Sản phụ 'bị trầm cảm sau sinh' gây án có bị kết tội?

Nếu một người phụ nữ bị trầm cảm sau sinh dẫn đến thực hiện hành vi phạm tội thì họ sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mà họ đã phạm phải.

Nhưng  nếu hội đồng giám định pháp y xác định họ mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình khi thực hiện hành vi đó thì họ không phạm tội.

Luật sư Nguyễn Văn Hậu

Đối với những người thân xung quanh, họ không phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi phạm tội của người phụ nữ bị trầm cảm sau sinh, trừ trường hợp họ là đồng phạm hoặc có hành vi cấu thành các tội phạm khác được quy định trong Bộ luật Hình sự.

Luật sư Trần Minh Hùng, Đoàn Luật sư TP.HCM: Việc xác định sản phụ giết con có bị tâm thần hay không cần phải khám bệnh theo quy định, phải dựa vào kết luận của hội đồng giám định pháp y và có bản án của tòa án tuyên người đó bị tâm thần.

Nếu như hội đồng giám định pháp y xác định bị tâm thần thì tiếp tục làm rõ người đó bị tâm thần trước khi gây án, trong khi gây án hay sau khi gây án.

Luật sư Trần Minh Hùng

Nếu sản phụ thực hiện hành vi trong khi đang mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức, mất khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự. Lúc đó, sản phụ chỉ bị bắt buộc chữa bệnh.

Người nhà không phải chịu trách nhiệm hình sự liên đới. Nhưng người giám hộ có trách nhiệm khắc phục, bồi thường thiệt hại do người bệnh gây ra.

Ngược lại, nếu khi thực hiện hành vi có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự (tình trạng sức khỏe bình thường, tình trạng bệnh tâm thần đã ổn định có khả năng nhận thức và điều khiển hành vi) nhưng khi cơ quan chức năng đang điều tra thì bệnh tái phát. Lúc này, người bệnh sẽ được áp dụng các biện pháp bắt buộc chữa bệnh. Sau khi khỏi bệnh chị ấy cũng sẽ phải chấp hành hình phạt theo quy định.

Khi biết người gây án bị tâm thần thì cơ quan có thẩm quyền phải tạm đình chỉ điều tra, truy tố, xét xử để chờ người bị tâm thần điều trị bệnh xong thì mới tiếp tục giải quyết vụ án.

Luật sư Trần Huy Tuấn (Đoàn luật sư TPHCM): Cần xác định rõ giữa tội "Giết người" và "Giết trẻ em"

Theo luật sư Tuấn, xác định ranh giới giữa “con mới đẻ” và “trẻ em” là vô cùng quan trọng và ảnh hưởng đến hậu quả pháp lý sau này. Nếu là giết con mới đẻ thì hình phạt tối đa chỉ là 2 năm tù, còn giết trẻ em thì hình phạt tối đa lên đến tử hình.

Thiếu phụ sát hại con ruột của mình và dòng chữ nghi phạm viết trên cầu thang.

Theo Nghị quyết số 04-HĐTPTANDTC/NQ về việc hướng dẫn áp dụng một số quy định trong phần các tội phạm của Bộ luật Hình sự ngày 29/11/1986 của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao thì con mới đẻ là đứa trẻ mới sinh ra trong bảy ngày trở lại. Nghĩa là, qua ngày thứ tám thì hành vi mẹ giết con sẽ cấu thành tội giết người theo khoản 1 điều 93 BLHS.

Mặt khác, người mẹ giết con bị truy tố theo Điều 94 với tội "Giết con mới đẻ" mà phải thỏa yếu tố: người mẹ này chịu ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu như: khiếp sợ trước dư luận chê bai về việc mang thai và đẻ con ngoài giá thú, hoặc trước dư luận khắc nghiệt của nhà chồng cho đẻ con gái là tai họa v.v… Hoặc bị hoàn cảnh khác quan đặc biệt chi phối nhu đứa trẻ sinh ra có dị dạng… Nhưng trong trường hợp này đứa trẻ đã 33 ngày tuổi nên buộc người mẹ này phải chịu trách nhiệm hình sự theo điều 93 BLHS.

“Trong loạn thần sau sinh có nhiều mức độ biểu hiện khác nhau, phụ thuộc vào triệu chứng loạn thần mắc phải. Ví dụ, người bệnh có hoang tưởng là có ai đó rình rập theo dõi giết mình, thì người bệnh sẽ tìm người đó, tiêu diệt người đó trước, trước khi người đó ra tay, hoặc trốn tránh.

Một loại khác, người bệnh bị ảo giác, luôn nghe có nhiều tiếng nói, nội dung xui khiến mình làm gì đó như giết con, ăn cắp, đốt nhà… thì bệnh nhân lại làm theo nội dung bị xui khiến đó”, luật sư Tuấn giải thích thêm.

Bây giờ phải chờ kết luận từ phía cơ quan điều tra xem động cơ, mục đích Trinh giết con là gì cũng như kết luận giám định pháp y thì mới xác định Trinh phải chịu trách nhiệm như thế nào?

Có dấu hiệu bị tâm thần Cơ quan điều tra xác định, cuối năm 2016, Trinh kết hôn với anh Vũ Hoàng Hải và sinh được cháu V.A.. Ngày 11/6/2017, khi cháu V.A. ngủ, Trinh đặt con nằm trên giường, bên trong cùng sát tường, còn Trinh nằm giữa, anh Hải nằm ngoài. Khoảng 2h sáng ngày 12/6, Trinh tỉnh giấc vì nghe tiếng con khóc. Trinh cho con bú khoảng 5 phút thì cháu V.A. ngủ tiếp. Người dân phẫn nộ khi theo dõi công an đưa người mẹ trẻ về lại căn nhà để thực nghiệm hiện trường vụ án. Trinh đặt con xuống giường rồi ngủ tiếp được một lúc thì tỉnh dậy. Người mẹ trẻ khai, khi tỉnh dậy, chị này thấy đau đầu, mất kiểm soát. Trinh bế cháu V.A. từ phòng ngủ ra gần cầu thang lối lên tầng 2 của gia đình. Thấy có chậu nước hàng ngày tắm cho cháu con còn đầy nước, Trinh thả cháu vào chậu trong tư thế sấp mặt xuống đáy chậu rồi đi xuống nhà vệ sinh tầng 1, sau đó lên phòng ngủ ở tầng 2. Trong lúc đi lên tầng 2, thấy cục than hoa, Trinh viết dòng chữ in hoa “TAO SẼ GIẾT CHÁU MÀY LĂNG” (Lăng là tên bố chồng Trinh). Sau đó, Trinh lên giường đi ngủ cho đến khi ông Lăng phát hiện vụ việc đau lòng. Ngày 15/6 Trinh bị công an bắt giữ, tại cơ quan điều tra Trinh khai nhận toàn bộ hành vi phạm tội của mình. Theo cơ quan điều tra, nguyên nhân dẫn đến vụ án thương tâm này do Phan Thị Trinh mắc bệnh trầm cảm nặng. Theo luật sư Trần Huy Tuấn (Đoàn luật sư TPHCM), ông chỉ đưa ra nhận định, không dám đưa ra chắc chắn chẩn đoán gì cho người mẹ trẻ này vì phải thăm khám trực tiếp, hay bằng theo dõi giám định pháp y mới kết luận chính xác được người mẹ này có bị  “Tôi nghĩ nhiều đến khả năng tâm thần sau sinh. Nhưng còn phụ thuộc vào cơ quan điều ra xác minh rõ Trinh có mâu thuẫn gì lớn với bố chồng mà lại viết ra những dòng chữ kỳ lạ trên cầu thang, lấy lời khai của những người thân của Trinh xem trong thời gian gần đây Trinh có những biểu hiện gì lạ hay không? Đồng thời còn phụ thuộc vào kết luận điều cũng như kết quả giám định tâm thần, nếu Trinh bị tâm thần mất khả năng nhận thức trước, trong và sau khi giết con thì sẽ được miễn trách nhiệm hình sự. Nhưng bị tâm thần sau khi giết con hoặc bị hạn chế năng lực hành vi thì cũng phải chịu trách nhiệm hình sự thèo điều 93 BLHS với khung hình phạt lên tới tử hình”, luật sư Tuấn nêu rõ.

Phạm An - Hồ Ca - Sơn Hà - Hồ Nam