Những năm qua, thị trường cây cảnh tại Hà Nội đón nhận sự xuất hiện của giống quất cảnh mới mang tên quất mộc căn. Loại quất này đặc biệt bởi bộ rễ trồi hẳn lên khỏi mặt đất giống như rễ của những loại cây cổ thụ.
Theo nghĩa Hán - Việt, mộc là cây, căn là rễ. Quất mộc căn tức là cây quất có bộ rễ nhô lên khỏi mặt đất, phô ra vẻ đẹp vừa khỏe mạnh vừa mềm mại.
Nhà vườn Xuân Lộc (Tứ Liên, quận Tây Hồ, Hà Nội) hiện có hàng trăm cây quất mộc căn với đủ dáng và hình thù đẹp mắt.
Chị Ngô Thu Trang (chủ vườn cây cảnh Xuân Lộc) chia sẻ, nhà vườn của chị đã tự nghiên cứu và ấp ủ loại quất này cách đây 9 năm và đưa ra thị trường từ từ để tìm hiểu nhu cầu và sự đón nhận của mọi người. Đến nay, không chỉ người chơi cây cảnh tại Hà Nội mà cả những người sành chơi cây cảnh tại TPHCM cũng tìm đến nhà vườn này mỗi dịp tết đến.
Chị Trang cho biết, cơ duyên đưa đến loại quất này cũng tình cờ. Sau trận bão lụt, những cây quất còn trụ lại bị nước lũ rửa trôi hết phần đất, lộ ra bộ rễ khỏe khoắn. Từ đó, gia đình chị Trang nảy ra ý tưởng về loại quất cảnh mới với bộ rễ lộ ra làm điểm nhấn chính.
"Nhà vườn của tôi mỗi năm cung ứng khoảng hơn 1.000 cây quất mộc căn. Tuy nhiên, hầu hết cây đã được khách đặt hàng từ tháng Mười" - chị Trang nói thêm.
Để có được tác phẩm quất mộc căn như ý đòi hỏi người chăm sóc phải bỏ nhiều công sức. Khi cây còn nhỏ, nhà vườn sẽ lấp đất kín gốc để bộ rễ phát triển. Khi rễ dài và to ra, người thợ sẽ đưa cây lên dần khỏi mặt đất đến khi lộ ra bộ rễ và tiến hành tạo dáng, thế.
Quất mộc căn có nhiều dáng, thế như: Huynh đệ, mẫu tử, thác đổ, ngũ phúc, tam đa, tứ quý, lộc bình…
Phần khó nhất trong chăm sóc quất mộc căn là khi đưa bộ rễ nhô ra khỏi đất sẽ khiến cây khó hút dưỡng chất hơn, đất dễ bị khô hơn. Vì vậy, nhà vườn phải sử dụng kỹ thuật để làm giảm sự ảnh hưởng đến chất lượng sống của cây.
Quan trọng nhất là quất vẫn phải có đủ cả quả xanh - chín, có hoa và lộc như các cây cảnh khác.
Tùy thuộc vào lượng rễ mỗi cây mà nhà vườn tạo hình theo nhiều dáng khác nhau: Khi thì mềm mại, uốn lượn như sóng biển, lúc lại vững chãi như kiềng ba chân, hoặc đan bọc thành chùm, tượng trưng cho khối đoàn kết, thống nhất… Cây có rễ càng to, càng già chứng tỏ càng lâu năm và có giá trị lớn. Quất mộc căn có giá đa dạng, phù hợp với nhiều nhu cầu từ hơn 1 triệu đến vài triệu đồng. Những cây to, có bộ rễ to đẹp lên tới hàng chục triệu đồng.
Năm nay, do ảnh hưởng của bão Yagi, các nhà vườn tại Tứ Liên, Phú Thượng, Nhật Tân... bị giảm diện tích và số lượng cây cảnh đáng kể.