Sự thật trong văn học đối mặt với chủ nghĩa dân tộc cực đoan

Bị đe dọa khi cuốn sách vượt ra khỏi biên giới đại lục

Nhật ký Vũ Hán chính là những gì nhà văn nổi tiếng 64 tuổi đã “mắt thấy, tai nghe” trong suốt thời gian thành phố 11 triệu dân, nơi COVID-19 khởi phát tháng 12/2019, bị phong tỏa hoàn toàn từ ngày 23/1. Bà Phương đã bắt đầu nhật ký trực tuyến ghi lại thảm kịch diễn ra xung quanh mình và được đón nhận nồng nhiệt bởi hàng chục triệu độc giả do sự chân thật, không bị kiểm duyệt. Thế nhưng, vào lúc này, khi cuốn sách được dịch ra nhiều ngôn ngữ khác nhau để chuẩn bị xuất bản ở nước ngoài, nữ văn sĩ lại phải đối mặt với sự phản đối dữ dội của chủ nghĩa dân tộc.

Cuốn nhật ký đụng đến những vấn đề nhạy cảm như bệnh viện quá tải và từ chối bệnh nhân - Ảnh: Noel Celis

Các lời chỉ trích cho rằng người từng được trao Giải Lỗ Tấn năm 2010 - giải thưởng văn học uy tín nhất Trung Quốc - đang cung cấp “món ăn tinh thần” cho ngoại bang, là những quốc gia đã “đóng sầm cửa” với Bắc Kinh vì đại dịch. Trong tác phẩm sắp ra mắt, Phương Phương ghi lại cách chính quyền đã tuyệt vọng trong việc ngăn chặn vi-rút lây lan, bà cũng đã viết về nỗi sợ hãi, sự tức giận và niềm hy vọng của người dân bị cô lập.

Cuốn nhật ký đụng chạm những chủ đề nhạy cảm như bệnh viện quá tải, bệnh nhân bị “quay lưng”, tình trạng thiếu thốn vật tư y tế và những cái chết của người thân. Có những đoạn, bà mô tả tình người trong đại dịch, cư dân đã giúp đỡ lẫn nhau và hạnh phúc giản đơn của chính bà khi thấy ánh mặt trời chiếu sáng căn phòng mình mỗi sớm mai.

“Một người bạn bác sĩ đã nói với tôi, họ đều cho rằng có sự lây truyền từ người sang người, họ đã báo cáo điều này lên trên, nhưng đã không có cảnh báo nào đưa ra”, nữ nhà văn viết.

Làn sóng giận dữ nhằm vào tác giả trở nên nặng nề khi cuộc “cãi vã ngoại giao” nổ ra giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, cáo buộc Bắc Kinh thiếu minh bạch vào thời điểm dịch mới bùng phát. “Hoan hô Phương Phương, bà đang cung cấp cho phương Tây “đạn dược” nhắm vào Trung Quốc”, “Bà đã thể hiện bản chất phản bội của mình”… - họ phẫn nộ.

Tặng tiền bản quyền cho nhân viên y tế

Sinh ra trong một gia đình trí thức khá giả, Uông Phương - tên thật của bà - đã phản ứng từ tốn trước sự tấn công, lăng mạ trực tuyến. Bà cho biết mình đang là nạn nhân của “sự hăm dọa bàn phím” bởi những người cực đoan. Trong một cuộc phỏng vấn đăng trên trang Caixin, tác giả còn cho hay, bà nhận được những lời dọa giết và địa chỉ nhà mình đã bị tung lên mạng.

Như đã nêu, việc Nhà xuất bản HarperCollins (Hoa Kỳ) tuyên bố cuốn sách Nhật ký Vũ Hán sẽ được ra mắt vào tháng Sáu tới, đã đổ thêm dầu vào cơn giận dữ. “Sự thật phũ phàng trong thảm họa khiến Phương Phương can đảm lên tiếng chống lại bất công, tham nhũng, lạm dụng và các vấn đề chính trị mang tính hệ thống cản trở sự đối phó với dịch bệnh”, nhà xuất bản đưa ra quan điểm. Trong khi đó, nhà xuất bản Stock (Pháp) cho rằng tác phẩm là “lời chứng hàng đầu” của một nhà văn tài năng. 

Hu Xijin - Tổng biên tập tờ Hoàn Cầu Thời Báo - nhận xét, ấn bản nước ngoài của cuốn sách “rất không tốt” trong bối cảnh Bắc Kinh đang đối đầu với Washington. “Cuối cùng, vẫn là người Trung Quốc, bao gồm cả những người ủng hộ Phương Phương, sẽ phải trả giá cho sự nổi tiếng của bà ấy ở phương Tây”, bình luận trên mạng xã hội của Hu nhận được hơn 190.000 lượt thích.

Báo chí nhà nước cho rằng với nhiều người Trung Quốc, cuốn sách thiên vị khi chỉ phơi bày mặt tối ở Vũ Hán. Theo tác giả, các nhà xuất bản đại lục dù “quan tâm” nhưng hết sức do dự về cuốn nhật ký đang gặp quá nhiều tranh cãi.

Bất chấp các chỉ trích, bà Phương lưu ý: “Nếu mọi người thực sự đọc nhật ký của tôi, họ sẽ khám phá ra các biện pháp hiệu quả mà Trung Quốc đã thực hiện trong cuộc chiến chống dịch bệnh”. Nhà văn đồng thời tuyên bố sẽ dành tất cả khoản tiền bản quyền của Nhật ký Vũ Hán hỗ trợ gia đình các nhân viên y tế đã chết vì COVID-19 hoặc những người đang còn ở tiền tuyến. 

An An