Sạt lở đất tại Quảng Trị, Huế, Quảng Nam đều gắn với yếu tố thời tiết dị thường và cực đoan

Trả lời các ý kiến liên quan đến thủy điện của các đại biểu Quốc hội (ĐBQH), Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, hiện cả nước có 429 đập thủy điện và công trình thủy điện ở quy mô khác nhau với dung tích trữ nước khoảng 56 tỷ khối, tạo ra công suất 20.000 Megawatt (MW) điện, chiếm 37% công suất điện trên cả nước.

Do chúng ta đang phụ thuộc nhiều vào năng lượng nhập khẩu nên năng lượng từ thủy điện là năng lượng tái tạo rất quan trọng và có mức độ ô nhiễm ít, mức độ phát thải gần như không có.

Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh

Bộ trưởng Bộ Công thương thừa nhận, việc phát triển thủy điện có cả mặt tích cực và cả hạn chế, tùy thuộc vào việc quản lý và chính sách để xử lý các vấn đề liên quan. Thủy điện tạo ra nguồn điện đóng góp vào cơ cấu rất quan trọng cho đất nước, là nguồn quan trọng cho chiến lược năng lượng trong tương lai. Ngoài ra hồ chứa nước của các đập thủy điện còn đóng góp vào việc điều tiết và cắt giảm lũ cũng như nhu cầu phát triển khác của địa phương.

"Tuy nhiên chúng ta không phủ nhận tác động tiêu cực do thủy điện, đặc biệt là tác động đến môi trường, đất, nước và khí hậu cũng như đời sống dân sinh. Đây là vấn đề tổng thể thuộc vào tác động của con người trong việc khai thác nguồn lực của thiên nhiên. Trong giai đoạn trước kia rất nhiều dự án thủy điện của chúng ta chiếm dụng đất rừng tự nhiên và gây ra ảnh hưởng như các ĐBQH phát biểu như ảnh hưởng đến rừng đầu nguồn, chức năng của rừng trong việc phòng chống lũ bão cũng như giảm thiểu tác động đến môi trường", ông Trần Tuấn Anh cho biết.

Tuy nhiên, từ sau Nghị quyết 62 của Quốc hội ban hành năm 2013, công tác quản lý thủy điện và an toàn của hồ thủy điện và sự vận hành của công trình thủy điện đã được đảm bảo ở mức mới. Cụ thể hàng năm đều có cuộc giám sát và báo cáo đầy đủ theo tinh thần chỉ đạo Nghị quyết 62 về an toàn của đập, hồ thủy điện và sự vận hành trong phòng chống thiên tai, bão lũ… Đồng thời hoạt động đúng chỉ đạo của Ban Bí thư và Thủ tướng Chính phủ trong việc kiểm soát chặt chẽ các dự án, không cho phép xâm dụng vào rừng tự nhiên. 

Từ năm 2016, Bộ Công thương đã phối hợp với các bộ ngành đưa chỉ tiêu không bổ sung bất kỳ một dự án thủy điện nào nếu có sử dụng diện tích đất rừng tự nhiên. Từ đó đến nay, trong số các dự án thủy điện bổ sung, hoàn toàn không có dự án nào sử dụng đất rừng tự nhiên. Ngoài ra, diện tích chiếm dụng đất của dự án bổ sung quy hoạch trên thực tế đã giảm. Theo Thông tư 43 của Bộ Công thương, việc chiếm dụng đất không được quá 10ha cho 1 MW điện, nhưng trên thực tế việc chiếm dụng đất (đất sản xuất nông nghiệp, rừng sản xuất…) chỉ có 1,9ha/1MW.

"Chúng ta đã đưa ra khỏi quy hoạch thủy điện 472 dự án, đồng thời đưa ra khỏi quy hoạch này 8 dự án thủy điện bậc thang ở các lưu vực sông và 213 điểm tiềm năng cho phát triển thủy điện theo yêu cầu của Quốc hội để đảm bảo yêu cầu mới trong phát triển...", Bộ trưởng Bộ Công thương cho biết.

Sạt lở ở Trà Leng, huyện Nam Trà My, Quảng Nam

Về hiệu quả cũng như nguy cơ của việc xả lũ gây thiệt hại cho người dân, Bộ trưởng Bộ Công thương cũng thống nhất với ý kiến của các ĐBQH đã nêu. Tuy nhiên ông Tuấn Anh cho rằng, trong bối cảnh cơ sở pháp lý của chúng ta đầy đủ, nhưng không tránh khỏi câu chuyện tại một số địa phương thực hiện không nghiêm.

Cụ thể như vụ việc xảy ra tại thủy điện Hố Hô năm 2016 đã xả lũ quá mức về hồ, gây ngập lụt hạ du. Cơ quan chức năng đã xử lý kiên quyết, thu giấy phép hoạt động điện của dự án này và xử phạt, yêu cầu khắc phục rồi mới cho tiếp tục.

Liên quan đến việc sạt lở đất tại các tỉnh Quảng Trị, Huế, Quảng Nam vừa xảy ra, ông Tuấn Anh cho rằng đây là vấn đề gắn với yếu tố dị thường và cực đoan của thời tiết, với lượng mưa lớn, tác động đến cấu tạo địa chất.

"Chúng tôi đã 2 lần cùng đoàn Chính phủ đi chống lũ bão, qua khảo sát và nghe báo cáo, phải khẳng định rằng việc sạt lở đất tại Quảng Trị, Huế, Quảng Nam… đều gắn với yếu tố thời tiết dị thường và cực đoan. Tuy nhiên không phủ nhận việc mất rừng đầu nguồn, thảm thực vật, độ kết dính của đất do tác động của con người, dự án thủy điện và các dự án khác", ông Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.

An Vũ