Tật khúc xạ của học sinh TPHCM cao, vì sao?

Theo Sở Y tế TPHCM, tính đến hết ngày 12/3, ngành y tế đã kiểm tra sức khỏe 490.139 học sinh thuộc hơn 1.000 trường học các cấp trên địa bàn. Trong đó có 86.600 học sinh mầm non, 179.268 học sinh tiểu học, 135.293 học sinh THCS và 87.380 học sinh THPT. Kết quả, học sinh bị tật khúc xạ chiếm gần một nửa với 226.550 học sinh; chưa kể thừa cân, béo phì, sâu răng, còng, vẹo cột sống…

Nhiều trẻ nghiện điện thoại

Ôm con gái 4 tuổi cho bác sĩ khám, đo mắt, anh Trần Văn Tùng (40 tuổi, ở quận Bình Thạnh, TPHCM) chỉ qua con gái lớn 9 tuổi đang đợi cắt tròng kính mới, thở dài: “Bé bị cận thị hơn 2 năm rồi. Cứ mỗi 6 tháng tôi đưa bé đi đo mắt 1 lần để kiểm soát tăng độ. Có lúc bé tăng 0,25 độ, nhưng không hiểu sao lần này bé tăng đến hơn 1 độ. Giờ phải mang kính 3,5 độ”.

Theo anh Tùng, gần đây con gái út cũng hay nheo mắt, than mỏi mắt khi xem máy tính bảng. Kết quả khám xác định bé phải đeo kính cận 0,75 độ. Anh cho biết, hiện bé đang học mầm non, trong lớp cũng hơn một nửa trẻ phải đeo kính. “Vợ chồng tôi không ai bị tật khúc xạ, luôn nhắc các con ngồi học đúng tư thế. Lúc dịch COVID-19, tôi gửi 2 bé cho ông bà chăm. Các bé được tự do xem truyện, chơi điện thoại, khi rước về thì phát hiện bé lớn đã bị cận. Bây giờ, thì tới bé nhỏ cũng bị luôn” - anh nói.

Bác sĩ Bệnh viện Mắt TPHCM khám, tầm soát tật khúc xạ cho học sinh tại Trường THCS Trần Phú (quận 12)

Gia đình bé P.L.B.K. (5 tuổi, ở tỉnh Đồng Nai) đã mua luôn một chiếc điện thoại thông minh để mở video ca nhạc, phim hoạt hình mỗi khi cho bé ăn, ngủ. Đặc biệt, những lúc gia đình đi chơi, cà phê, bé chỉ ngồi yên nếu được xem bài nhạc yêu thích. Dần dần, bé nghiện điện thoại lúc nào không hay. Hiện bé đã phải mang cặp kính cận thị rất dày (hơn 4 độ). Đến nỗi, nếu vô tình làm rơi, bể kính, bé nhìn rất khó khăn. Khi không tìm thấy kính, bé hoảng loạn quơ tay khóc lớn. Đáng lo ngại, khi bác sĩ tư vấn gia đình cần cai điện thoại cho bé, cả cha mẹ bé K. đều cho biết sẽ rất khó, như vậy bé sẽ bỏ ăn, quấy khóc.

Cha của bé nói: “Mỗi lần con khóc, ông bà rất xót, bé cũng sẽ bị nôn ói nhiều. Bé sắp vào lớp Một, đi học cũng phải dùng điện thoại, máy tính bảng. Thêm phần gia đình cũng dự định sẽ cho con phẫu thuật khi bé đủ 18 tuổi, nên thôi cứ để con xem cho thoải mái”.

Không lạm dụng thuốc điều trị

Bệnh viện Mắt TPHCM cho biết, năm 2024, khi bác sĩ của bệnh viện đến 10 trường học tại 5 quận, huyện ở thành phố tầm soát mắt học đường, khám sàng lọc thị lực cho 9.441 lượt học sinh thì có đến 4.263 học sinh được phát hiện tật khúc xạ cần được mang kính hỗ trợ. Hiện tại, trung bình mỗi tuần phòng kính của Bệnh viện Mắt TPHCM khám trên 1.000 trẻ bị tật khúc xạ. Trong đó, trẻ ở độ tuổi đi học (khoảng 8-18 tuổi) chiếm đa số.

Theo bác sĩ chuyên khoa 1 Nguyễn Quang Đại - Phó trưởng phòng Quản lý chất lượng, Bệnh viện Mắt TPHCM - tật khúc xạ thường là cận, viễn, loạn đang đứng hàng thứ tư trong những nguyên nhân gây mờ mắt tại Việt Nam với khoảng 40% trẻ mắc bệnh. Đặc biệt, trẻ ở các thành phố lớn như TPHCM bị tật khúc xạ cao hơn so với các tỉnh, thành khác. Nguyên nhân ngoài di truyền còn do môi trường như trẻ học bài với khoảng cách gần, thiếu ánh sáng, nhất là trẻ tiếp xúc nhiều với thiết bị điện tử, làm thời gian hoạt động của mắt quá nhiều… Trẻ bị tật khúc xạ rất sớm, có trẻ đang ở độ tuổi mầm non, mẫu giáo đã bị cận thị, giảm thị lực, trẻ khó quan sát, tuy nhiên cha mẹ rất khó nhận ra. Cho đến khi trẻ nhìn không rõ, dụi mắt liên tục gây đỏ mắt, đưa đi khám thì mới biết con bị cận, loạn thị.

Trên thực tế, khi bác sĩ hỏi bệnh sử không ít cha mẹ thừa nhận đã cho con coi điện thoại, máy tính bảng từ khi còn bé để kiểm soát con tốt hơn. Chỉ một số ít trẻ nông thôn được tự do hoạt động, vui chơi ngoài trời nên giảm nguy cơ mắc phải các tật khúc xạ. Như vậy, quan trọng là các bậc phụ huynh cần tìm cách cân bằng giữa thời gian sử dụng thiết bị, học tập và các hoạt động ngoài trời để giúp trẻ phát triển toàn diện.

Theo bác sĩ Nguyễn Quang Đại, trẻ bị tật khúc xạ cần được đeo kính phù hợp với độ để duy trì thị lực. Nếu không đeo kính, hay bỏ kính, trẻ rất dễ tăng độ. Bởi ở tuổi này, trẻ phải học nhiều, ít có điều kiện tham gia các hoạt động ngoài trời. Tuy đeo kính sẽ gây ra một số bất tiện trong sinh hoạt nhưng rất cần thiết.

“Hiện nay, người bị tật khúc xạ có thể dùng thuốc nhỏ, hoặc chiếu đèn hồng ngoại với mức năng lượng thấp… để giúp ổn định độ cận, kiểm soát sự tăng độ, nhất là ở trẻ nhỏ. Nếu không, dễ làm trục nhãn cầu tăng nhanh, gây nguy cơ gặp biến chứng như cận thị nặng, biến chứng glocom, bong võng mạc… cho trẻ” - bác sĩ Nguyễn Quang Đại cho biết. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý, trẻ phải được bác sĩ khám kỹ, bởi không phải bệnh nhân nào cũng có thể áp dụng, nhất là người có giác mạc quá mỏng, độ cận quá cao, có bệnh lý khác…

Các phụ huynh không nên nghe theo những quảng cáo về thực phẩm chức năng, đồ ăn, thậm chí là sản phẩm thuốc điều trị trên mạng xã hội mà chưa có kiểm chứng khoa học, hay chưa được cấp phép bán, điều trị. Việc sử dụng các loại thuốc này không chỉ không thể điều trị được cho con mà khi biến chứng xảy ra sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực và tương lai của trẻ.

Phạm An