Quy trình giải mã hộp đen của máy bay sẽ diễn ra như thế nào?

Được biết, Sáng 22/6, Thiếu tướng Nguyễn Quang Đạm, Tư lệnh Cảnh sát biển cho hay lực lượng cứu hộ đã khoanh vùng vị trí máy bay CASA rơi sát đường phân định vịnh Bắc Bộ và đang tiến hành trục vớt, nhưng chưa tìm thấy hộp đen.

“Trong ngày hôm nay, chúng tôi huy động cao độ các lực lượng cùng phương tiện hiện đại nhất để trục vớt hộp đen”, tướng Đạm nói và cho biết thêm máy bay rơi ở độ sâu 60 m, thời tiết đang khá thuận lợi cho công tác tìm kiếm.

tập đoàn Airbus yêu cầu hỗ trợ giải mã hộp đen máy bay CASA 121 nếu Việt Nam đồng ý

Theo Thứ trưởng Giao thông Vận tải Nguyễn Nhật, tập đoàn Airbus - nhà sản xuất máy bay CASA đề nghị hỗ trợ kỹ thuật trong việc điều tra nguyên nhân sự cố.

Hãng đề xuất đưa dữ liệu từ hộp đen và thiết bị ghi âm buồng lái sang cơ sở tại Madrid (Tây Ban Nha) để dựng lại tai nạn dưới sự giám sát của Việt Nam. Việc này nhằm làm rõ hệ thống, trạng thái máy bay khi bị tác động cũng như xem xét lại quá trình bảo trì.

1. Hộp đen máy bay là gì

Hộp đen là tên gọi của một loại thiết bị lưu trữ thông tin được gắn trên ô tô và bất kì loại máy bay thương mại hoặc phản lực nào. Hộp đen tuy không giúp ích gì về việc máy bay di chuyển trên không nhưng lại là vật quan trọng nhất khi máy bay gặp tai nạn. Thiết bị này sẽ ghi lại toàn bô quá trình bay từ khi máy bay cất cánh đến khi hạ cánh.

Thiết bị hộp đen thường được gắn trên máy bay

Khi có tai nạn máy bay, hộp đen sẽ là vật người ta tìm kiếm đầu tiên để phục vụ công tác thu thập thông tin, dữ liệu trước thời điểm xảy ra tai nạn. Buồng lái của phi công trên máy bay cũng có một thiết bị ghi âm các cuộc nói chuyện của tổ bay. Thiết bị ghi âm này và hộp đen, giúp tìm ra nguyên nhân dẫn đến tai nạn, ngay cả khi chuyến bay không còn một ai sống sót.

Hộp đen sẽ được đặt ở nơi an toàn nhất trên máy bay, thường là đuôi máy bay để giảm thiểu sự tác động, và rất ít người biết vị trí chính xác của nó.

2. Cấu tạo hộp đen

Được gọi là hộp đen bởi vì ban đầu thiết bị này được sơn màu đen, nhưng thực chất ngày nay nó thường được sơn màu vàng, cam, đỏ để đội cứu hộ dễ dàng tìm kiếm.

Để hộp đen có thể tồn tại, nguyên vẹn trong trường hợp có sự cố xảy ra với máy bay, vỏ thiết bị được làm bằng vật liệu siêu cứng chống va đập, không bắt lửa. Nó có dạng hình hộp, kích thước khoảng 20 cm x 30 cm. Hộp đen được thiết kế đặc biệt giúp nó chịu được va đập (3.400 Gs), và tồn tại được dưới sức ép (227 kg/6,5 cm2), nhiệt độ (1.100oC) mà không hư hại, chịu được nước muối (dưới đáy biển) 24-30 ngày không gỉ.

Hộp đen ngày nay đã được cải tiến nhiều, gồm 2 phần chính: thiết bị ghi dữ liệu chuyến bay (FDR) và thiết bị ghi âm buồng lái (CVR). Các thông tin hành trình mà hộp đen ghi lại bao gồm tất cả hoạt động các máy bay từ khi bắt đầu cất cánh.

 FDR được nối với các thiết bị cảm ứng đặt ở nhiều nơi trên máy bay cung cấp các thông số thay đổi theo thời gian về hướng di chuyển, về tốc độ, về độ cao của máy bay, chênh lệch áp suất, điều khiển của tay lái, tình trạng nhiên liệu... 

FDR được thiết kế để ghi lại nhiều dữ liệu hoạt động từ các hệ thống vận hành trên máy bay. Có các cảm biến điện tử được nối từ nhiều vị trí trên máy bay tới thiết bị thu nhận dữ liệu chuyến bay. Mỗi thông tin được ghi lại dưới dạng đường lỗ trong một dải kim loại mỏng.

Một chiếc hộp đen bị hỏng

Thiết bị ghi này (FDR) được đặt chắc chắn trong một chiếc hộp để chống va đập, rất kín và không bắt lửa. Trong trường hợp tai nạn nó vẫn được bảo vệ nguyên vẹn.

 Riêng  CVR được nối với những micro đặt trong buồng lái nhằm lưu lại mọi liên lạc và trao đổi của phi hành đoàn (như lời nói, tiếng bật công tắc, tiếng gõ cửa...). Thường có 4 cái, đặt trên đầu phi công chính, phi công phụ, phi công thứ 3 (nếu có) và ở giữa buồng lái. FDR có thể ghi dữ liệu 25 giờ và CVR thì ghi trong khoảng 2 giờ.

Mỗi chiếc microphone này nối trực tiếp tới hộp đen CVR. Mọi âm thanh trong buồng lái đều được các microphone này thu lại và chuyển tới CVR, nơi tiến hành mã hóa và lưu trữ.

3. Quy trình giải mã hộp đen

Khi hộp đen được tìm thấy sau mỗi vụ tai nạn, thiết bị này sẽ được chuyển đến cơ quan có chuyên môn trong hoặc ngoài nước để các chuyên gia giải mã.  Các chuyên gia tại đây sẽ có các biện pháp và thiết bị nhằm đảm bảo hai hộp đen không bị hư hại thêm. Nếu máy bay đâm xuống biển và hộp đen bị ngâm trong nước, chúng sẽ được đặt trong các máy làm lạnh để giữ nguyên trạng thái ẩm, tránh việc hộp đen bị khô ảnh hưởng đến số liệu bên trong.

Các chuyên gia giải mã hộp đen

Sau đó các chuyên gia sẽ tiến hành download các dữ liệu từ hai hộp đen để tái tạo các tình huống và điều kiện trên máy bay khi tai nạn xảy ra. Quá trình này thường kéo dài trong vài tuần hoặc vài tháng mới có thể hoàn tất. Cũng có thể chỉ mất vài phút đã có thể đọc được số liệu cần thiết nếu tình trạng hộp đen còn tốt, đặc biệt là loại sử dụng công nghệ thể rắn. Các nhà sản xuất hộp đen thường cung cấp cho nhà điều tra hệ thống đọc hộp đen và các phần mềm cần thiết để phân tích số liệu lấy từ chúng.

Khánh Ly