Sự bất cẩn là nguyên nhân hàng đầu

Sự bất cẩn của người dùng chiếm tới 80% nguyên nhân lộ, lọt thông tin cá nhân (Ảnh minh họa)

Hồi tôi sinh con, vừa rời phòng mổ, điện thoại liên tục báo có tin nhắn và có hàng loạt cuộc gọi chào mời sử dụng dịch vụ mua sản phẩm chăm sóc mẹ và bé.

Ban đầu, tôi không hiểu sao các chủ cửa hàng, dịch vụ ấy lại có được số điện thoại của tôi, biết tôi mới sinh con. Sau này, tôi mới hiểu. Giờ đây, việc bị bán hoặc bị tiết lộ thông tin cá nhân đã trở nên quá quen thuộc với nhiều người. Dường như ai cũng bị gọi điện thoại quấy rầy mọi lúc, mọi nơi.

Theo thống kê của Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), 73% người dùng thiết bị di động, mạng xã hội thường xuyên nhận được tin nhắn, cuộc gọi lừa đảo. Trong năm 2023, ở Việt Nam, tổng số tiền bị lừa đảo trên mạng ước tính khoảng 8.000-10.000 tỉ đồng, tăng gấp rưỡi so với năm 2022.

Số vụ lừa đảo qua mạng tăng, tình trạng lộ dữ liệu cá nhân phổ biến là do nhiều tổ chức, doanh nghiệp thu thập trái phép thông tin cá nhân nhưng quản lý chúng lỏng lẻo hoặc cố tình mua bán chúng. Mặt khác, không ít người cũng chưa ý thức rõ tầm quan trọng của việc bảo mật thông tin cá nhân, vô tư cung cấp thông tin của mình và người thân cho đơn vị khai thác thông tin hoặc chia sẻ chúng lên mạng xã hội.

Dễ dàng bắt gặp các doanh nghiệp tổ chức mini game, phát quà miễn phí mà quà chỉ là món đồ không mấy giá trị nhưng yêu cầu người tham gia phải khai đủ loại thông tin như tên tuổi, địa chỉ, số điện thoại của mình và người thân. Khu chung cư nơi tôi sinh sống có rất nhiều trường mầm non và trung tâm tiếng Anh. Tôi thấy đôi khi chỉ vì muốn con nhận được quả bóng bay, các bậc cha mẹ dễ dàng chấp nhận cho các đơn vị này khai thác thông tin về mình và con cái.

Cũng có không ít người thích đăng và thường xuyên đăng hình ảnh, thông tin cá nhân lên mạng xã hội. Không chỉ tên tuổi, số điện thoại, nghề nghiệp, những kẻ thu thập dữ liệu cá nhân còn tìm kiếm được những thông tin có giá trị như sở thích, các mối quan hệ gia đình, xã hội. Khi những thông tin này bị đem dùng vào những mục đích xấu, người bị lộ thông tin có thể bị mất tài sản, công việc, thậm chí cả danh dự, tính mạng.

Theo một chuyên gia của Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia, Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông), sự bất cẩn của người dùng chiếm tới 80% nguyên nhân lộ, lọt thông tin cá nhân. Thiết lập chế độ công khai thông tin cá nhân trên mạng xã hội, để lại số điện thoại, tài khoản ngân hàng trên các hội nhóm là những hoạt động làm lộ thông tin cá nhân. Ngoài ra, việc lựa chọn dịch vụ của những bên trung gian không uy tín, không có chính sách bảo mật thông tin... cũng là nguyên nhân làm lộ thông tin cá nhân.

Do vậy, mỗi người phải có ý thức bảo vệ thông tin cá nhân của mình. Đừng nên dễ dãi cung cấp, trao đổi, chia sẻ những thông tin cá nhân quan trọng chỉ để đổi lấy vài lợi ích nhỏ, cũng đừng chiều theo thói quen của bản thân để rồi chia sẻ mọi thông tin về mình lên môi trường mạng.

Về phần mình, các nền tảng mạng xã hội cần xem lời rao bán dữ liệu cá nhân là loại thông tin xấu, độc để tự động ngăn chặn, tháo gỡ, từ đó làm lành mạnh môi trường số, bảo vệ quyền riêng tư của người dân. Các cơ quan có thẩm quyền cũng cần ban hành quy định chế tài đủ sức răn đe đối với hành vi thu thập, mua bán dữ liệu cá nhân.

Lê Thu Huyền