Tại sao giải thưởng Nobel Văn chương năm nay có thể bị hoãn?

Viện Hàn lâm Thuỵ Điển, một trong hai cơ quan chịu trách nhiệm việc xét tuyển và trao giải Nobel hàng năm, đang bị chỉ trích về cách xử lý với hành vi tình dục sai trái của nhiếp ảnh gia người Pháp Jean-Claude Arnault, người kết hôn với một cựu thành viên của tổ chức có tuổi đời hàng thế kỷ này.

Giải thưởng được công bố trong tòa nhà có Bảo tàng Alfred Nobel ở Stockholm, Thụy Điển - Ảnh: Getty Images

Vào ngày 3/5 (giờ địa phương), Viện Hàn lâm Thuỵ Điển sẽ quyết định xem giải thưởng văn chương năm nay có tiếp tục được trao hay không, khi một số thành viên bày tỏ sự lo ngại rằng họ không có tâm trạng để công bố một giải thưởng như vậy.

Diễn biến chính của vụ bê bối?

Tháng 11/2017, lấy cảm hứng từ chiến dịch #MeToo, 18 phụ nữ đã lên tiếng cáo buộc hành vi hành hung và quấy rối tình dục của ông Arnault. Một số vụ việc được cho là xảy ra trong khuôn viên của viện. Tuy nhiên, nhiếp ảnh gia Arnault đã phủ nhận tất cả các cáo buộc.

Sau đó, tổ chức này bỏ phiếu chống lại việc trục xuất vợ ông ta, nhà thơ và nhà văn Katarina Frostenson, khỏi ủy ban giải thưởng 18 người.

Sự cố này, cùng với cáo buộc xung đột lợi ích và việc rò rỉ tên người đoạt giải Nobel, đã chia rẽ ban giải thưởng và châm ngòi một làn sóng từ chức, bao gồm bà Frostenson và người đứng đầu viện, giáo sư Sara Danius. Ban giải thưởng nay chỉ còn lại 11 thành viên.

Giáo sư Sara Danius từ bỏ vai trò người đứng đầu viện sau vụ bê bối - Ảnh: EPA

Các thành viên của viện chỉ trích lẫn nhau ở nơi công cộng. Một thành viên, ông Horace Engdahl, gọi một số người từ chức là "những kẻ thua cuộc" và mô tả giáo sư Danius là thư ký thường trực tồi tệ nhất từ ​​trước tới nay.

Trong khi đó, những người ủng hộ giáo sư Danius thấy bà là một nhà cải cách phải chiến đấu với một tổ chức mang nặng tính phụ hệ. Sau khi bà từ bỏ ban giải thưởng, trong đó có Bộ trưởng văn hóa Thụy Điển, một số người đăng hình ảnh của họ mặc y phục bày tỏ sự đoàn kết với giáo sư Danius.

Về mặt kỹ thuật, các thành viên ban giải thưởng không thể từ bỏ vị trí của họ, nhưng họ có thể ngừng tham gia vào các hoạt động viện. Nhà vua Thụy Điển Carl XVI Gustaf nói rằng ông sẽ thay đổi những quy tắc đó.

Arnault từng bị cáo buộc sàm sỡ Công chúa Victoria, người thừa kế ngai vàng Thụy Điển, hồi năm 2006, nhưng ông ta đã phủ nhận cáo buộc này.

Tiếp theo là gì?

Một trong những thành viên còn lại, Pers Wästberg, nói với tờ Guardian rằng sau cuộc họp hôm 3/5 có lẽ sẽ có một tuyên bố về việc “liệu chúng ta sẽ trao giải thưởng năm nay hay để lại cho năm sau, như vậy đến tháng 10/2019 sẽ công bố luôn hai giải thưởng văn chương”.

Điều gì sẽ xảy ra còn chưa rõ, nhưng một nguồn tin nói với Đài phát thanh Thụy Điển SR rằng gác lại giải thưởng năm nay là cách duy nhất để khôi phục "uy tín" của tổ chức này.

Phóng viên văn hóa của SR, Mattias Berg, nói rằng "đây là cuộc khủng hoảng lớn nhất trong lịch sử của Viện Thụy Điển".

Điều này có thường xảy ra?

Chưa từng có trường hợp hoãn trao giải thưởng như năm nay, nhưng nhiều năm không có Giải Nobel Văn chương.

Tổng số có bảy lần không trao giải này, chủ yếu là trong những năm chiến tranh, riêng năm 1935 người ta nghĩ rằng không có ứng cử viên xứng đáng với giải thưởng. Lần cuối cùng không có giải Nobel Văn chương là vào năm 1943.

Hoàng Diệu (Theo BBC)