Sách về chiến tranh Mỹ - Việt: Những nỗ lực đến từ ước vọng hoà bình

Waging Peace in Vietnam ra đời sau nhiều nỗ lực đến từ tác giả Ron Carver, Tổ chức Cựu chiến bình vì Hoà bình của Mỹ (VFP) và Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh. Cuốn sách được thực hiện trong 2 năm và ra mắt trong dịp triển lãm Làn sóng phản đối chiến tranh phi nghĩa của Mỹ ở Việt Nam đang diễn ra.

Waging Peace in Vietnam tập hợp nhiều tranh ảnh, tư liệu quý của những cựu binh Mỹ bước ra từ cuộc chiến tại Việt Nam. Đó không phải là những hình ảnh bom đạn bắn phá, không nhiều hình ảnh giết chóc, không nỗi đau được phơi bày mà từ bên trong, niềm tin của những người lính Mỹ dần vỡ vụn. Đó là cú sốc lớn gấp vạn lần nỗi đau thể xác.

Cuốn sách Waging Peace in Vietnam được thực hiện sau 2 năm chuẩn bị

“Tôi tham chiến muộn vào năm 1972. Những lời nói từ chính phủ Mỹ và Tổng thống ngày đó khiến tôi tin những điều mình làm là vì đất nước, chống lại quân đội Việt Nam - những người đang gây khó khăn cho quân đồng minh của chúng tôi”, một cựu binh Mỹ chia sẻ. Ông cho biết sau lần chuyển từ căn cứ ở Quảng Trị về Đà Nẵng, nhìn thấy cảnh làng mạc bị đốt, người dân vô tội bị tàn sát trong sợ hãi, dù muộn màng, ông đã kịp nhận ra mình đang tham gia một cuộc chiến tranh phi nghĩa.

Triển lãm đang diễn ra tại Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh

“Tôi trở về Mỹ và trong 2 năm tiếp theo, tôi cùng những người lính đã từng tham chiến ở Việt Nam thành lập một tờ báo, sau đó phát hành ở nhiều doanh trại quân đội để tác động đến những người lính Mỹ khác. Chúng tôi chỉ góp một phần nhỏ bé của mình vào cái kết sau cùng, còn phần lớn là sức mạnh của người dân Việt Nam đã buộc cuộc chiến phải dừng lại. Tôi xấu hổ và cảm ơn người dân Việt Nam đã chiến đấu hết mình vì hoà bình”, vị cựu binh già chia sẻ.

Tờ báo Up against the bulkead được viết bởi các cựu chiến binh và tờ báo được phân phát cho hàng ngàn binh sĩ đóng quân ở khắp vùng Bắc California. Hàng ngàn tờ cũng được gửi sang binh sĩ Mỹ tại Việt Nam.

Những cú sốc về mặt lý tưởng đến với những người lính Mỹ theo nhiều cách khác nhau nhưng chỉ tồn tại một cái kết rằng sau đó, họ hối hận khi tham chiến tại Việt Nam. Để trả giá cho những sai lầm, các cựu binh Mỹ tìm cách để tác động đến nhận thức của nhiều người lính đang sẵn sàng lên đường sang tham chiến tại Việt Nam.

Những tờ báo ra đời, những quán cà phê đối diện với các doanh trại quân đội được dựng lên, những cuốn sổ chứa đựng dòng tâm sự từ chính các cựu binh thức tỉnh về giá trị của hoà bình được chuyền tay nhau, những cuộc xung đột giữa các gia đình Mỹ có con tham gia chiến tranh tại Việt Nam nổ ra khi con họ quay lưng với quân đội...

Tờ FTA được xuất bản bới các binh sĩ đóng quân tại doanh trại Fprt Knox, Kentucky

Có rất nhiều hình thức để thấy được sự thay đổi về mặt tư tưởng của những cựu binh Mỹ và cái giá họ trả cũng không hề đơn giản khi chính phủ Mỹ tìm cách trừng phạt những cuộc biểu tình, tuyên truyền nhằm chống lại quân đội.

“Gia đình tức tối vì thấy tôi lên truyền hình nói về việc phản đối chiến tranh, chúng tôi không liên lạc trong 2 năm. Cuối cùng, bố tôi đề nghị gặp và ông nói với tôi rằng bố mẹ đã nhận thấy cuộc chiến tranh này tệ hại và bố mẹ vui vì con trở về. Nhiều gia đình đã bị chia cắt vì cuộc chiến tranh này. Sau cùng, chúng tôi cũng đã tác động được phần nào đến chính phủ Mỹ về việc chấm dứt chiến tranh nhưng đó là hành trình không đơn giản”, ông Chuck Searcy – Đại diện Tổ chức Cựu chiến binh vì Hoà bình của Mỹ, nói.  

Triển lãm thu hút nhiều sự quan tâm của du khách quốc tế khi tham quan tại Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh

Tác giả cuốn sách, ông Ron Carver cũng từng trải qua cuộc tham chiến ở Việt Nam trong thời gian ngắn và nhanh chóng nhận ra những điều chính phủ Mỹ đang làm là không đúng. “Chúng tôi xây những quán cà phê đối diện doanh trại quân đội, nói chuyện với những người lính. Chúng tôi mở nhạc rock & roll. Những cựu binh tới đây có thể nói chuyện và viết về những trải nghiệm đã có tại Việt Nam.

Chúng tôi in những bản viết đó thành hàng ngàn bản và chuyển đi đến nhiều quán cà phê khác để những người lính khác đọc được. Và những ấn phẩm báo chí không công khai đó đã đi đến Đức, Philippin và được chuyển đi xa hơn. Những cuộc diễu hành vì hoà bình, những buổi nói chuyện được tổ chức chỉ vì một mục tiêu mong muốn chiến tranh kết thúc”.

Giữa những chia cắt, đấu tranh thời loạn lạc, âm nhạc vẫn được vang lên

Trong cuốn Waging Peace in Vietnam, toàn bộ nội dung được viết bằng tiếng Anh. Tất cả hình ảnh, tư liệu quan trọng đều được chú thích kỹ. Một số trong sách đang được trưng bày tại triển lãm Làn sóng phản đối chiến tranh phi nghĩa của Mỹ ở Việt Nam, diễn ra tại Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh, 28 Võ Văn Tần, quận 3, TP.HCM.

Một số hình ảnh khác tại triển lãm:

Những thành viên trong dự án quán cà phê phản chiến ở Anniston, năm 1971

Các thuỷ thủ Bobby Muse và Larry Harris tham gia chiến dịch Stop our ship (Hãy ngăn tàu của chúng ta) đã dẫn đầu một cuộc diễn hành vì hoà bình ở Market Street, San Francisco vào ngày 6/11/1971, mang trên vai mô hình tàu sân bay USS Coral Sea trông giống như chiến quan tài.

Ông Curt Stocker và ông Tom Robert phục vụ trong các đơn vị Tâm lý chiến tại Việt Nam, về sau cùng sáng lập tờ báo Aboveground khi đóng quân tại doanh trại Fort Carson, Colorado.

Tin, ảnh: Diễm Mi