Tàn phế vì viêm khớp dạng thấp

Bệnh nhân (BN) Trần Thị Th. phải vào Bệnh viện (BV) Đại học Y Dược TP.HCM vì ói ra nhiều máu và ngất. Qua khai thác tiền căn, các bác sĩ BV này phát hiện BN thường bị sưng đau khớp nhưng không đến cơ sở y tế khám mà tự ý mua thuốc tại nhà thuốc tây và thỉnh thoảng dùng thuốc tễ. BN được chẩn đoán xuất huyết tiêu hóa do tác dụng phụ của thuốc kháng viêm và bệnh nền là viêm khớp dạng thấp.

Viêm khớp dạng thấp là gì?

Viêm khớp dạng thấp (VKDT) là bệnh lý đứng hàng đầu trong nhóm bệnh khớp viêm gây tàn phế, mất khả năng vận động, giảm chất lượng cuộc sống và gia tăng nguy cơ tử vong. Đây cũng là một trong những bệnh tự miễn thường gặp ở nữ giới, tức là: hệ miễn dịch của cơ thể bị rối loạn, thay vì tấn công vật lạ xâm nhập vào cơ thể thì các tế bào của hệ miễn dịch lại tạo ra các kháng thể tấn công chính các tế bào cơ thể người bệnh.

VKDT ảnh hưởng tới khoảng 0,5 - 3% dân số ở độ tuổi trên 15. Đây là bệnh lý gây viêm mạn tính màng hoạt dịch các khớp với biểu hiện sưng, nóng, đau, cứng khớp và hạn chế cử động. Ngoài ra, bệnh còn gây ảnh hưởng toàn thân như thiếu máu, loãng xương, mệt mỏi…

Ảnh mang tính minh họa

Triệu chứng

Dấu hiệu sớm của VKDT là đau và viêm khớp. Tình trạng viêm khớp được cho là đang hoạt động nếu bị đau khi sờ nắn hoặc khi vận động khớp thụ động và có thể sưng nề phần mềm quanh khớp hoặc sưng tại khớp.

Bệnh có thể bắt đầu ở một khớp và không đối xứng, chẳng hạn như khớp gối, song đa số các trường hợp trong vòng vài tuần đến vài tháng sẽ phát triển thành viêm nhiều khớp với tính chất đối xứng, thông thường ảnh hưởng tới các khớp nhỏ ở bàn tay và bàn chân.

Cứng khớp buổi sáng là triệu chứng thường gặp trong VKDT, có thể kéo dài trên một giờ. Một số bệnh lý khác cũng có thể gây cứng khớp buổi sáng như thoái hóa khớp, nhưng thường không kéo dài như VKDT mà chỉ khoảng dưới 30 phút.

VKDT đôi khi khó phát hiện do bệnh có thể bắt đầu bằng những triệu chứng mơ hồ như mệt mỏi, đau nhức khớp hoặc cứng khớp vào buổi sáng, trong khi nhiều bệnh viêm khớp khác cũng có thể có triệu chứng tương tự. Vì vậy, khi thấy có triệu chứng như đau khớp mơ hồ, cứng khớp buổi sáng, đau khớp kèm theo triệu chứng toàn thân mệt mỏi, BN cần nhanh chóng đến một trung tâm y tế chuyên khoa để được thăm khám và thực hiện một số xét nghiệm cần thiết.

Không thể chẩn đoán VKDT dựa trên một triệu chứng lâm sàng hoặc một kết quả xét nghiệm, mà phải dựa trên nhiều yếu tố. Vì vậy, cần thiết phải có ý kiến của BS chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác và có kế hoạch điều trị phù hợp.

Những nguy cơ của bệnh

Nếu không điều trị kịp thời VKDT, sụn và đầu xương sẽ bị bào mòn, rất khó hồi phục và ngày càng nặng hơn, làm khe khớp dần hẹp lại, các đầu xương dính với nhau gây biến dạng khớp, mất khả năng vận động của khớp, dẫn tới tàn phế. Sau 10 năm bị bệnh, có khoảng 10-15% BN bị tàn phế, không thể tự sinh hoạt mà phải nhờ đến sự trợ giúp của người khác; số còn lại luôn bị những đợt sưng đau khớp hành hạ làm giảm đáng kể chất lượng cuộc sống.

Ngoài việc gây biến dạng khớp, bệnh VKDT còn gây ra biến chứng trên nhiều cơ quan khác như tim, gan, thận… Những phát hiện mới trong các nghiên cứu gần đây cho thấy có 30% số BN bị bệnh này bị các bệnh lý tim mạch và trong số đó, 50% có thể chết vì các bệnh lý tim mạch. Bên cạnh đó, BN còn tăng nguy cơ loãng xương, thiếu máu và có thể tổn thương nhiều cơ quan khác.

Nguy cơ do điều trị không đúng

Ngoài những nguy cơ của bệnh thì tại Việt Nam, nhiều BN thường không đến cơ sở y tế mà tự mua thuốc điều trị, dẫn đến các nguy cơ đe dọa tính mạng như trường hợp BN Th. kể trên.

Do đặc thù của bệnh là gây viêm nên khi BN dùng thuốc kháng viêm thì các triệu chứng sẽ giảm nhanh, nhưng những thuốc này lại có nhiều tác dụng phụ như gây viêm loét dạ dày, giữ muối và nước gây phù, đái tháo đường, loãng xương, suy thượng thận, mất ngủ, rối loạn tâm thần…

Bác sĩ Cao Ngọc Thanh (khoa Nội cơ xương khớp, BV Chợ Rẫy)