Sài Gòn sẽ thiếu sức sống nếu không còn cà phê vỉa hè

Người dân Sài Gòn có thói quen uống cà phê và đọc báo mỗi sáng, đa phần là trên vỉa hè. Với tôi, ngồi vỉa hè thoáng mát, vừa đọc vừa lắng nghe cuộc sống diễn ra xung quanh, thích thú hơn hẳn chui vào quán cà phê máy lạnh.

Cà phê vỉa hè bình dân và cả cà phê vỉa hè sang trọng đều là nét sinh hoạt bình thường của một đô thị, một biểu hiện cung cách của thị dân. Tôi không cho rằng văn minh là phải dẹp sạch vỉa hè, mà phải là sắp xếp vỉa hè một cách ngăn nắp, trật tự.

Những gì lộn xộn đang diễn ra nhiều năm qua trên vỉa hè đã khiến thành phố mất mỹ quan, ảnh hưởng đến người đi bộ, choán chỗ trồng cây xanh. Chủ trương lập lại trật tự vỉa hè là rất cần thiết, nhưng xin nhớ rằng, nhu cầu sinh hoạt trên vỉa hè là nhu cầu có thật của đông đảo người dân.  

Nhiều năm nay, tôi có thói quen ngồi ở những quán cà phê cóc vỉa hè trên vài con đường ở quận 3. Đó là khoảng thời gian rất thú vị trong ngày. Tôi ngồi ngắm phố xá, dòng người qua lại. Những chuyển động trước mắt đó giúp tôi cảm nhận được hơi thở cuộc sống của Sài Gòn. 

Bạn bè ở nước ngoài về VN chơi, tôi dẫn họ ra quận 1 để tiếp, vẫn là những quán vỉa hè. Tôi tin, ngồi cà phê vỉa hè sẽ giúp những người bạn phương xa cảm nhận Sài Gòn nhanh nhất, giàu cảm xúc nhất. Khi ngồi ở một không gian mở, người ta sẽ nhận biết được nhiều nét đặc trưng văn hóa.

TS Nguyễn Thị Hậu.

Đơn cử, ngồi cà phê vỉa hè quận 3 sẽ thấy khác với ngồi cà phê vỉa hè quận 1. Ngồi cà phê vỉa hè ở Sài Gòn thấy khác cà phê vỉa hè ở Paris. Ngồi ở vỉa hè Băng Cốc sẽ thấy thương, thấy nhớ Sài Gòn vì Sài Gòn có những cái mà Băng Cốc không có. Những sinh hoạt mua bán, giao tiếp diễn ra trên vỉa hè đã góp phần không nhỏ hình thành nên “phần hồn” của đô thị.

Thành phố chủ trương sắp xếp, bố trí những “phố hàng rong” là rất hợp lý. Việc này sẽ loại bỏ được sự nhếch nhác, mất trật tự trên vỉa hè do người bán hàng rong gây ra, nhưng không triệt tiêu việc bán-mua hàng rong. Tôi cũng hoan nghênh đề xuất cho người dân thuê một phần vỉa hè để kinh doanh.

Thực tế, thành phố ta có nhiều vỉa hè rộng, trong khi lối cho người đi bộ chỉ cần khoảng 2m là đủ, phần trống 3-5m còn lại, nên cho thuê và tổ chức quy củ cho người kinh doanh để giữ trật tự, ổn định trong việc mua-bán. Việc ra quân lập lại trật tự vỉa hè trên tất cả các quận, huyện là tín hiệu đáng mừng. Sẽ tốt hơn nếu thành phố sớm có chính sách giải quyết hài hòa xung đột trên vỉa hè.

Nếu lập “phố hàng rong” (cho người bán hàng rong đăng ký bán một số giờ nhất định) hay cho thuê vỉa hè để kinh doanh (với giá hợp lý), sẽ lấy lại được mỹ quan cho thành phố, các quyền lợi khác cũng được đáp ứng: Nhà nước có nguồn thu, người kinh doanh có việc làm, những người khác thì vẫn được thụ hưởng các dịch vụ trên vỉa hè.

TS Nguyễn Thị Hậu (Tổng thư ký Hội khoa học lịch sử TP.HCM)
Trần Triều (ghi)