Sức sống của một ca khúc chưa từng lọt vào top hit

Dù chưa từng một lần được lọt vào danh sách các top hit đình đám trong lịch sử âm nhạc Mỹ và thế giới, nhưng như một mạch nước ngầm trong mát, gần 50 năm trôi qua, Papa đã trở thành ca khúc về người cha, về tình cảm gia đình có sức sống bền bỉ và mãnh liệt nhất trong trái tim hàng triệu khán giả.

“Ðừng quá lo!

Cha một mình
không sao nhé con!”

Papa là câu chuyện có thật được kể lại bằng âm nhạc về thời thơ ấu của nhạc sĩ, ca sĩ nổi tiếng người Canada Paul Anka. Ca khúc được giới thiệu lần đầu đến công chúng trong album You’re Having My Baby năm 1974.

Không nhiều hình ảnh hoa mỹ hay cấu trúc âm nhạc phức tạp, chỉ bằng những giai điệu và ca từ đơn giản, bình dị nhưng đầy chiêm nghiệm và sâu sắc, với Papa, Paul Anka đã chậm rãi kể lại câu chuyện về người cha thân yêu của mình từ thời thơ ấu khó khăn gian khổ, cho đến ngày cha ông chứng kiến sự qua đời của người vợ thân yêu (mẹ của Paul), rồi một mình nuôi con khôn lớn trưởng thành, cho đến khi già, muốn con không phải lo lắng về mình, ông sẵn sàng buông tay để con sải bước trên con đường tương lai:

“Cha rất mừng thấy con khôn lớn.
Hãy đi! Lo lắng cuộc sống riêng con.
Đừng quá lo! Cha một mình không sao nhé con!”.

(Bản dịch của Linh Thi)

Sinh thời, cha của Paul Anka là người Syria và mẹ là người Lebanon, gia đình ông thuộc thế hệ những người di dân đầu tiên tại Canada, những con người kiên cường, cứng cỏi, không ngại khó khăn, gian khổ. Mỗi ngày, cha mẹ Paul cố gắng làm lụng để lo từng miếng ăn cho gia đình, từng đôi giày cho con, mong  con có giấc ngủ say. Dù ở bất kỳ hoàn cảnh nào, trong ký ức của cậu bé Paul, cha mẹ cũng như đôi cánh cứng cáp che chở cậu bé khỏi mọi bão giông cuộc đời.

Và, cũng chính tấm lòng thương con vô bờ bến ấy, dù vợ đã qua đời, cha Paul vẫn lặng thầm hy sinh để nuôi con khôn lớn. Xúc động hơn, khi Paul trưởng thành, cha ông vẫn sẵn sàng chấp nhận cuộc sống cô độc, không muốn trở thành gánh nặng hay vật cản trên con đường sự nghiệp của con. Người cha vĩ đại ấy đã dạy Paul những bài học đầu đời về sự mạnh mẽ, lòng dũng cảm, sẵn sàng đương đầu với mọi sóng gió; rằng dù ngoài kia có bao chông gai, vẫn phải sống xứng đáng như một người đàn ông. Ca khúc gây xúc động cho đến những câu cuối cùng.

Không thành công về mặt thương mại, nhưng Papa lại mang một sức mạnh lan tỏa vô cùng lớn lao. Từ hình ảnh người cha thân yêu của mình, Paul Anka đã đề cao những giá trị tốt đẹp nhất của bản ngã con người - tình phụ tử, sự bao dung, đức hy sinh, bên cạnh đó cũng không quên nhắc nhớ lòng dũng cảm, kiên cường, sự chăm chỉ và không ngừng cố gắng vươn lên trong cuộc sống.

Trong suốt cuộc đời mình sau này, Paul Anka cũng luôn ghi nhớ những điều mà ông học được từ cha mình, một cuộc đời đáng kính, mẫu mực, với những lý tưởng cao đẹp, để rồi truyền lại cho những thế hệ tiếp nối, bằng cả cách sống và âm nhạc.

Sau bản thu âm kinh điển của chính Paul Anka, bài hát Papa được nhiều ca sĩ của nhiều thế hệ, nhiều châu lục thể hiện lại, tạo nên một sức sống mãnh liệt cho ca khúc. Papa cũng được dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới và trở thành ca khúc bất hủ về người cha cho đến tận bây giờ.

Những phi thường từ những bình thường 

Paul Anka đến với âm nhạc từ cuối những năm 1950 và trở nên nổi tiếng vào những năm 60, 70 của thế kỷ trước. Ông khởi nghiệp từ việc hát hợp xướng trong nhà thờ St-Elias Antiochian. Cũng từ đây, ông được học lý thuyết âm nhạc và piano với người thầy âm nhạc đầu tiên - Winnifred Rees.

Paul Anka đã thành công với đĩa đơn đầu tiên I Confess từ năm 14 tuổi. Năm 1956, Paul đến New York  để thử giọng cho Don Costa tại phòng thu âm ABC danh tiếng. Đây cũng là những bước đầu tiên trong sự nghiệp âm nhạc của Paul. 

Năm 1957, Paul sáng tác và trực tiếp thể hiện ca khúc Diana, bài hát đưa tên tuổi Paul nổi tiếng trên toàn nước Mỹ và Canada. Diana trở thành một trong những đĩa đơn bán chạy nhất trong lịch sử âm nhạc của một nghệ sĩ người Canada tại Hoa Kỳ.

Trong nhiều năm, Paul là một trong những nghệ sĩ tiêu biểu được giới trẻ yêu thích nhất tại Mỹ. Ông có nhiều sáng tác bất hủ kết hợp với những nghệ sĩ danh tiếng bấy giờ, như Lonely Boy, Put Your Head on My Shoulder, (You’re) Having My Baby hay She is a Lady cho Tom Jones trong chương trình The Tonight Show của ngôi sao Johnny Carson. Ông cũng viết lời cho nhiều ca khúc của Claude François và Jacques Revaux hay Frank Sinatra. Năm 1983, Paul đồng sáng tác bài hát This Is It và Love Never Feel So Good với Michael Jackson.

Không nằm ngoài dòng chảy của âm nhạc đại chúng Mỹ những năm 70, Papa được viết trên giai điệu âm nhạc Disco sôi động, lạc quan, kể về câu chuyện cũng rất đỗi bình thường, tưởng như là hình ảnh của bất cứ người cha, người mẹ nào trên thế giới với tình yêu tha thiết dành cho con.

Nếu như ở bất cứ giai đoạn nào của lịch sử âm nhạc cũng luôn có những ca khúc tuyệt vời dành cho người mẹ, thì những ca khúc về người cha dường như ít được khai thác. Cho nên, Papa cũng trở thành một trong những ca khúc tiêu biểu.

Ca khúc đặc biệt thành công tại Việt Nam, có lẽ vì phần nào đồng điệu với màu sắc âm nhạc sôi động của miền Nam Việt Nam những năm 70. Cũng vì lẽ đó mà ca khúc có đến ba phiên bản lời Việt, trong đó nổi tiếng hơn cả là bản Người cha dấu yêu của Trung Hành hay Cha tôi của Lê Toàn…

Tại Việt Nam cũng có nhiều ca sĩ cover ca khúc này khá thành công như Elvis Phương, Tuấn Ngọc, Uyên Linh…

Năm 1987, ca sĩ Hồng Nhung đã hát ca khúc Papa tại cuộc thi Giọng hát hay Hà Nội. Đây cũng là một trong những phần thể hiện “đi cùng năm tháng” gắn với tên tuổi Hồng Nhung. Nhiều năm sau này, nữ ca sĩ cũng sáng tác riêng một ca khúc Papa phiên bản Việt lấy cảm hứng từ Papa của Paul Anka. Ca khúc giành được sự yêu mến của đông đảo khán giả.

Năm 2019, trong bộ phim nổi tiếng của truyền hình Việt Về nhà đi con, hai diễn viên trẻ Bảo Hân và Quang Anh cũng có phần thể hiện ca khúc Papa để dành tặng người bố của mình khiến nhiều khán giả rơi nước mắt.

Giữa những bản hit quá đình đám của Paul Anka, có lẽ Papa là ca khúc thành công ít ồn ào nhất của ông. Nhưng ngược lại, ca khúc đã mang đến cho người nghe những xúc cảm dung dị về tình cha con, tình cảm gia đình. Chính những rung cảm chân thật ấy đã tạo nên một sức sống bền bỉ, vĩnh cửu cho ca khúc, như một mạch nước ngầm trong lành, hiền hòa trong dòng chảy âm nhạc.

Gần 50 năm trôi qua, cho dù chưa bao giờ trở thành bản hit ăn khách và đình đám nhất, nhưng với những rung cảm chân thực, những dòng ký ức bình dị, Papa đã trở thành một trong những khúc ca bất hủ về tình cha con, về những phi thường từ những điều bình thường, bé nhỏ. Để mỗi khi giai điệu ấy vang lên, biết bao thế hệ khán giả, dù còn cha hay không còn cha bên cạnh, đều không khỏi xúc động nghẹn ngào. 

Lan Anh