Tắc trách hám lợi, sai phạm trời ơi

Công luận quá khắt khe chăng? Không! Làm sao có thể chấp nhận những câu như thế này trong sách cho lứa tuổi nhi đồng: Ông Nhăng mà lấy bà Nhăng/ Đẻ được con rắn thằn lằn cụt đuôi/ Ông Nhăng bảo để mà nuôi/ Bà Nhăng đập chết đem vùi đống tro/ Ông Nhăng bảo để mà kho/ Bà Nhăng đập chết đem cho láng giềng (Ông Nhăng mà lấy bà Nhăng). Hoặc bỡn cợt: Ở với ai?/ Ở với bà/ Bà gì?/ Bà ngoại/ Ngoại gì?/ Ngoại xâm/ Xâm gì?/ Xâm lăng/ Lăng gì? (…)(Chơi vỗ tay). Những sai sót kiểu này vì sao lại cứ xảy ra thường xuyên? Nguồn cơn bắt đầu từ chuyện bắt tay của đơn vị xuất bản nhà nước với công ty làm sách tư nhân qua hình thức liên kết. Nhà xuất bản cấp giấy phép cho tư nhân, kiểm tra, biên tập qua loa, thậm chí bán đứt giấy phép giá một vài triệu đồng, tư nhân muốn làm gì thì làm. Sự tắc trách, vô trách nhiệm của “ông” quốc doanh nếu gặp phải kiểu ăn xổi của tư thương chắc chắn sẽ thành tai họa.

Chỉ tính trong mảng sách thiếu nhi đã có rất nhiều sai phạm

Điều đáng buồn là ít có đơn vị nào chịu thừa nhận mình sai, nếu có thì các công ty sách tư nhân thường nhanh chóng nhận lỗi hơn so với các nhà xuất bản. Trong vụ cuốn sách đồng dao trên, Công ty Đinh Tị nhận ngay sai sót, dù cố vớt vát là mình đã làm đúng "quy trình". Còn NXB Mỹ thuật, nơi cấp phép thì đổ ngay cho công ty kia nộp sách lưu chiểu chậm nên phát hiện sai phạm muộn. NXB Giáo dục sau vụ cuốn Vở luyện chữ đẹp cho học sinh tiểu học khẳng định Khải Định là vị vua cuối cùng của triều Nguyễn thì thanh minh là do biên tập viên sơ ý đặt nhầm chủ ngữ (!?).

Từng có giám đốc một nhà xuất bản nói, ở đơn vị ông, trong vòng 100 trang sách mà có dưới năm lỗi thì không vấn đề. Có thể sẽ không là vấn đề thật nếu dưới năm lỗi nhỏ, nhưng chỉ cần một lỗi, kiểu như đơn vị này từng dính, là in cờ Trung Quốc trong sách học vần cho trẻ em, thì thế nào? Tại một hội nghị về công tác xuất bản tổ chức ở TP.HCM, một lãnh đạo ngành đã khẳng định, dù liên kết như thế nào thì trách nhiệm vẫn thuộc về tổng biên tập, giám đốc nhà xuất bản, chứ không thể đổ cho người khác. Luật Xuất bản mới quy định rất chi tiết về trách nhiệm, quyền hạn của các bên trong hình thức liên kết xuất bản, nhưng đó chỉ là chuyện… lý thuyết, thực tế thực hiện mới là vấn đề. Khi một bên chỉ cần thu tiền bán giấy phép, thiếu giám sát, hậu kiểm, bên kia lại chỉ muốn tự mình làm toàn bộ với năng lực có hạn; khi chỉ vì doanh thu, lợi nhuận, vì mua đứt bán đoạn, buông lỏng trách nhiệm, thì những sai phạm trời ơi chắc chắn sẽ còn lặp lại.

 Võ Tiến