Tận dụng cơ chế mới để phát triển giao thông xanh

Xe buýt điện số 03 tuyến Mỹ Đình - Khu đô thị Ocean Park - Ảnh: Bộ GTVT

Phóng viên: Hiện số doanh nghiệp đầu tư phương tiện giao thông xanh còn ít ỏi. Theo ông, nên có những chính sách gì để thu hút, hỗ trợ doanh nghiệp?

Phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Hồng Quân: Hiện nay, các doanh nghiệp đầu tư vào giao thông xanh gặp không ít khó khăn. Họ phải có đầu ra ổn định để đảm bảo doanh thu. Hạ tầng dành cho phương tiện giao thông xanh cũng còn hạn chế, chẳng hạn như trạm điện để sạc, nhất là ở khu chung cư. Nếu bắt chủ đầu tư “lo” luôn hệ thống hạ tầng này e là rất khó. Do đó, Nhà nước cần xây dựng các chính sách dài hơi về phát triển hạ tầng xanh, năng lượng lưu trữ, năng lượng vận chuyển, trong đó bao gồm quy hoạch, bố trí đất, thúc đẩy đầu tư hoặc hợp tác công tư để phát triển nhanh hạ tầng. Nhà nước cũng cần có các chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện từ chạy xăng dầu sang chạy điện cho người dân để một mặt đảm bảo mục tiêu chuyển đổi, mặt khác kích thích nhu cầu sử dụng xe điện, đảm bảo đầu ra cho doanh nghiệp.

Ngoài chính sách của Nhà nước thì các doanh nghiệp cũng nên chủ động hợp tác với nhau. Chẳng hạn, Vingroup không làm một mình mà liên kết với các cây xăng để mở rộng hệ thống trạm sạc, hoặc doanh nghiệp sản xuất xe máy điện Dat Bike hợp tác với công ty xe công nghệ Gojek để bán xe. Các doanh nghiệp bắt tay nhau là cần thiết bởi hệ sinh thái xanh đòi hỏi sự kết nối rất cao.

* Nghị quyết 98/2023/QH15 của Quốc hội cho phép HĐND TPHCM quyết định sử dụng nguồn thu từ giao dịch tín chỉ carbon cho các chương trình, dự án phát triển kinh tế xanh. Điều này có thể tạo chuyển biến gì cho việc phát triển giao thông xanh ở TPHCM, thưa ông?
- Chúng ta đã ký cam kết đưa phát thải ròng carbon về 0 vào năm 2050, trong đó giao thông vận tải phải đi đầu. Những phương tiện, máy móc nào chuyển qua điện được thì sẽ chuyển, còn những phương tiện nào không thể chuyển qua điện thì phải trung hòa, bù lại bằng cách mua tín chỉ carbon. 

Giao dịch tín chỉ carbon là một giải pháp mà các nước tiên tiến trên thế giới đang thực hiện. Trong đó, những nơi tạo ra tín chỉ carbon dư thì có thể bán được, chẳng hạn những nơi trồng rừng có khả năng giảm được bao nhiêu carbon thì quy đổi thành tín chỉ để bán. Việt Nam hiện đang chờ xây dựng đề án về thị trường carbon để có thể mua bán, dự kiến đến năm 2026 mới có.

Với cơ chế mới từ Nghị quyết 98, chính quyền TPHCM có thể đẩy nhanh, làm trước. Đây là công cụ để khuyến khích đầu tư các giải pháp công nghệ hiện đại, giảm phát thải. 

Trước đây, chi phí đầu tư công nghệ sạch rất lớn nhưng nguồn thu không đáng kể thì nay, họ có nguồn để bù. Chẳng hạn, nếu trồng rừng thì không phải chỉ để khai thác gỗ mà còn để bán tín chỉ carbon; các dự án năng lượng tái tạo không chỉ bán điện mà còn có thể bán tín chỉ carbon. Theo tôi, đây sẽ là cú hích cho giao thông xanh cũng như kinh tế xanh.

* Thực tế, đang có chuyển biến tích cực trong nhận thức, nhu cầu của người dân đối với loại hình xe điện, nhưng vẫn còn những lo ngại về nguồn cung điện…

- Muốn chuyển đổi sang phương tiện xanh thì vấn đề điện năng là rất quan trọng. Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (còn gọi là quy hoạch điện 8) được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 15/5/2023, trong đó đã quy hoạch khá chi tiết các nguồn điện cho các lĩnh vực khác nhau, tỉ trọng của năng lượng sạch, năng lượng tái tạo được tăng nhiều so với trước.

Tất nhiên, các dự án năng lượng đều đang trong quá trình thực hiện, đòi hỏi nguồn lực lớn, không phải một mình Nhà nước làm được. Do đó, chúng ta cần các chính sách để huy động các nguồn lực, trong đó Nghị quyết 98 có đầy đủ cơ chế để TPHCM thu hút các doanh nghiệp lớn tham gia.  
* Xin cảm ơn ông. 

 Minh Linh (thực hiện)