Rap Việt: Tiệm cận khán giả và… đánh mất mình

Từ bóng tối ra ánh sáng…

Nữ ca sĩ Vũ Cát Tường giới thiệu đến khán giả ca khúc Leader - một bản rap gây nhiều tranh cãi. Nội dung ca khúc khẳng định cái tôi của người nghệ sĩ, âm nhạc điện tử mới mẻ, chỉn chu - điều mà rap Việt và cộng đồng underground hiện nay luôn hướng đến. Tuy nhiên, cách rap, cách xử lý của một ca sĩ chuyên hát nhạc pop, ballad có phần “nhựa”, lơi nhịp, lơi chữ, không giống ai. 

Hình ảnh trong MV Everyday của SpaceSpeakers

Đành rằng nhạc rap cho phép người hát thể hiện thật thoải mái, phóng khoáng, không cần theo khuôn khổ; nhưng với cách rap của Vũ Cát Tường, lời khuyên vẫn là: cần luyện tập nhiều hơn.

Nếu cách đây 10 năm, 15 năm, rap Việt chỉ khu biệt trong cộng đồng nhỏ, chủ yếu qua các diễn đàn chuyên về rap, với những bài chửi nhau, thể hiện cái tôi bất cần thì giờ đây, rap được đứng ở những sân khấu lớn, thậm chí không còn là thứ làm nền, điểm xuyết cho bài hát của ca sĩ chính. Lễ hội âm nhạc Gió mùa chật kín chỗ với giá vé đắt đỏ vẫn đông người đến xem. Chuỗi sự kiện âm nhạc Thơm music festival 2018, quy tụ nhiều gương mặt rap Việt, luôn cháy vé.

Rapper Đen, Kimmese, Lynk Lee thường kết hợp với nhau trong nhiều tác phẩm

Khán giả biết đến Đen Vâu - một anh công nhân nhặt rác ở bãi biển, với những bản rap thể hiện tinh thần tự do, lấy cảm xúc từ những chuyến đi tuổi trẻ; thuộc lòng những ca từ của Binz - một người chuyên rap về tình yêu hay hâm mộ Lil Knight - một trong số những tài năng rap nổi tiếng từ ngày đầu của rap Việt… Khi thị trường âm nhạc trong nước phát triển ngày càng đa dạng, cạnh tranh gay gắt thì đây là thành công lớn của các cá nhân theo đuổi thể loại rap.

Sức mạnh của rap Việt giờ đã được khẳng định. Giải thưởng âm nhạc Zing music awards 2017 đã có hạng mục Ca khúc Rap/Hip-hop được yêu thích, Keeng young awards 2017 cũng có Ca khúc Rap/Hip-hop được yêu thích. Năm nay, hạng mục này ở các giải thưởng hứa hẹn sẽ bùng nổ với nhiều sản phẩm chất lượng.

… Và đánh mất mình

Rap xuất hiện và phát triển từ những khu ổ chuột tại Mỹ. Những thanh niên da màu sống trong nghèo khó, tệ nạn tại đây đã dùng nhạc rap để phản ánh những tiêu cực, bất công trong xã hội. Bản chất của rap là tự do, phóng túng và thật. Rap sẽ không còn là rap nếu không thể hiện quan điểm cá nhân, không có cái tôi riêng, không chạm đến những vấn đề nhức nhối của xã hội.

Ca khúc Leader của Vũ Cát Tường:

Ở giai đoạn đầu của rap Việt, vì chịu ảnh hưởng, học theo quốc tế, ngôn từ của nhiều bài rap Việt khá thô tục, chưa chọn lọc. Song cũng chính ở những năm đầu này, rap Việt đã mạnh mẽ đề cập đến những vấn đề xã hội góc cạnh. Những ca khúc nói về nạn kẹt xe, phân biệt giàu nghèo, trộm cướp… xuất hiện nhiều bên cạnh những bài về tình yêu, tình bạn. N

hững người yêu rap khó mà quên Khu tao sống, Thằng hề của xã hội, Những đêm dài bất tận, Xã hội rắc rối, Vô cảm, Lửa màu đen, Tsunami… Rap Việt tồn tại giữa sự yêu - ghét kịch liệt vì dám nói thẳng đến những mảng tối của xã hội.

“Đề tài xã hội rất khó viết. Ca từ đã khó vì hệ thống thanh dấu tiếng Việt, đụng đến những điều nhạy cảm lại càng khó. Mà khó quá thì khán giả cũng khó để tiếp nhận. Phần đông khán giả thích những gì dễ nghe, dễ cảm, nên khi làm nhạc underground, chúng tôi không trông đợi nhiều”, nhà sản xuất Hoàng Touliver nói. 

Ngoài ra, theo anh, việc chiều theo tai nghe khán giả sẽ giúp nghệ sĩ có được nhiều fan, nhưng cũng dễ đánh mất cái tôi cá nhân. Trong nhiều đề tài, Rhymastic (nhà sản xuất thành công với ca khúc Yêu 5) thừa nhận, xã hội là chủ đề khó viết và không phải ai cũng dám thể hiện; vì nếu quá thẳng, đường đi đến số đông sẽ hẹp. Nhưng nếu dám làm và làm được thì đó sẽ là món quà lớn nhất cho một rapper.

Ca khúc Đố em biết anh nghĩ gì của rapper Đen:

Hôm nay, rap Việt đã chẳng còn mấy sáng tác đề tài xã hội. Hiếm hoi lắm mới có nhóm SpaceSpeakers hát Everyday về chuyện đánh đổi tình - tiền trong tình yêu, lên án việc phá thai; Suboi có N-sao về nhịp sống phức tạp của người thành thị. Còn lại, rap Việt hầu như chỉ có những bản “ngôn tình”, phục vụ cho nhu cầu mộng mơ của giới trẻ như: Sao cũng được, So far, Đố em biết anh đang nghĩ gì…

Việc đổi dần sang chủ đề tình yêu là cách các rapper tìm kiếm, chinh phục khán giả trẻ, từ đó có được lợi nhuận để tái đầu tư cho sản phẩm. Nhưng, nếu các rapper chọn “nịnh tai” khán giả như thế thì đó quả là một thất bại của rap Việt khi ngày càng rời xa tinh thần rap, với đặc trưng thể loại, với sự tự do và phóng khoáng của mình. Khi đó, rap sẽ chỉ còn là những bản pop được đọc, chẳng còn là rap nữa. 

                                                                                                                          Diễm Mi