Rạch sẹo lên mặt để làm đẹp và xua đuổi tà ma?

Eric Lafforgue - một nhiếp ảnh gia người Pháp đã có cơ hội ghi lại những bức ảnh độc đáo, đầy tính chân thực về tục tạo sẹo; và tiết lộ về những truyền thống cũng như văn hóa tín ngưỡng của người dân tại Tây Phi.

Nhìn chằm chằm vào chiếc máy ảnh, một bé gái Tây Phi với chiếc khăn trùm đầu cùng khuôn mặt đầy sẹo tỏ vẻ ngại ngùng.

Theo đó, từng bộ lạc có những hình xăm được tạo hình hoàn toàn khác nhau. Chúng cho thấy đặc trưng và biểu tượng đại diện cho vẻ đẹp và sức mạnh mà bộ lạc đó hướng tới.

Tất cả mọi người đều có những vết sẹo được mặc định, nhằm đánh dấu và phân biệt mình là thành viên thuộc bộ lạc nào. Và trong quá khứ, khi các bộ lạc xảy ra chiến tranh, những vết sẹo giúp họ phân biệt dễ dàng kẻ thù của mình. Đồng thời, sau những trận chiến của tổ tiên, họ có thể dễ dàng nhận ra đâu là chiến binh của bộ lạc mình để tiến hành mai táng phù hợp theo tập tục.

Người phụ nữ từ bộ lạc Somba với những vết sẹo dọc trên má cho thấy sức mạnh cùng sự chịu đựng đau đớn để có được chúng.

Trẻ em sẽ nhận được những vết cắt trên khuôn mặt hoặc cơ thể khi bị ốm hoặc mắc chứng biếng ăn nhằm "xua đuổi tà ma". Trong khi đó, khi xác định một đứa trẻ được sinh ra hoàn toàn khỏe mạnh, chúng cũng nhận được một vết cắt nhỏ nằm ngang ngay giữa má trái. Vết cắt này như một lời nhắn nhủ, rằng "Con sẽ phải bước ra ngoài thế giới và sống một cuộc sống không hề dễ dàng. Hãy luôn sẵn sàng để có thể chịu đựng những đau khổ ấy".

Nhiều người tin rằng những vết sẹo sẽ bảo vệ họ - một niềm tin bắt nguồn từ thời kỳ buôn bán nô lệ. Theo đó, Những thương lái buôn bán nô lệ tới từ châu Âu thường ưu thích và chọn mua những người không có sẹo trên mặt, bởi một gương mặt tự nhiên được coi là dấu hiệu cho thấy người nô lệ đó có sức khỏe tốt.

Vì vậy, những vết sẹo trở thành biểu tượng của sự may mắn, giúp những người trong bộ lạc tránh được việc phải làm nô lệ nơi xứ người.

Đến tận ngày hôm nay, nhiều bộ lạc vẫn tin tưởng vào sự may mắn cũng như ''khả năng'' bảo vệ của những vết sẹo.

Tại bộ lạc Holi, người phụ nữ thường nhận được những vết sẹo trên bụng. Đây được coi là biểu tượng của cái đẹp. Họ tin rằng vết sẹo càng nhiều càng đồng nghĩa với việc người phụ nữ sẽ sinh được nhiều con.

Nhiều hình mẫu sẹo phải mất đến 3 ngày mới có thể hoàn thành. Do vậy, đây cũng được coi như một minh chứng cho sức mạnh cùng sự chịu đựng của người phụ nữ. Nếu người phụ nữ vượt qua được thử thách này, họ đã đủ tư cách và sẵn sàng cho một cuộc hôn nhân.

Bộ lạc Otammari cũng có tập tục tương tự như bộ lạc Holi. Tuy nhiên, sau khi mang thai, người phụ nữ sẽ bị rạch thêm vào phần lưng nhằm mục đích đem lại may mắn và sức khỏe tốt cho họ.

Tại Otammari, tục tạo sẹo vẫn được coi như một truyền thống và là một nghi thức quan trọng trong nghi lễ trưởng thành khi những đứa trẻ đủ 10 tuổi, chúng sẽ phải nhận lấy hàng trăm vết cắt trên khuôn mặt.

Nhiếp ảnh gia Eric cho rằng điều này là quá tàn nhẫn, anh giải thích thêm: "Thông thường những đứa trẻ Otammari không nhận thức chuyện gì sẽ xảy ra. Do vậy, một người lạ mặt sẽ được sắp xếp đưa đưa đứa bé đến buổi lễ thay vì cha mẹ chúng. Điều này nhằm tránh trường hợp các con vì quá đau đớn mà gây thù hận với chính cha mẹ đẻ của mình, thậm chí không bao giờ muốn gặp lại họ nữa".

Tại bộ lạc Holi, các bậc cha mẹ lại có cách tiếp cận nhẹ nhàng hơn. Nhiều người cho rằng đây là một truyền thống quá dã man và họ không muốn con cái mình phải hứng chịu nỗi đau từ những vết sẹo. Trẻ em tại các gia đình có giáo dục thường ít bị sẹo. Do vậy, càng ít sẹo trên khuôn mặt càng giúp cho những đứa trẻ tránh được việc bị trêu chọc khi đi học cùng những bạn đồng trang lứa khác chủng tộc.

Tuy nhiên, ''nghệ thuật'' này vẫn còn đang rất thịnh hành trong giới trẻ. Một số người trẻ tuổi đã chọn những thiết kế tinh tế hơn để đưa lên khuôn mặt thay vì những vết sẹo giống như mẹ hoặc bà của họ.

Phụ nữ trẻ tuổi thường bôi lên các vết sẹo một lớp bột màu đen để trông thời trang giống như cách mà phụ nữ phương Tây vẫn phủ lên mặt trang điểm.

Một người phụ nữ tại thị tộc Holi cho biết những vết sẹo trên cơ thể của cô là dấu hiệu của sự thân thiện và niềm tự hào.

Cô nói: "Khi tôi ra ngoài với em gái, tôi muốn mọi người biết rằng chúng tôi là chị em nhờ vết sẹo trên mặt hai đứa. Và tôi cảm thấy tự hào về điều này!"

Hạ Chi (dịch từ Daily Mail)