Sán xơ mít khiến hàng chục trẻ ở Bắc Ninh bị nhiễm thường sống ở đâu khi vào người?

Đặc điểm sán dải heo

Đầu sán dải heo rất nhỏ cỡ 1mm và có 4 đĩa hút chất dinh dưỡng với 2 hàng móc (khoảng 25-30 móc). Sán dải heo có đến hàng ngàn đốt.

Mỗi đốt có một lỗ sinh dục nằm bên hông. Đốt trưởng thành có cơ quan sinh dục đực và cái. Các đốt cuối là những đốt già, bên trong có chứa một buồng trứng chia ra nhiều nhánh.

Sán dải heo chui vào người qua đường nào?

Nhờ có đĩa hút và móc nên khi vào cơ thể, sán dải heo bám vào niêm mạc ruột ở phần trên hổng tràng - nơi có sẵn chất dinh dưỡng dễ hấp thu. Trong các chất dinh dưỡng thì hydrat carbon rất quan trọng đối với sự phát triển của sán.

Điểm đặc biệt ở loài sán này là khi vào cơ thể người chỉ có một con trưởng thành được ký sinh. Bởi con trưởng thành sau khi ký sinh đầu tiên sẽ tạo miễn dịch chống lại sự phát triển của các con sán khác.

Mỗi ngày, sán dải heo có 4-5 đốt già rụng đi rồi vỡ trong ruột già để phóng thích trứng. Trứng theo phân ra môi trường bên ngoài hoặc chui qua đường hậu môn.

Nếu các đốt sán dải heo vương vãi ớ đất, bãi cỏ và cả ở vườn rau… thì vô tình người ăn rau sống không rửa sạch sẽ bị bệnh. Đặc biệt, heo vô tình nuốt trứng hoặc nuốt đốt sán nên người ăn thịt heo không được nấu chín cũng bị ấu trùng sán dải heo tấn công cơ thể.

Sán dải heo sống ở đâu khi vào cơ thể người?

Vào ruột, phôi của sán dải heo được phóng thích khỏi vỏ, theo dòng máu phát tán khắp cơ thể người.

Nếu chúng ký sinh trong các cơ, mô dưới da, hệ thần kinh trung ương sẽ phát triển thành nang ấu trùng sau 9 – 10 tuần (còn gọi là gạo heo, gạo sán – Cysticercus cellulosae).

Gạo sán là một cái bọc trong có chứa đầu sán. Tuy nhiên, sau một năm, nang ấu trùng chết và hóa vôi không còn khả năng gây bệnh.

Nhưng nếu người ăn thịt heo nhiễm bệnh không nấu chín vào ruột thì tác động của các men tiêu hóa, đầu sán được phóng thích ra khỏi bọc  và phát triển thành sán trưởng thành trong ruột non trong vòng 2-3 tháng.

Nang sán dải heo

Sán dải heo gây nguy hiểm như thế nào?

Thông thường, sán dải heo ký sinh chủ yếu ở đường ruột không có triệu chứng. Người bệnh vô tình phát hiện khi đi xét nghiệm. Hoặc có khi triệu chứng nhẹ như buồn nôn, đau vùng thượng vị, tiêu chảy từng đợt, ăn có thể không ngon, cũng có khi đói cồn cào, ăn nhiều, sụt cân. 

Khi sán dải heo bắt đầu thải các đốt sán qua phân thì các triệu chứng này giảm đi. Người bệnh cũng có thể nhận biết mình mắc bệnh khi thấy đốt sán chui qua hậu môn giống màu sắc và hình dạng xơ mít.

Ở người suy nhược thần kinh, trẻ em có thể bị co giật, thay đổi tính tình, rối loạn tim mạch. Ngoài ra, nếu nang sán nằm trong não, người bệnh có thể bị động kinh, liệt tay, chân hay liệt nửa người, nói ngọng, rối loạn trí nhớ hoặc đau đầu dữ dội. Còn nang sán nằm trong mắt có thể gây tăng nhãn áp, giảm thị lực hoặc mù.

Ở nhiệt độ nào sán dải heo sẽ chết?

Nang ấu trùng chết ở âm 2 độ C, nhưng trong khoảng từ âm 2 độ C đến 0 độ C thì chúng vẫn sống được thêm 2 tháng.

Ở nhiệt độ thường, chúng sống được 26 ngày, trong môi trường nước muối bão hòa chúng cũng sống được 22 ngày. Thịt heo sống cần nấu chín ở nhiệt độ 45-50 độ C mới giết được ấu trùng sán dải heo. 

Lê Nam ghi

Tư vấn:

PGS.TS.BS Trần Phủ Mạnh Siêu - Phó giám đốc Bệnh viện Nguyễn Trãi TP.HCM 

PGS.TS.BS Trần Thị Hồng - nguyên Chủ nhiệm Bộ môn Ký sinh trùng - Vi nấm học, Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch TP.HCM.