Tinh và Minh Trường nỗ lực vượt qua nhiều thử thách không phải sở trường cho vai diễn Bùi Thị Xuân và Trần Quang Diệu

“Đây là vai diễn bằng vàng. Đó là suy nghĩ đầu tiên của tôi sau khi đọc kịch bản. Tôi đã rất ngưỡng mộ nhân vật Bùi Thị Xuân từ khi còn đi học, cảm thấy bản thân cũng có phần mạnh mẽ như bà vậy. Trên hết, đây là vai diễn để mình học hỏi, khai thác khả năng bản thân, cũng như thỏa mãn niềm đam mê làm nghề. Tôi không thể bỏ lỡ cơ hội này” - Bình Tinh chia sẻ.

Với Bùi Thị Xuân của vở cải lương Tây Sơn nữ tướng - Chói rạng sơn hà, Bình Tinh đã chứng tỏ mình là một trong những nghệ sĩ trẻ chịu học hỏi và lăn xả nhất hiện nay. Cô đã nỗ lực rèn luyện để quán xuyến liên tục các lớp diễn nặng tâm lý lẫn vũ đạo. Lần này, xuất hiện bên cạnh Bùi Thị Xuân - Bình Tinh là Trần Quang Diệu - Minh Trường từng đạt danh hiệu Chuông vàng vọng cổ, nên Bình Tinh càng chăm chút cho phần ca và thể hiện rõ sự tiến bộ. Ngược lại, một nghệ sĩ không chuyên về tuồng cổ và từng chấn thương gối như Minh Trường cũng tập luyện vũ đạo cật lực để phối hợp ăn ý với bạn diễn.

Đặc biệt, đạo diễn Nguyên Đạt đã thêm khá nhiều đất diễn cho vai vua Cảnh Thịnh và Huỳnh Thị Cúc - nữ tướng dưới trướng đô đốc Bùi Thị Xuân, qua đó giúp 2 gương mặt trẻ là Trọng Nhân và Bảo Ngọc có thêm điều kiện thể hiện khả năng. Trọng Nhân chỉ mới 20 tuổi nhưng đã gắn bó với đoàn cải lương tuồng cổ Huỳnh Long từ thuở thiếu niên. Bảo Ngọc là “con nhà nòi” trong gia đình 4 đời theo hát bội, hiện hoạt động chủ yếu ở lĩnh vực cải lương tuồng cổ. Cả Trọng Nhân và Bảo Ngọc đều có nền tảng tốt nhưng chưa có cơ hội tham gia các vở cải lương lịch sử chính thống, được dàn dựng chỉn chu cho các kỳ hội diễn như thế này.

Qua những gì đã thể hiện, Trọng Nhân và Bảo Ngọc đều cho thấy sự đa dạng, có thể đảm nhận tốt các vai diễn có chiều sâu thay vì chỉ thiên về vũ đạo.

“Tôi muốn làm vở này cho những người trẻ. Trước hết là tạo xúc tác để diễn viên quyết liệt trong vai diễn. Tôi mong muốn thấy được tinh thần “dám làm” của người nghệ sĩ, sẵn sàng thử thách bản thân, bước ra khỏi vùng an toàn vì vai diễn; đồng thời tạo được sự hòa hợp giữa các thế hệ nghệ sĩ, giữa nghệ sĩ thuộc các trường phái khác nhau. Trong vở, những người trẻ bị cuốn theo cái lửa nghề của người đi trước và học hỏi nhiều điều từ các anh chị. Sau suất công diễn, tôi càng tin vào các bạn trẻ, cũng tin rằng khán giả đến xem sẽ thấy thương nghệ sĩ” - Nghệ sĩ ưu tú Nguyên Đạt chia sẻ.

Ninh Lộc