Quảng Trị: Nhà dột, cột xiêu nhưng không thể sửa vì quy hoạch treo

Do vướng quy hoạch xây dựng Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trị 1, nên gần 10 năm nay, hàng trăm hộ dân xã Hải Khê, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị rơi vào cảnh sống chui rúc, “đi thì dở, ở cũng không xong”…

Tường nứt, mái dột chẳng dám sửa

Ngôi nhà cấp 4 của gia đình ông Nguyễn Quang Vinh ở đội 2, thôn Trung An, xã Hải Khê đang trong tình trạng xuống cấp nghiêm trọng. Ngôi nhà tình nghĩa này được xây cách đây 15 năm, đã cũ kỹ, mái dột, tường chằng chịt vết nứt, hệ thống dầm, trụ bị nứt vỡ.

Ngôi nhà của gia đình ông Nguyễn Quang Vinh ở đội 2, thôn Trung An, xã Hải Khê, huyện Hải Lăng xuống cấp trầm trọng, không đảm bảo an toàn cho người ở

Hằng năm, mỗi khi có mưa bão, cả nhà lại dắt nhau sơ tán. 4 năm trước, ông đã xin sửa chữa, nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết. Ông nói: “Do nhà xuống cấp lắm rồi. Cấp trên thông báo với gia đình là không được ở nữa, vì không đảm bảo an toàn. Nhưng chúng tôi viết đơn xin xây dựng hoặc sửa chữa thì đến nay xã, huyện vẫn không giải quyết. Không có nơi ở khác nên vợ chồng tôi đành ở đây dù lúc nào cũng nơm nớp lo sợ cho tính mạng”. 

Ở xóm gần bên, ngôi nhà 40m2 của ông Lê Hồng Cuộc cũng có 3 thế hệ đang chung sống. Dù nhà xuống cấp nghiêm trọng nhưng ông Cuộc không thể cải tạo. Mùa mưa bão về là cả nhà nơm nớp lo âu. Con cái ông lập gia đình cũng không thể chia đất cất nhà. 

Về nguyên nhân của tình trạng nêu trên, UBND xã Hải Khê cho biết, theo quyết định phê duyệt dự án Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trị 1 thì người dân trong vùng dự án không được tách thửa hay cơi nới nhà cửa. Hiện, xã Hải Khê có hơn 200 hộ không thể tách thửa, cấp mới và chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Ông Trương Xuân Tính - Phó chủ tịch UBND xã Hải Khê - cho biết, một số gia đình đã vi phạm việc xây dựng và UBND xã phải cưỡng chế, lập biên bản theo quy định pháp luật. 

Gia đình bà Lê Thị Vui (thôn Trung An) có 3 thế hệ với 12 thành viên sống trong căn nhà khoảng 35m2. Mặc dù UBND xã đã hướng dẫn thủ tục cấp phép xây dựng tạm thời, nhưng còn nhiều vướng mắc nên người dân chưa thể thực hiện. Trước những bế tắc không thể giải quyết, gia đình bà Vui đành tự ý xây thêm nhà ở cho con trai để giải quyết nhu cầu trước mắt.

Bà Vui trần tình: “Mấy năm nay, gia đình chúng tôi ở chung, đông người, nên cuộc sống gặp quá nhiều khó khăn. Vì thế tôi đành làm liều cho con một cái nhà. Biết là xây trái phép, nhưng tôi làm trong vườn tược của tôi. Xã có ý kiến, nhưng tôi không biết phải làm thế nào. Chẳng lẽ 3 thế hệ, 12 con người cứ mãi chui rúc, chung đụng với bao chuyện khó xử trong căn nhà 35m2 sao!”.

Dự án khu tái định cư xã Hải Khê được hình thành nhằm giải quyết chỗ ở cho hàng trăm hộ dân thuộc diện phải di dời để lấy đất làm Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trị 1. Dự án rộng 50ha với 476 lô đất, mỗi lô rộng 364 - 450m2, cùng hệ thống hạ tầng điện, nước, đường, cây xanh, thoát nước… Đến nay, trường học, trạm y tế, trụ sở xã, nhà sinh hoạt cộng đồng đã dời về khu tái định cư và đi vào hoạt động, nhưng người dân thì vẫn tiến thoái lưỡng nan chuyện di dời.

Ông Trương Xuân Tính cho biết, đến nay dự án nhà máy nhiệt điện vẫn chưa thực hiện, dân chưa được áp giá đền bù nên không có tiền để dời về khu tái định cư. Huyện đã có hướng cho những gia đình có nhiều thế hệ, nhà xuống cấp trầm trọng, chuyển đi trước một bước, nhưng người dân lại muốn có đủ điều kiện mới đi. 

Tiến thoái lưỡng nan

Sau 10 năm được cấp chủ trương đầu tư, do gặp nhiều khó khăn nên Bộ Năng lượng Thái Lan đã dừng triển khai dự án Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trị 1, việc giải phóng mặt bằng phải ngưng nên không có cơ sở thu hồi đất, tiền ứng trước nhà đầu tư để đền bù cho dân cũng không thể triển khai. Hiện tại, Sở Xây dựng đã ra văn bản cấp phép có thời hạn đối với các hộ gia đình có nhu cầu xây dựng và cơi nới nhà cửa với điều kiện: sau khi hết hạn, người dân buộc phải tháo dỡ công trình, không tính đền bù vật tư kiến trúc để trả lại mặt bằng theo quy định. Nhưng, như vậy thì dân cũng không dám xây sửa.

Ông Dương Viết Hải - Phó chủ tịch UBND huyện Hải Lăng - thông tin, theo chỉ đạo của UBND tỉnh, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh đang nghiên cứu 2 phương án: hoặc tiếp tục thu hút các nhà đầu tư vào dự án nhiệt điện, hoặc triển khai thực hiện dự án đầu tư công. Sau khi được UBND tỉnh đồng ý chủ trương sẽ có cơ sở thực hiện di dời bà con vào khu tái định cư theo đúng quy định. 

Ông Nguyễn Đức Thiện - Phó trưởng ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Quảng Trị - cho biết, đơn vị này đang nghiên cứu thực hiện 2 phương án một cách song song. Đã có một số nhà đầu tư uy tín, nghiên cứu tiếp nhận dự án Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trị 1. Nếu hướng này diễn ra trước tháng 6/2024 (theo nội dung Quy hoạch điện VIII), chúng ta hoàn toàn có cơ hội sớm hơn để di dời người dân. Còn với phương án 2, sẽ có khó khăn trong việc sắp xếp nguồn vốn, vì nguồn vốn lên đến vài trăm tỉ đồng.

Ông Hà Sĩ Đồng - Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị - cho biết, định hướng của tỉnh là sẽ đưa dân nằm trong quy hoạch ở xã Hải Khê vào khu tái định cư. “Chúng tôi đang rà soát hoàn thiện đồng bộ khu tái định cư để khi bà con đến ở có điều kiện sống, việc làm cũng như sinh kế tốt hơn nơi ở cũ. Tỉnh cũng có chính sách thỏa đáng để người dân yên tâm tái định cư” - ông thông tin.

Thuận Hóa