Sở An toàn thực phẩm đầu tiên của cả nước sẽ hoạt động ra sao?

Phóng viên: Khi chuyển từ ban thành sở, công tác quản lý về an toàn thực phẩm (ATTP) chắc hẳn sẽ thuận lợi hơn, thưa bà?

Bà Phạm Khánh Phong Lan: Thực tiễn cho thấy, công tác quản lý ATTP đòi hỏi phải có sự đầu tư. Chúng ta đã có hơn 6 năm thí điểm hoạt động Ban Quản lý ATTP TPHCM nhưng rõ ràng mô hình thí điểm “không có trong luật” gặp nhiều khó khăn về mặt pháp lý, đặc biệt là trong việc xử phạt. Với việc thành lập sở, mọi thứ từ tên gọi, bộ máy cho đến chức năng, nhiệm vụ đều được chính thức hóa, vận hành như các sở chuyên môn khác, chịu trách nhiệm tham mưu cho UBND thành phố và triển khai pháp luật về đảm bảo ATTP.

* Xin bà cho biết, trước mắt, sở sẽ ưu tiên những hoạt động gì?

- Trước mắt, chúng tôi không để xảy ra “khoảng trống” về mặt quản lý khi chuyển giao các quy trình, thủ tục. Đã có gần 6 tháng tính từ khi Quốc hội ban hành Nghị quyết 98 cho phép HĐND TPHCM thành lập Sở ATTP. Chúng tôi đã rất lo âu về khoảng trống quyền lực khi việc thành lập sở còn chưa ngã ngũ mà ban quản lý lại chấm dứt hoạt động nên đã ưu tiên chuẩn bị tất cả, từ con người cho tới phương tiện, kế hoạch, để phân công làm việc xuyên suốt. Nghĩa là nếu có sự thay đổi nào thì công tác kiểm tra, thanh tra vẫn được duy trì xuyên suốt. 

* Sở ATTP TPHCM là sở đầu tiên của cả nước chuyên trách về ATTP. Bà tiên liệu thế nào về những áp lực, thách thức?

- Thách thức rất nhiều. Từ ban chuyển thành sở thì vai trò đã được nâng lên mức độ cao hơn nên đòi hỏi cũng nhiều hơn, đặc biệt từ phía cộng đồng xã hội. Có thể cùng một công việc, một mức độ hoàn thành nhưng nếu là ban thì dễ được thông cảm hơn vì dù sao ban cũng chỉ là đơn vị thí điểm, còn khi đã là sở thì hoạt động phải chuyên nghiệp hơn, hiệu quả phải cao hơn. Khi được chuyển thành sở, các vấn đề pháp lý rõ ràng hơn, chính thức hơn, nhưng phương tiện, biên chế vẫn giữ nguyên, trong khi thị trường lại luôn biến động, những vụ việc vi phạm xảy ra phức tạp hơn. Đấy chính là những thách thức mà chúng tôi đang đối mặt.

* Bà từng cho rằng hình thức thanh tra theo kế hoạch có nhiều hạn chế. Vậy sắp tới, sở sẽ có gì đột phá không, thưa bà?

- Việc thanh tra phải tuân thủ Luật Thanh tra. Tôi đã từng đóng góp ý kiến ở nghị trường Quốc hội khi xây dựng luật này. Đôi khi chúng ta xây dựng các quy định chỉ để đề phòng sự tiêu cực của thanh tra nhưng lại quên mất cái cần đầu tiên là làm sao đạt hiệu quả công tác, kịp thời phát hiện, xử lý và răn đe các vi phạm, còn vấn đề tiêu cực của thanh tra là chuyện hoàn toàn khác. Chúng ta có thể giải quyết điều đó bằng cách đãi ngộ tương xứng, luân chuyển và giám sát.

Việc nâng cấp từ Ban lên Sở An toàn thực phẩm được kỳ vọng sẽ đảm bảo tốt hơn vấn đề an toàn thực phẩm và sức khỏe cho người dân TPHCM

Tôi vẫn cho rằng, việc thanh tra theo kế hoạch rất hình thức. Nhưng thanh tra đột xuất cũng có những khó khăn riêng, như phải giải trình lý do, chứng cứ và chỉ được thanh tra chỗ nào được cấp phép thôi. 

Trở lại vấn đề của sở sắp tới, tôi nghĩ vấn đề nằm ở ý thức của người đứng đầu. Công việc vẫn được tiến hành bài bản.

Bên cạnh thanh tra theo kế hoạch, chúng tôi vẫn hết sức chú trọng thanh tra đột xuất, đặc biệt là thanh tra theo tin báo của người dân và phản ánh của báo chí. Tuy nhiên, đa số các tin báo thường nặc danh. Nếu nặc danh nhưng có địa chỉ vi phạm rõ ràng, chúng tôi vẫn âm thầm xác minh, nếu thấy có dấu hiệu vi phạm thì sẽ kiểm tra và xử lý. Số điện thoại đường dây nóng để tiếp nhận tin báo vẫn được giữ nguyên là 028.39301714.

* Với việc thành lập sở, trong cương vị mới, bà còn trăn trở gì về vấn đề đảm bảo ATTP?

- Quan điểm của tôi là lên sở cũng làm, không lên sở vẫn làm. Sở hay ban thì cũng phải làm đúng luật định. Sở ATTP là sở chuyên trách về ATTP. Thời gian qua, ban đã phối hợp với các sở, ngành phòng, chống ngộ độc hiệu quả tại các bếp ăn tập thể, khu công nghiệp, trường học… Nhưng đó chỉ là ngộ độc cấp tính. Điều tôi lo lắng hơn là ngộ độc trường diễn, tức là những chất độc hại, tích tụ được ăn vào cơ thể, sau nhiều năm mới phát tác. Mình phải thấy trách nhiệm của mình ngay từ lúc này. 

Hiện đã có nhiều tiến bộ trong quản lý hóa chất, trong đó có phụ gia thực phẩm. Mặt hàng này trong siêu thị lẫn chợ đều phải có nhãn mác, được kiểm nghiệm thường xuyên. Nhưng việc quản lý hóa chất công nghiệp vẫn chưa triệt để. Chúng tôi chỉ quản phụ gia thực phẩm, còn hóa chất và các phụ gia thay cho phụ gia thực phẩm nằm ngoài tầm quản lý. Mà tôi thấy không đâu được buôn bán hóa chất tự do như ở xứ mình, có tiền là mua được. Hiện ngành công thương vẫn còn “nợ” UBND TPHCM đề án về trung tâm hương liệu hóa chất, chưa có chuyển động gì. Quy hoạch này rất cần thiết để buộc thương nhân vào đó hoạt động với giấy tờ, hóa đơn đầy đủ, nhằm kiểm soát hóa chất chặt chẽ hơn. 

* Xin cảm ơn bà. 

Quốc Ngọc (thực hiện)