Sầu riêng rớt giá, người trồng âu lo

Xuất khẩu sầu riêng vẫn thiếu tính bền vững

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trong 4 năm gần đây, doanh thu từ xuất khẩu sầu riêng luôn tăng: năm 2021 đạt 178 triệu USD thì năm 2022 tăng lên 421 triệu USD; năm 2023 tăng vọt lên 2,3 tỉ USD và năm 2024 tiếp tục tăng lên 3,2 tỉ USD.

Nguyên nhân quan trọng khiến kim ngạch xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam tăng vọt là nhờ đạt được thỏa thuận xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc. Mặc dù vậy, nhìn tổng thể, ngành sầu riêng vẫn bộc lộ những hạn chế đáng lo ngại. Đó là sự phát triển “nóng” về diện tích dẫn đến tình trạng sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, thiếu đầu tư hạ tầng, giao thông, kỹ thuật; chất lượng trái không đồng đều do ở một số nơi có điều kiện không phù hợp nhưng nông dân vẫn cứ trồng; diện tích sầu riêng có liên kết đầu vào, đầu ra với doanh nghiệp còn ít; tỉ lệ trồng theo hướng hữu cơ, đạt chuẩn VietGAP chưa nhiều; việc quản lý mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói còn hạn chế; việc tổ chức vận hành chuỗi còn rời rạc; sầu riêng Việt Nam phải cạnh tranh quyết liệt với các nước trong khu vực.

Theo ông Lê Minh Hoan - Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - Trung Quốc là thị trường tiêu thụ sầu riêng lớn nhất thế giới và cũng là thị trường xuất khẩu chính của sầu riêng Việt Nam, nhưng Việt Nam vẫn đang đi sau Thái Lan, Malaysia. Để phát triển, Việt Nam cần đưa sầu riêng thành sản phẩm quốc gia; cần xây dựng, thiết kế chính sách chung về sầu riêng, bao gồm khoa học công nghệ, cơ sở hạ tầng, nông dân, doanh nghiệp. Bộ sẽ phối hợp các địa phương xây dựng vùng nguyên liệu sầu riêng theo hướng tập trung, quy mô lớn, có đầu tư bài bản về khoa học kỹ thuật, liên kết chuỗi giá trị, tăng sản phẩm sầu riêng qua chế biến, xây dựng thương hiệu ngành hàng.

Huỳnh Trọng

Ý kiến:

Mạnh tay xử lý các cơ sở không đạt chuẩn

Sau tết Nguyên đán, giá sầu riêng giảm sâu do nhiều nguyên nhân. Đầu tiên là do trước tết, nhà nhập khẩu đã nhập lượng lớn sầu riêng để dùng trong giai đoạn tết nên nhu cầu nhập ít lại.

Nguyên nhân thứ hai - cũng là nguyên nhân chủ yếu - là cuối năm 2024, Tổng cục Hải quan Trung Quốc phát hiện một số lô sầu riêng của Thái Lan có dư lượng vàng O, hay còn gọi là auramine O, basic yellow 2 hoặc BY 2. Đây là chất dùng để tạo màu trong công nghiệp, có khả năng gây ung thư trên động vật và người. Vì vậy, Hải quan Trung Quốc đã kiểm tra 100% lô hàng nhập khẩu và có thể mất 1 tuần để thông quan. Việc này khiến hoạt động xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam bị gián đoạn, nhiều lô hàng không có giấy kiểm định phải quay về.

Để tạo điều kiện cho các cơ sở đạt chuẩn xuất khẩu sầu riêng, trước tết, phía Trung Quốc và Việt Nam đã nhất trí công nhận 9 cơ sở kiểm nghiệm đủ tiêu chuẩn cấp giấy chứng nhận chất cadimi và vàng O. Tuy vậy, những ngày qua, tiến độ kiểm nghiệm bị chậm do Việt Nam và Trung Quốc có kỳ nghỉ tết Nguyên đán dài ngày; số cơ sở kiểm nghiệm được cấp phép còn ít và ở xa vùng nguyên liệu, cơ sở sản xuất. Phải mất một thời gian nữa, quá trình này mới trơn tru, có lợi hơn cho doanh nghiệp xuất khẩu.

Hiện tại, điều mà doanh nghiệp và người trồng sầu riêng cùng quan tâm là việc xuất khẩu được thông suốt. Không chỉ Trung Quốc mà nhiều nước đã đưa cadimi và vàng O vào diện cấm, đồng thời tăng cường kiểm tra các lô hàng nhập khẩu sầu riêng. Vì vậy, chúng ta phải siết chặt quản lý sau thu hoạch, loại bỏ lượng thuốc bảo vệ thực vật tồn dư, trong đó có các chất cadimi và vàng O.

Về lâu về dài, để duy trì thế mạnh và sức cạnh tranh của sầu riêng Việt Nam, chúng ta phải có những biện pháp mạnh và quyết liệt như người Thái. Cụ thể, ngay sau khi Trung Quốc cảnh báo về chất cadimi và vàng O với sầu riêng Thái Lan, cơ quan chức năng Thái Lan liền cho tiêu hủy ngay hơn 64 tấn sầu riêng trên, đồng thời đình chỉ giấy phép xuất khẩu của 26 đơn vị liên quan.

Họ cũng cử các đoàn chuyên gia đến những vùng trồng sầu riêng lớn nhằm chuẩn hóa chất lượng sầu riêng. Họ nhanh chóng làm việc với phía Trung Quốc, đồng thời rà soát danh mục các loại phân, thuốc có chứa chất cadimi và ban hành lệnh cấm sử dụng. Cơ quan chức năng Thái Lan cũng kiểm nghiệm các lô sầu riêng ở ngay cửa khẩu trước khi cho xuất khẩu, giúp bảo vệ uy tín và danh tiếng của sầu riêng Thái Lan.

Việt Nam cũng nên tổ chức lại quy trình sản xuất, ban hành danh mục các loại phân, thuốc được phép sử dụng nhằm tuân thủ tốt các yêu cầu của thị trường. Cần phải làm mạnh và quyết liệt hơn vì chỉ còn khoảng 3 tháng nữa là sẽ thu hoạch sầu riêng chính vụ. Đó cũng là vụ thu hoạch của sầu riêng Thái Lan và người Thái đang có lợi thế hơn trong nỗ lực tuân thủ yêu cầu thị trường.

Về phía hiệp hội, chúng tôi vẫn đang tiếp tục phối hợp cùng các địa phương, doanh nghiệp đẩy mạnh tuyên truyền để người sản xuất biết sản phẩm nào không nên đưa vào quy trình sản xuất. Chúng tôi cũng khuyến khích nông dân sử dụng các loại phân hữu cơ, thuốc sinh học, giảm bớt phân và thuốc hóa học; khuyến cáo không sử dụng chất bảo quản nằm ngoài danh mục cho phép.

Ông Nguyễn Văn Mười
- Phó tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT)

Giá sầu riêng sẽ sớm hồi phục

Trước tết, phía Trung Quốc nhập về khoảng 1.300 container cherry của Chile để bán cho người tiêu dùng dịp tết. Trong quá trình vận chuyển, tàu chở số hàng này gặp trục trặc, phải dừng đi và cập cảng giao hàng sau tết. Việc có lượng cherry lớn đổ về Trung Quốc khiến nhu cầu mua các loại trái cây - trong đó có sầu riêng của Việt Nam - bị giảm, ảnh hưởng đến giá sầu riêng. Với tình hình thị trường hiện nay, dự kiến trong khoảng 3-4 tháng tới, giá sầu riêng sẽ tiếp tục giữ như hiện nay và phải qua giai đoạn thu hoạch rộ, giá sầu riêng mới tăng trở lại.

Ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam

Mai Ca (ghi)