Sữa chua men sống có tốt như quảng cáo?

Các sản phẩm sữa chua probiotic, sữa nước men sống, viên yaourt khô lâu nay được ngợi ca là tốt cho sức khỏe, giúp đẹp dáng, đẹp da, cải thiện hệ tiêu hóa của trẻ em... do chứa lợi khuẩn probiotic. Nhưng hiện có không ít nghiên cứu phủ nhận ích lợi của probiotic với sức khỏe. Thực hư ra sao?

Ngày 10/5 vừa qua, các nhà khoa học Đan Mạch công bố kết quả nghiên cứu khoa học cho thấy “không có bằng chứng thuyết phục về tác dụng của việc sử dụng thực phẩm bổ sung probiotic trên sức khỏe người sử dụng”. Trước đó, vào năm 2010, Ủy ban An toàn thực phẩm châu Âu cũng đã khuyến cáo việc dùng vi khuẩn probiotic không làm tăng khả năng tiêu hóa hay miễn dịch như những lời quảng cáo của các nhà sản xuất. Hai năm sau, 2012, các chuyên gia Nam Phi tiếp tục đưa ra kết luận tương tự.

Trong lần nghiên cứu này, các chuyên gia, giáo sư của đại học Copenhagen (Đan Mạch) đã khảo sát đến bảy thử nghiệm tách biệt, đối tượng, sản phẩm sử dụng đa dạng. Sáu thử nghiệm cho thấy: không có sự thay đổi về hệ vi sinh vật trong chất thải của người được bổ sung probiotic bằng các sản phẩm như sữa chua, sữa chua men sống, bánh, viên thực phẩm chức năng…

Chỉ một nghiên cứu thấy có sự thay đổi chút ít nhưng không có ý nghĩa về mặt thống kê. Điều đó cho thấy việc bổ sung các lợi khuẩn probiotic bằng thực phẩm, chế phẩm dinh dưỡng hàng ngày không tác động đến hệ vi sinh đường ruột, cũng như “không có bằng chứng thuyết phục về tác dụng trên sức khỏe người sử dụng”.

Dù có nhiều nghiên cứu đưa ra kết luận về việc “không có tác dụng hỗ trợ” thế nhưng dường như “con sóng” probiotic vẫn không hề suy suyển. Những lời quảng cáo rùm beng chủ yếu đến từ các công ty cung cấp sữa bột cho trẻ, bột ăn dặm, yaourt các loại, thực phẩm chức năng, bánh kẹo… cùng các hoạt động kinh doanh tiếp thị chuyên nghiệp vẫn đang tiếp tục đẩy vọt ngành công nghệ thực phẩm liên quan đến các lợi khuẩn probiotic này, doanh số toàn cầu lên đến 33 tỷ đôla Mỹ hàng năm.

Ảnh mang tính minh họa

Ở Việt Nam, các sản phẩm bổ sung probiotic, hay còn được gọi là các lợi khuẩn đường ruột hiện vẫn đang được quảng cáo, khuếch trương rầm rộ, với các tác dụng từ khỏe đường ruột đến cả... tác dụng hỗ trợ tăng cường phát triển trí não (!?), dựa trên lập luận là dù bổ sung, cung cấp bao nhiêu dưỡng chất cho não nhưng ruột trẻ không hấp thu được thì cũng như không.

Không quá khó để tìm hiểu thông tin khoa học. Trước tiên, tác dụng của những lợi khuẩn vốn vẫn cộng sinh trong hệ tiêu hóa của chúng ta là có thật. Những nghiên cứu khoa học cũng đã cho thấy, việc mất cân bằng của chúng trong cơ thể là nguyên nhân gây ra một số bệnh về tiêu hóa...

Tiếp đến, dược phẩm bổ sung probiotic đã được y học chấp nhận, được sản xuất và dùng trong điều trị các bệnh về tiêu hóa - nhưng xin nhấn mạnh, chúng được sản xuất và cung cấp dưới các dạng bào chế đặc biệt, rất chuyên biệt của dược phẩm (ví dụ như ở dạng bào tử thay vì là lợi khuẩn sống…) có thể bền vững vượt qua rào cản, môi trường không phù hợp của cả hệ tiêu hóa dài dằng dặc để đến được ruột non, phát huy tác dụng ở đó.

Đây là điểm khác biệt chính của dược phẩm so với các loại sữa bột, yaourt, thực phẩm chức năng bổ sung lợi khuẩn sống probiotic, cũng là kết luận của các nhà khoa học Đan Mạch “lợi khuẩn probiotic bổ sung trong thực phẩm bị tiêu hủy khi ngang qua bao tử”. Có thể nhiều người chưa biết, bao tử người chứa khoảng hai lít dịch enzyme tiêu hóa và axít HCl khá đậm đặc, độ pH thấp xuống đến 3-4 nên các vi khuẩn, lợi khuẩn… khó có thể sống sót khi ngang qua, không vào được ruột non để phát huy tác dụng.

Điều lưu ý là không chỉ thuyết phục người tiêu dùng mua sử dụng, giá các sản phẩm bổ sung probiotic thường cao hơn sản phẩm thường rất nhiều. Một số quốc gia tiên tiến cũng đã chú ý đến vấn đề này. Năm 2008, một hãng nổi tiếng đã mất 35 triệu USD để dàn xếp vụ kiện liên quan đến tuyên bố về “tăng cường sức khỏe” trên nhãn hàng yaourt của họ, cũng như đã phải thay đổi bao bì sau đó.

Thái Trần