Sạt lở bờ sông Cổ Chiên: Nghi ngờ do khai thác cát

Vụ sạt lở đã “nuốt chửng” nhiều vườn cây, ao cá, nhà cửa của người dân

Không kịp di tản tài sản 

Vụ sạt lở trên sông Cổ Chiên (đoạn qua xã Hòa Ninh, huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long) vào ngày 5/12 vừa qua đã cuốn đi 10ha vườn cây, nhiều nhà cửa, tài sản, đẩy người dân vào cảnh trắng tay.

Ông Võ Minh Thảo - hộ dân có gần 1ha đất vườn cùng toàn bộ nhà cửa - tài sản bị chìm xuống dòng nước (ước tính thiệt hại khoảng 3 tỉ đồng) vẫn chưa hết sửng sốt: “Vào khoảng 16g chiều 5/12, khi tôi đang chuẩn bị bữa cơm chiều thì nghe có tiếng đất lở ở bờ kè phía trước nhà. Rồi đất và cây cối từ từ chìm xuống sông… Thấy tình hình nguy hiểm nên tôi vội vào nhà lấy các loại giấy tờ quan trọng, khi quay ra thì đất đã lở tới thềm nhà. Tôi vừa chạy vừa hô hoán mọi người cảnh giác…”.

Cách đó không xa, tại ấp Bình Thuận 1, xã Hòa Ninh, nhà bà Nguyễn Thị Kim Tươi cũng rơi vào cảnh tương tự. Theo bà Tươi, gia đình có hơn 4,5 công đất trồng nhãn và 2 căn nhà. Sạt lở làm hơn phân nửa mảnh vườn và 1 căn tuột xuống sông, căn còn lại cũng sắp mất. “Nghe tiếng sạt lở ầm ầm, tôi chạy về xem nhà mình ra sao, nhưng sau đó chính quyền đưa đi khỏi khu vực nguy hiểm. Chừng vài tiếng sau thì hơn chục căn nhà từ từ chìm xuống sông, trong đó có căn nhà của mẹ chồng tôi. Không còn gì hết” - bà Tươi thuật lại. 

Tương tự, gia đình ông Lê Quốc Hoàng Nam cũng bị dòng nước nhấn chìm khoảng 50% diện tích đất vườn trồng nhãn và 1 căn nhà. Căn nhà còn lại cũng bị xé rách, nguy cơ bị nuốt chửng bất cứ lúc nào. Gia đình ông Nguyễn Thế Hùng cũng bị “hà bá” cuốn mất 12 công vườn và căn nhà. Ông Hùng buồn bã: “Sạt lở diễn biến nhanh nên không kịp di tản tài sản. Nhà có 8 người, trong đó có 1 người già, giờ tìm nơi ở tạm rồi tính tiếp”.

Gia đình ông Lê Văn Chiến là một trong 12 gia đình trở nên trắng tay sau vụ sạt lở. Với 6 nhân khẩu, giờ đây gia đình không còn nơi để về. Sạt lở đã cuốn mất ngôi nhà và toàn bộ 1.400m² đất vườn vốn là kế sinh nhai. 

Thống kê ban đầu của Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Vĩnh Long, vụ sạt lở trên tuyến sông Cổ Chiên trong phạm vi 500m chiều dài và khoảng 200m chiều rộng, ảnh hưởng đến 16 hộ dân với 58 nhân khẩu. 13 căn nhà (trong đó có 12 căn xây cấp 4 và 1 căn nhà gỗ), 1 nhà kho, 1 xe cuốc (đang thi công công trình đê bao), khoảng 10ha vườn cây ăn trái và ao cá… đã bị chìm xuống sông. Ước tổng thiệt hại khoảng 35 tỉ đồng.

Thuê đơn vị khoa học tìm nguyên nhân  

Sạt lở đang tiếp tục áp sát vào nhà dân

Sau sạt lở, Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Vĩnh Long phối hợp với UBND huyện Long Hồ và chính quyền địa phương xã Hòa Ninh tiến hành khảo sát vị trí sạt lở để xác định mức độ thiệt hại nhằm có biện pháp xử lý kịp thời.

Nói về vụ sạt lở chưa từng có này, ông Lê Quốc Hoàng Nam và nhiều hộ dân bị ảnh hưởng đều nghi ngờ nguyên nhân không phải tự nhiên mà có sự tác động khác, bởi hằng ngày, trên sông Cổ Chiên, cách khu vực sạt lở không xa, người dân vẫn thấy có sà lan hút cát. Vào thời điểm xảy ra sạt lở, người dân còn quay được clip một sà lan với cần cạp lớn đang hiện diện. Khi thấy sạt lở xảy ra sà lan mới rời đi.

Sáng 7/12, trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Văn Hiếu - Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Vĩnh Long - cho biết, khu vực sạt lở không cấp phép mỏ cát cho bất kỳ đơn vị nào, chỉ có 1 mỏ cát được cấp phép cho doanh nghiệp tư nhân H.P. (khai thác đến ngày 31/12/2022) cách khu vực sạt lở 173m (tính từ điểm cuối của điểm lở đến điểm đầu của mỏ cát) và cách 213m (nếu tính theo đường vuông góc). Do có vấn đề sạt lở nên Sở Tài nguyên và Môi trường đã tham mưu UBND tỉnh ra quyết định tạm dừng khai thác cát đối với đơn vị được cấp phép kể từ ngày 7/12.

Ông Nguyễn Văn Hiếu cho biết chưa thể đánh giá chính xác nguyên nhân, bởi trường hợp sạt lở này rất đặc biệt, khác những trường hợp khác. Thường sạt lở bắt đầu từ ngoài vào trong, nhưng khảo sát thực tế của đoàn công tác Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Vĩnh Long… thì trường hợp này lại sụp từ trong, hàng cây bần và bãi bồi bên ngoài vẫn còn. Hiện, tỉnh đang thuê một đơn vị khoa học để tìm nguyên nhân chính xác về sạt lở, từ đó sẽ có giải pháp khắc phục.

“Theo nghiên cứu của các nhà khoa học về các tuyến sông ở Vĩnh Long, việc sạt lở bờ sông xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân khai thác cát…” - ông Nguyễn Văn Hiếu cho biết thêm. Ông cũng cho rằng, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Vĩnh Long chỉ là đơn vị quản lý các mỏ cát. Khi cấp phép khai thác đã có khảo sát và được hội đồng thông qua, đồng thời phân loại từng mỏ cát để khai thác phù hợp… 

Quốc An