Sống phập phồng ở “làng sạt lở”

Sạt lở cuốn trôi nhà đất

Những ngày đầu tháng 4/2023, chúng tôi tìm đến “làng sạt lở” ven biển, thuộc ấp Đông Thành và ấp Hồ Thùng (xã Đông Hải, huyện Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh). Ở đây, hàng trăm hộ dân đang mất ăn, mất ngủ vì tình trạng sạt lở ngày càng phức tạp.

Bà Nguyễn Thị Hoa - người có hơn 25 năm sinh sống tại xứ này - cho biết: “Đây là khu vực đất giồng cát ven biển, nên người dân chủ yếu trồng các loại rau màu như bắp, dưa, cải, đậu, hành tím… Hễ xong vụ rau màu thì đàn ông thanh niên có sức khỏe xuống ghe ra biển đánh bắt hải sản. Cuộc sống như vậy đã lặng lẽ trôi qua nhiều đời. Thế nhưng những năm gần đây, tình trạng sạt lở bờ biển đã xảy ra ngày càng thường xuyên khiến bà con mất nhà, mất đất, cuộc sống bị đảo lộn”. 

Sạt lở bờ biển ở xã Đông Hải, huyện Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh đang diễn ra phức tạp, đe dọa tính mạng và tài sản của nhiều hộ dân - Ảnh: Huỳnh Lợi

Chỉ tay ra mấy chiếc ghe đánh cá đang neo đậu ngoài biển, ông Dương Văn Vịnh (58 tuổi, ngụ xã Đông Hải) thở dài: “Từ bờ biển hiện tại ra đó khoảng hơn 300m ngày trước là nơi gia đình tôi canh tác rau màu, khoảng 6 công đất. Nhưng chục năm trở lại đây, tình trạng sạt lở làm cho đất sản xuất mất dần. 4 năm gần đây, sạt lở vô cùng dữ dội khiến người dân và chính quyền chỉ biết tháo chạy chứ không thể ứng phó. Biển lấn đến đâu thì dân chạy lùi sâu đến đó và đến nay gia đình tôi mất gần hết đất đai canh tác, giờ phải đi biển đánh cá hoặc tìm việc làm thuê kiếm sống”. 

Dọc bờ biển ấp Đông Thành, nhiều căn nhà trống huơ trống hoác, vách và cửa đã đổ sập vì sóng biển tấn công. Ông Danh Văn Mở than: “Đợt sạt lở và triều cường vào cuối tháng Một vừa qua đã “nuốt” mất căn nhà của gia đình tôi. Từ đó đến nay, cả nhà tôi phải đi ở đậu bởi không còn đất để di dời. Trước đó, 13 công đất của gia đình cũng bị sạt lở. Bị mất tất cả nên cuộc sống hiện vô cùng khó khăn”. 

Cùng cảnh ngộ ấy, anh Danh Văn Chinh bộc bạch: “Ngày trước vợ chồng tôi có hơn 7 công đất trồng rau màu, nhưng đã bị “hà bá” nuốt chửng hết, thậm chí mồ mả ông bà cũng phải di dời chạy lở. Sau đó, vợ chồng tôi phải kéo nhau lên Bình Dương làm thuê. Cuối năm 2022, do không có việc làm nên vợ chồng lại về quê xin cất nhà tạm trên đất người thân. Nhà cất chưa được bao lâu thì cuối tháng 1/2023 vừa qua lại bị cuốn ra biển, mất mấy chục triệu đồng…”. 

Di dời dân khẩn cấp

Trao đổi với phóng viên Báo Phụ nữ TPHCM, ông Lữ Minh Tâm - Chủ tịch UBND xã Đông Hải - cho hay: “Trước tình hình sạt lở ngày càng trầm trọng, mới đây Chủ tịch UBND tỉnh Trà Vinh có cuộc họp với các ngành chức năng và chỉ đạo các đơn vị nhanh chóng khắc phục, bảo vệ an toàn đời sống cho người dân.

Ngoài ra, tỉnh cũng vừa công bố tình huống sạt lở khẩn cấp ở khu vực này. Thống kê của UBND xã cho thấy, toàn khu vực có 166 hộ với 498 nhân khẩu bị ảnh hưởng bởi sạt lở bờ biển. Trong đó, 56 hộ - 203 nhân khẩu có nhà ở cặp bờ biển, mất an toàn cao, có nguy cơ sập đổ xuống biển bất cứ lúc nào, cần di dời khẩn cấp. Ngoài ra, có khoảng 55ha đất nguy cơ bị sạt lở rất cao, nếu ngành chức năng không sớm có giải pháp 
cấp bách”. 

Nhiều nhà cửa của người dân ở xã Đông Hải tan hoang vì sạt lở - Ảnh: Huỳnh Lợi

Cũng theo ông Tâm, những năm trước, sạt lở mỗi năm tiến vào đất liền khoảng 50m, thì 3 năm nay mỗi năm tiến vào gần 100m và chiều hướng ngày càng phức tạp. Về nguyên nhân, ông Trần Trường Giang - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Trà Vinh - thông tin: “Do khu vực thường xuyên chịu tác động mạnh của triều cường, nước biển dâng, đặc biệt là vào mùa gió chướng. Vài năm gần đây, có khoảng 3km chiều dài ven biển bị nước biển xâm thực, làm mất hơn 210ha đất sản xuất rau màu và đất rừng phòng hộ. Mới nhất, vào tháng 1/2023, triều cường kết hợp với sóng lớn làm nước biển dâng cao tràn vào đất liền, gây thiệt hại cho nhiều nhà dân và đất sản xuất nông nghiệp”. 

Trong khi đó, bà con nhân dân lại thắc mắc: vì sao đến nay ngành chức năng chưa công bố nguyên nhân gây sạt lở ngày càng phức tạp. Theo quan sát của những người sống lâu năm tại khu vực thì những tác động của biến đổi khí hậu là khá rõ.

Ngoài ra, khoảng 4 năm nay, do các đơn vị chuyên môn triển khai thi công kè bê tông ly tâm dài hơn 1,1km tại xã Đông Hải chưa hoàn thiện, khiến dòng chảy của biển có thể bị thay đổi, đưa nước biển xoáy mạnh vào bờ nhiều hơn trước. “Cùng với sạt lở thì nhiều diện tích đất trồng rau màu tại khu vực ven biển ấp Đông Thành và một phần ấp Hồ Thùng cũng đang bị nhiễm mặn nghiêm trọng. Bà con rất lúng túng chưa biết phải chuyển đổi sản xuất như thế nào” - ông Nguyễn Văn Tộc - ngụ ấp Đông Thành băn khoăn. 

Chủ tịch UBND xã Đông Hải cho biết, xã đang phối hợp với các ngành chức năng huyện và tỉnh, khẩn trương đầu tư xây dựng khu tái định cư nhằm di dời khẩn cấp 56 hộ gia đình đang trong tình trạng không an toàn, nhằm đảm bảo tính mạng và tài sản.

Đất đã có, các đơn vị đang triển khai thực hiện và cố gắng hoàn thành sớm. Song song đó, xã cũng lập phương án di dời 110 hộ khác có nhà ven biển, nguy cơ mất an toàn. Xã kiến nghị cấp trên xem xét đầu tư khẩn cấp tuyến bờ bao khu vực 2 ấp Đông Thành và Hồ Thùng với chiều dài khoảng 3km, để ngăn triều cường, ngăn nước biển tràn vào nhằm bảo vệ hơn 300ha đất sản xuất của hơn 400 hộ dân có nguy cơ bị thiệt hại.

Ngoài ra, ngành chuyên môn cần sớm hoàn thiện dự án kè bê tông ly tâm kết hợp trồng rừng tạo bãi bồi ven biển trên địa bàn xã; sớm nghiên cứu dòng chảy từ biển vào khu vực nhằm đưa ra những giải pháp ứng phó phù hợp, giảm thiểu sạt lở… 

Huỳnh Lợi