Tài năng trẻ đạo diễn sân khấu: Không nhiều dấu ấn

Bên cạnh sức hút về lượng khán giả đến rạp, điều đáng được ghi nhận đầu tiên ở cuộc thi là sự táo bạo của một số ĐD trẻ trong dàn dựng. Trong đó, vở nhạc kịch Chicago của ĐD Nguyễn Khắc Duy là một trong những bất ngờ thú vị. Làm lại một vở nhạc kịch nổi tiếng thế giới theo đúng nguyên bản với những yêu cầu rất gắt gao từ phía đơn vị đang nắm giữ bản quyền của Mỹ là điều không phải người trẻ nào cũng dám làm. Dù là một bản dựng theo nguyên mẫu đã có sẵn, nhưng khả năng của ĐD vẫn được nhìn nhận ở công tác chuyển ngữ kịch bản gần gũi, dễ hiểu với khán giả Việt Nam, đồng thời vẫn giữ được giai điệu âm nhạc của bản gốc; sự sáng tạo trong thiết kế sân khấu, ánh sáng để phù hợp với không gian và điều kiện trang thiết bị của Nhà hát Thế Giới Trẻ, và quan trọng nhất là khả năng chuyển tải nội dung để có được một tác phẩm nhạc kịch đủ sức hấp dẫn người xem.

Tấm áo bào hoàng đế (TG: TS Trần Đình Ngôn, ĐD: NSƯT Nguyễn Quang Thập) của Nhà hát Chèo Ninh Bình là một dấu ấn đẹp. Bản dựng chỉn chu với nhiều tiết chế trong cách thể hiện, ca diễn của diễn viên, dễ hiểu hơn với khán giả nhưng vẫn giữ được “hồn cốt” của nghệ thuật chèo.

Một số vở diễn khác ít nhiều cũng thể hiện những sự táo bạo, mới mẻ trong cách nhìn về lịch sử (Đêm trước giờ hoàng đạo - ĐD Lê Trung Thảo), về sân khấu cổ điển của thế giới (Othello - ĐD Cao Thanh Danh), hoặc những vấn đề hiện đại đang được nhiều người quan tâm như vấn nạn nạo phá thai ở giới trẻ (Xin một cái tên - ĐD Phan Nhật Phi Long), vấn đề đồng tính (Được là chính mình - ĐD Bùi Như Lai)…

Tuy nhiên, không ngoài dự đoán, đã không có nhiều bất ngờ hoặc những cú đột phá thực sự để lộ diện những tài năng mới. Khoảng 1/3 các vở diễn mới chỉ dừng ở mức đáp ứng nhu cầu giải trí đơn thuần, không dấu ấn sáng tạo. Những vở còn lại cũng chỉ ở mức độ chỉn chu, nghiêm túc, không mới trong thủ pháp dàn dựng, xử lý mảng miếng sân khấu, âm thanh, ánh sáng…

Tấm áo bào hoàng đế - vở chèo duy nhất nhận được nhiều sự ủng hộ của khán giả và giới làm nghề tại cuộc thi (Ảnh: T.V.)

Vấn đề được tranh luận nhiều nhất bên lề cuộc thi là dấu ấn của cố vấn, chỉ đạo nghệ thuật trong các vở diễn dự thi. Cuộc thi năm nay có khá nhiều vở dự thi vốn là vở tốt nghiệp của các ĐD hoặc là vở đang biểu diễn của các đơn vị nghệ thuật, vì vậy, dấu ấn của giảng viên, chỉ đạo nghệ thuật là điều đương nhiên, khó tránh khỏi. Tuy nhiên, đáng nói là dấu ấn của người đứng phía sau lại quá đậm ở một số vở diễn, khiến những người am hiểu phải băn khoăn: “Có hay không sự can thiệp quá sâu của chỉ đạo, cố vấn nghệ thuật trong thủ pháp dàn dựng, xử lý mảng miếng… hay các ĐD trẻ thiếu bản lĩnh, thiếu sáng tạo nên chỉ biết rập khuôn theo người hướng dẫn?”.

Ngoài ra, cuộc thi còn để lộ điều đáng lo ngại khác về vốn sống, kiến thức nghề nghiệp, những hiểu biết về văn hóa, phong tục của các ĐD trẻ. Othello được đánh giá khá tốt trong công tác xử lý sân khấu nhưng nhiều người thất vọng vì ngôn ngữ quá đời thường trong một vở diễn cổ điển. Vở Gió hoàng cung làm nhiều người “sốc” khi nghe công chúa Ngọc Bình lặp đi lặp lại câu thoại: “…Người đàn bà dạng chân qua hai triều đại…”(?!). Cách xử lý cho người vợ nhảy chồm lên để chồng bế giữa chốn công cộng ở vở Duyên lạ hồn hoang cũng gây hoang mang cho người xem về thời điểm diễn ra câu chuyện. Người xưa có “lộ liễu” trong thể hiện tình cảm đến vậy? Kế hoạch ngoại tình (ĐD Trần Minh Bảo Quốc) thì cho thấy sự thiếu vốn sống, thiếu trải nghiệm của cả tác giả lẫn ĐD khi khai thác những mâu thuẫn trong đời sống vợ chồng.

Lễ bế mạc cuộc thi sẽ diễn ra vào tối nay 3/5. Theo quy định của cuộc thi, sẽ chỉ có tối đa ba vở được trao giải. Có lẽ điều cần được quan tâm nhiều hơn giải thưởng là đời sống của các vở diễn sau cuộc thi. Đó mới chính là nơi để tài năng chính thức được thừa nhận và tỏa sáng.

Thảo Vân