Ra đồng sau lũ

Đường ngổn ngang những ổ chân voi, mép đường xói lở toang hoác đến cả thước, bao nhiêu đất cát bồi hết xuống cánh đồng bên dưới. Từng đoàn dân công ra quân sửa đường cho người dân đi làm. Những chỗ bị hư hại nghiêm trọng thì phải dùng tới máy xúc, xe lu. Đường lở thì đắp đường. Bờ lở thì đắp bờ. Người nào việc đó, không khí lao động hết sức khẩn trương.

Cánh đồng lúc này nhìn xám xịt ngổn ngang. Nhưng chỉ ba, bốn ngày đã thấy thẳng tắp đâu vào đấy. Người cào hết phần đất cát bồi lấp cho vào bao chở đi xếp vào chỗ bờ bị xói lở. Người cắt hết phần cỏ mọc quanh bờ cho sạch sẽ gọn gàng để máy cày xuống cày, máy bừa xuống bừa. Ai vẫn còn dùng trâu, bò để bừa ruộng thì “con trâu đi trước, cái bừa theo sau”. Cũng có người kéo bừa bằng tay. Cánh đồng mênh mông lúc này vẫn đang lạnh se sắt, mưa sa đầy đồng nhưng bóng người nhấp nhô trên khắp các thửa ruộng. Ai cũng lấm lem, chăm chú vào việc mình làm.

Hình minh họa

Những chiếc máy bơm cũng đang hoạt động hết năng suất, bơm nước ra trắng xóa. Chỉ có mấy con cò trắng muốt là có vẻ nhàn hạ bay lên bay xuống thẩn thơ trên đầu. Thật ra thì cò cũng đang vất vả trong cuộc mưu sinh, cái lạnh làm các chú co ro trên cánh đồng, nhưng không nhân lúc này kiếm con tôm con tép thì lúc nào? Ngay cả con người cũng còn mang giỏ… đi mò ốc bắt cua kia mà. 

Sau lũ là lúc những thửa ruộng có rất nhiều tôm cua cá ốc, xách giỏ ra đồng một buổi là tha hồ bắt mang về. Bữa trưa có thêm món cá rô chiên xù hoặc nướng dầm mắm ớt, cua thì giã lấy nước làm món cua tươi hoặc mắm cua chua, ốc ngâm rửa sạch cho vào nồi luộc chấm mắm gừng… ngon lành hết chỗ nói. Trời đang mùa đông mưa phùn gió bấc, việc đồng áng nặng nhọc, về nhà có thêm những món ăn dân dã mà thơm ngon tuyệt vời ấy, bén cơm phải biết, đủ bù đắp lại năng lượng đã tiêu hao.

Làm ruộng còn phải đi đôi với việc ngâm giống, ủ giống. Những hạt giống đã được chọn lựa kỹ từ mùa trước, mấy hôm nhân lúc trời hửng nắng thì đổ ra hong, sau đó ngâm, vớt cho hết thóc lép rồi cho vào bao ủ. Ủ cho hạt giống nhú ra thì phải xả kỹ cho bớt chua, xong đổ ra phủ kín lại đợi rễ mầm ra đều. Còn phải xốc cho giống khỏi dính vào nhau, phải hết sức nhẹ tay kẻo gãy hết mầm mới nhú. Trong lúc đó thì các khâu chuẩn bị xuống giống cũng phải kịp xong. Ruộng cày bừa kỹ thành từng luống thẳng tắp, nước vừa đủ khô, thì cho giống xuống đồng. Giống phải được vãi đều thì ruộng lên mới đẹp, thu hoạch mới nhiều.

Hạt giống đã xuống đồng nhưng có phải mọi việc đã xong đâu. Trời vẫn còn mùa đông, những cơn mưa cuối mùa vẫn đang còn trút xuống.

Có những năm giống đã xuống đồng rồi mà trời lại mưa to, làm cơn lũ cuối mùa ngập úng là coi như mất hết, phải làm lại từ đầu. Nếu không tới mức lũ lụt thì mưa cũng làm nước ngập đầy đồng, lại phải đi tát nước ra cho ruộng thật khô. Nghiêng đồng mà trút nước ra là vậy. Nếu giống bị ngập chết một phần thì phải xuống dặm lại cho kín. 

Năm nay, xuống giống xong thì có tin đài báo bão phương xa, lòng người nông dân nơm nớp, chỉ biết cầu cho cơn bão đừng đổ vào bờ. Mà lỡ có đổ vào thì cũng đành vậy, lại phải làm lại từ đầu, dù sao cũng đã nhiều lần như vậy rồi. Thời tiết cuối năm thất thường, không phải như kiểu cô nàng đôi mươi đỏng đảnh, mà theo kiểu khó ở của người già, khó đoán khó chiều. Có lũ chống lũ, có bão chống bão, ráng hết sức mà chống, xong thì cứ công việc bình thường mà làm thôi.

Sau lũ là một vụ mùa mới (Ảnh minh họa)

Nói thế thôi chứ thiên nhiên khắc nghiệt mà cũng bao dung lắm. Năm nào lụt nhiều thì vất vả, nhưng bù lại phù sa về bồi đắp cho ruộng đồng, ngay cả các giống loài có hại cũng bị diệt bớt, vì vậy lúa mùa sau thường rất tốt. Năm nào mưa ít, không có lũ, lúa không tốt mà lại còn bị chuột cắn, sâu bọ phá hại rất nhiều. 

Năm nay lũ lớn, làm ruộng kỹ thế này, tầm mươi bữa nửa tháng là đã thấy mạ non lên trải xanh rờn, tháng sau nữa đã thấy lúa xanh mượt thì con gái. Ấy cũng là lúc tết đến rồi đấy. Thời điểm tết cũng là thời điểm nông nhàn, người đi chơi tết, đi qua những cánh đồng lúa xanh biếc trong nắng xuân lung linh, thấy sự sống ngập tràn trong cảnh như cũng chan hòa vào lòng người. Lam lũ mà vui, người nông dân Việt xưa giờ cứ theo nhịp quay bình dị, lấy sức người đổi bát cơm nóng hổi, tinh thần vẫn kiên cường lạc quan như thế. 

An Duyên