Quyền được lãng quên

Hơn một triệu người đã xem video này. Thật đáng sợ khi câu “Anh quay phim à? Hoan hô!” cô nói với người tình trong clip lan truyền như bệnh dịch trên internet; được in lên áo pull, bao điện thoại thông minh và các vật dụng khác.

Tháng 6/2016, Tovonna Holton (15 tuổi) ở tiểu bang Florida (Mỹ) dùng súng tự sát sau khi video tắm của cô bị ăng lên mạng xã hội Snapchat, Holton không hay biết gì về RTBF

Vì sao Cantone vẫn tìm đến cái chết dù đã giành thành công “Quyền được lãng quên (RTBF)” sau trận chiến pháp lý lâu dài với nhà mạng? Có thể cô quá thất vọng với những người bạn mà mình tin cậy trao gửi video nhạy cảm hoặc bất bình với khoản tiền 20.000 euro (22.500 USD) mà nạn nhân như cô phải chi trả, hay là cô thấy mình quá đơn độc trước cơn bão “gạch đá” đầy vô cảm của cư dân mạng.

Mặc dù ã giành ược RTBF, hình ảnh Tiziana Cantone xấu số vẫn ầy rẫy trên mạng

Ngày 13/5/2014, tòa án Công lý châu Âu (ECJ) ra phán quyết xác nhận RTBF là quyền riêng tư được bảo vệ bởi các quy định và hiến chương Các quyền căn bản của EU.

Quyền được lãng quên (tiếng Anh: Right to be forgotten) là yêu sách của một cá nhân, đòi nhà mạng xóa dữ liệu nào đó để người thứ ba không thể theo dõi họ. Trong trường hợp này, các công cụ tìm kiếm trên internet được lệnh loại bỏ thông tin “không chính xác, không đầy đủ, quá mức dư thừa” khi xử lý dữ liệu, nếu không sẽ bị phạt tiền.

Tuy nhiên, đã xuất hiện nhiều tranh cãi xung quanh RTBF, trong đó có lo ngại về tác động của nó đối với quyền tự do ngôn luận, tương tác của nó với quyền riêng tư, và liệu việc áp dụng RTBF có làm giảm chất lượng của internet do bị kiểm duyệt hay không. Gần bốn tháng sau, Google thông báo đã có hơn 70.000 người yêu cầu được xóa bỏ các link trên mạng liên quan đến họ theo phán quyết RTBF của EU.

Không phải lúc nào người dùng internet cũng giành được RTBF. Tháng 5/2016, một tòa án tại Bắc Kinh (Trung Quốc) tuyên bố nguyên đơn không có quyền RTBF khi thẩm phán phán quyết có lợi cho Baidu, trang tìm kiếm của Trung Quốc tương đương Google, trong một vụ kiện đòi loại bỏ kết quả tìm kiếm trên internet.

Trong đám tang Tiziana Cantone, gia đình cô kêu gọi nhà chức trách Italy “cần hành động để cái chết của Cantone không vô ích”. Mẹ cô cho biết Tiziana là “cô gái tốt bụng”, bà yêu cầu chính phủ đòi lại công lý. Trước mắt, bốn người bạn được Cantone phó thác cuốn băng video đang bị các công tố viên điều tra với cáo buộc phỉ báng phụ nữ.

Người mẹ của Cantone au ớn trong ám tang của con gái

Cái chết của Tiziana Cantone làm bùng nổ cuộc tranh luận sâu rộng ở Italy về quy tắc sử dụng internet và RTBF trên mạng. Nhiều người đặt vấn đề truy tố nhà mạng vì liên can đến vụ tự tử của Cantone.

Trong không khí phẫn nộ ấy, Thủ tướng Italy Matteo Renzi nói rằng “đây chủ yếu là trận chiến văn hóa, nhưng cũng là trận chiến xã hội và chính t rị”. Ông cam kết chính phủ sẽ làm tất cả những gì có thể, vì “bạo lực chống phụ nữ không phải là vấn nạn không thể loại bỏ!”.

“Vì sao những hình ảnh riêng tư của Tiziana Cantone vẫn tồn tại? Tại sao người ta vẫn chế nhạo và cười cợt người phụ nữ đã tự kết liễu cuộc đời mình vì sự sỉ nhục không thể chịu đựng nổi?” - câu hỏi của nhật báo Il Mattino (Buổi sáng) ở Naples không được hồi đáp, nhưng là lưỡi dao xoáy vào lương tri nhiều người.

Vụ việc xảy ra như hồi chuông cảnh tỉnh đối với giới trẻ và thúc đẩy các nhà giáo dục cũng như chính quyền các nước cần có hành động thiết thực, vì thanh thiếu niên đang không an toàn trên internet cũng như mạng xã hội, các em cần được kịp thời trang bị những kỹ năng giao tiếp tỉnh táo và thông minh trên mạng.

Trước hết, các em cần biết cách tự bảo vệ mình, theo đuổi một lối sống lành mạnh và tôn trọng pháp luật, không chờ đến khi lâm nạn mới kêu cứu để nhận được “chiếc phao RTBF”. Khi đó, có thể tất cả đã lỡ làng, RTBF chỉ như dấu chấm kết thúc một bi kịch.

Vụ việc của Cantone cũng báo động về trách nhiệm của nhà mạng. Internet không phải một cái chợ tự phát, nó có luật chơi riêng và nhà mạng có đầy đủ công cụ để đảm bảo cuộc chơi suôn sẻ, thuận lợi - trừ khi nhà mạng không thể hiện tốt nhất trách nhiệm của mình.

Thiện Đạo (Theo CNN, TechWorm, Independent)