'Tài liệu mật' tiết lộ Facebook đoán được hành vi người dùng để bán cho nhà quảng cáo

Sau những bê bối của Cambridge Analytica, chủ trương cốt lõi của Facebook là xây dựng quan điểm đạo đức và giá trị mới về lòng tin.

Paul Grewal, cố vấn tổng hợp của Facebook đã chia sẻ: “Bảo vệ thông tin của người dùng là trọng tâm của mọi thứ chúng tôi làm” vài tuần trước khi CEO Mark Zuckerberg tuyên bố "Một cách toàn diện, chúng tôi có trách nhiệm không chỉ xây dựng các công cụ, mà còn phải đảm bảo rằng những công cụ này được sử dụng tốt".

Facebook bị nghi sử dụng AI dự đoán hành vi người dùng phục vụ cho quảng cáo.

Nhưng trên thực tế, một tài liệu “kín” của Facebook được The Intercept mô tả là "tài liệu bí mật", đề cập đến cách mà mạng xã hội đã bán cách tiếp cận người dùng và cuộc sống của họ cho các công ty như thế nào.

Bên cạnh đó cũng đưa ra thông tin rằng Facebook sử dụng các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) để đưa ra những dự đoán về hành vi của người sử dụng Facebook.

Khả năng và ảnh hưởng của AI như thế nào và phát hiện trên liệu sẽ đi ngược với những tuyên bố về bảo vệ người dùng của Facebook?

Thay vì chỉ cung cấp cho các nhà quảng cáo khả năng nhắm mục tiêu vào người dùng dựa trên nhân khẩu học và sở thích của họ, tài liệu này cho biết, Facebook cải tiến một công cụ có khả năng nhắm đến mục tiêu, hoạt động dựa trên cách chúng ta hành xử, chúng ta sẽ mua gì và nghĩ gì. Đây là kết quả của công cụ được Facebook công bố vào năm 2016, với tiên đoán là tự cải tiến, có tên là "FBLearner Flow".

Trên tinh thần, quảng cáo tình báo nhân tạo của Facebook có rất nhiều điểm chung với tư vấn chính trị Hồ sơ năng lực cử tri của Cambridge.

Dựa trên sự phân biệt đối xử của cử tri, sử dụng số liệu nhân khẩu học tiêu dùng (điều mà bạn quan tâm, nơi bạn sống) để dự đoán hành động chính trị.

Nhưng không giống như Cambridge Analytica và những công ty cùng ngành, phải tự quy hoạch dữ liệu khi họ trích bất kỳ dữ liệu nào từ các giao diện công cộng của Facebook, Facebook đang ngồi trên mạch chủ, với khả năng truy cập vào các cơ sở dữ liệu hành vi và sở thích đáng kinh ngạc.

Báo cáo của ProPublica năm 2016 đã tìm thấy 29.000 tiêu chí khác nhau cho mỗi cá nhân dùng Facebook.

Facebook ra vẻ như bảo vệ người dùng khi lưu ý rằng tất cả dữ liệu được "tập hợp và ẩn danh", có nghĩa là Facebook không bán danh sách người dùng, mà chủ yếu là cho thuê truy cập.

Tuy nhiên, những trò phòng thủ này thật ra chỉ là một sự phân biệt giả tạo: Bất cứ ai muốn khai thác dữ liệu thô mà Facebook nắm giữ thì kết quả cuối cùng là công ty kiếm tiền từ quảng cáo dựa trên những thông tin chi tiết và sâu sắc về bạn.

Mặc dù Zuckerberg và công ty về mặt kỹ thuật là đúng, khi họ cho rằng Facebook không kinh doanh bán dữ liệu, những gì họ thực sự bán được có giá trị hơn rất nhiều, nhưng những hiểu biết của thế kỷ 21 chỉ có thể đánh giá đó là một nguồn tài nguyên không giới hạn.

Cách AI hoạt động để giúp cho việc chạy quảng cáo.

Tài liệu này đề cập đến việc các thông tin về vị trí, thông tin thiết bị, chi tiết mạng Wi-Fi, cách sử dụng video, các mối quan hệ, thậm chí cả chi tiết về mức độ thân thiết giữa người dùng và bạn bè của họ. Tất cả dữ liệu này sẽ được đưa vào “FBLearnner Flow”, nó sẽ sử dụng để chạy một mô tả về cuộc sống của người dùng, và kết quả sẽ được bán cho các khách hàng doanh nghiệp.

Facebook có "nghĩa vụ đạo đức" phải tiết lộ cách thức sử dụng trí thông minh nhân tạo này để kiếm tiền từ dữ liệu của bạn. Tim Hwang, giám đốc Chương trình Quản lý Hành vi về Đạo đức và Quản lý Hành vi của Harvard-MIT, cho biết mặc dù Facebook có những hành động để giữ cho công nghệ này được giấu kín nhưng theo ông Hwang: "Để cho mọi người biết về những dự đoán, bản thân điều đó có thể đã ảnh hưởng đến kết quả”.

Facebook chú trọng đến việc giúp khách hàng sử dụng giá trị từ dữ liệu người dùng. Điều đó có thể giúp giải thích tại sao công ty lại không lên án điều mà Cambridge Analytica đã làm với dữ liệu được trích ra - thay vào đó, sự chỉ trích của Facebook lại tập trung vào sự lừa dối của Cambridge Analytica.

Với sự lành nghề của đội ngũ truyền thông Facebook, cuộc tranh luận chuyển hướng diễn ra trên góc độ "dữ liệu Facebook" của Cambridge Analytica, thay vì tại sao Cambridge Analytica lại muốn có dữ liệu của Facebook?

Nhưng một khi bạn bỏ qua câu hỏi về việc truy cập và nguồn gốc, Cambridge Analytica lại trở thành người em bé nhỏ và ít hơn tham vọng hơn của Facebook.

Những thành quả mà AI làm được đã tạo ra vấn đề cần xem xét, khi công nghệ được tận dụng để mua hàng, thậm chí còn ảnh hưởng nhiều hơn nếu sử dụng để bỏ phiếu. Rumman Chowdhury, người đứng đầu dự án “AI có trách nhiệm” của Accenture, nhấn mạnh rằng thực tế là giống như những lời tiên đoán về Netflix hay Amazon, các dự đoán mang tính tham vọng hơn không chỉ đoán được hành vi của một người sử dụng Facebook mà còn củng cố nó: "Những công cụ sẽ cung cấp các liên kết và khuyến khích bạn nhấp vào, không nhất thiết đó là những thông tin có giá trị."

Facebook không trả lời các câu hỏi lặp đi lặp lại về chính xác những loại dữ liệu người dùng nào được sử dụng để dự đoán hành vi, hoặc liệu công nghệ này có thể được sử dụng trong các bối cảnh nhạy cảm hơn như các chiến dịch chính trị hoặc chăm sóc sức khoẻ hay không.

Thay vào đó, đội ngũ PR của Facebook cho biết: công ty sử dụng "FBLearner Flow” để quản lý nhiều loại công việc khác nhau. Facebook đã phủ nhận rằng "FBLearner Flow” được sử dụng cho các ứng dụng marketing và nói rằng họ đã “rõ ràng công khai rằng Facebook sử dụng công nghệ 'máy tính tự học' để chạy các quảng cáo".

Tuy nhiên, số người trên thế giới sử dụng Facebook vẫn tiếp tục gia tăng. Có lẽ như mọi người không quan tâm đến quyền riêng tư của họ để duy trì sự tức giận đủ lâu, khiến cho Facebook phải thay đổi theo một cách có ý nghĩa nào đó.

Vì vậy, trong khi các chi tiết về cách dữ liệu của bạn bị khai thác vẫn là vấn đề bí mật thương mại của Facebook, chúng ta có thể xem xét các vấn đề sau:

- Mark Zuckerberg tuyên bố rằng “Facebook có trách nhiệm bảo vệ dữ liệu của người dùng và nếu không thể thì chúng tôi không xứng đáng để phục vụ bạn”.

- Zuckerberg cũng điều hành một công ty sử dụng dữ liệu của người dùng để đào tạo các mô hình dự đoán AI sẽ được sử dụng để nhắm mục tiêu và kiếm tiền từ bạn dựa trên những gì bạn sẽ làm trong tương lai.

Có vẻ như khó để hài hoà giữa hai vấn đề trên. Vì thật sự đó là điều không thể!

Vân Anh (theo The Intercept)