Sẽ nghiên cứu thành lập Quỹ phát triển metro TPHCM

ĐBQH Nguyễn Thị Lệ khẳng định, xây dựng đường sắt đô thị là yêu cầu cấp thiết của TPHCM - Ảnh: H.Anh

Chiều 14/2, góp ý Dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại TP Hà Nội, TPHCM, bà Nguyễn Thị Lệ - Phó bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TPHCM (ĐBQH đoàn TPHCM) - chia sẻ đây là nội dung có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển bền vững của TPHCM và vùng Đông Nam Bộ.

Theo đó, TPHCM là đô thị đặc biệt, trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, với dân số hơn 10 triệu người và tốc độ đô thị hóa nhanh.

“Thực tế cho thấy, nếu không có hệ thống vận tải công cộng hiện đại, sức chở lớn, đặc biệt là đường sắt đô thị, thành phố sẽ khó giải quyết triệt để tình trạng ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường và quá tải hạ tầng” - ĐBQH Nguyễn Thị Lệ nói.

Sau thời gian dài chờ đợi, tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) đã chính thức được đưa vào vận hành từ ngày 22/12/2024 và nhanh chóng phát huy hiệu quả, được đón nhận rất tích cực. Số lượng hành khách đi metro cao hơn dự kiến, góp phần giảm đáng kể áp lực giao thông khu vực phía đông của TPHCM.

Điều này cho thấy, người dân sẵn sàng chuyển đổi sang sử dụng phương tiện giao thông công cộng nếu hệ thống metro được đầu tư bài bản, thuận tiện, đồng bộ và đúng tiến độ.

Tuy nhiên, bà Nguyễn Thị Lệ nhấn mạnh, sự mong mỏi của người dân chưa dừng lại ở metro số 1. Tuyến metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) đã hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng. Trong khi đó, thực tế, TPHCM chưa có cơ chế đủ mạnh để triển khai đầu tư xây dựng nhanh chóng. Đây là tuyến metro đi qua nhiều khu dân cư có mật độ cao, là tuyến "xương sống" giúp giảm áp lực giao thông khu vực phía bắc - tây TPHCM.

Vì vậy, việc sớm khởi công xây dựng tuyến metro này là yêu cầu cấp thiết của TPHCM, là mong mỏi rất lớn của đồng bào thành phố và khu vực lân cận.

Bên cạnh đó, ĐBQH nêu: các tuyến metro còn lại vẫn chỉ dừng ở mức quy hoạch, chưa thể triển khai do thiếu nguồn lực và cơ chế thực hiện. “Nếu không có những giải pháp đột phá, hệ thống metro sẽ tiếp tục là những dự án trên giấy, không thể sớm đầu tư để phát huy vai trò thực sự trong việc hiện đại hóa hệ thống giao thông đô thị TPHCM” - ĐBQH Nguyễn Thị Lệ nói.

Sau khi Bộ Chính trị có Kết luận số 49 vào tháng 2/2023, TPHCM, Hà Nội đã thống nhất xây dựng cơ chế đặc thù, đặc biệt và trình Bộ Giao thông Vận tải chủ trì, tổng hợp và trình Chính phủ, Quốc hội. Nội dung các các cơ chế này mang tính đột phá mạnh, đảm bảo đẩy nhanh tiến độ, khai thác quỹ đất dọc tuyến.

Cụ thể, dự thảo đề án cho phép TPHCM huy động vốn linh hoạt, bao gồm, phát hành trái phiếu đô thị, khai thác quỹ đất dọc các tuyến metro (mô hình TOD - phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng); bố trí vốn từ ngân sách Trung ương cho các tuyến metro; cho phép áp dụng cơ chế chỉ định thầu để rút ngắn thời gian triển khai.

Theo dự thảo đề án, thủ tục phê duyệt đầu tư được đơn giản hóa, giúp TPHCM chủ động hơn trong triển khai dự án. TPHCM và Hà Nội được phân cấp trong quyết định đầu tư, triển khai các dự án metro; trao quyền quyết định phương thức lựa chọn nhà thầu, lựa chọn nhà đầu tư để đẩy nhanh tiến độ thực hiện.

Việc thí điểm cơ chế đặc thù về thủ tục đầu tư giúp TPHCM chủ động hơn trong việc kêu gọi và triển khai các dự án đường sắt đô thị.

ĐBQH Nguyễn Thị Lệ đề nghị Quốc hội xem xét, thông qua các cơ chế đặc thù, đặc biệt này để đẩy nhanh tiến độ xây dựng metro, khai thác, đặc biệt là tuyến metro số 2 và các tuyến tiếp theo.

Sau khi đề án được Quốc hội thông qua, lãnh đạo TPHCM sẽ triển khai ngay các nhiệm vụ như: xây dựng kế hoạch, lộ trình cụ thể, có cam kết tiến độ rõ ràng từ nay đến năm 2035 cho 7 tuyến metro với chiều dài 355km. TPHCM cũng nghiên cứu thành lập Quỹ phát triển metro TPHCM, có sự tham gia của ngân sách Trung ương, địa phương và khu vực tư nhân.

“Tiếp tục phối hợp với các địa phương lân cận đẩy nhanh nghiên cứu, triển khai các tuyến metro kết nối liên vùng, tạo nền tảng cho hệ thống giao thông hiện đại của toàn khu vực Đông Nam Bộ” - Chủ tịch HĐND TPHCM Nguyễn Thị Lệ cho hay.

H.Anh