Phụ nữ mạnh mẽ đấu tranh với bất bình đẳng giới

2022 là năm mà phụ nữ trên khắp thế giới đang vùng lên chiến đấu chống lại những bất công xã hội dựa trên giới tính. Các ràng buộc từ trang phục, kiểu tóc cho đến quyền phá thai, kết hôn… cần được cởi bỏ, phụ nữ phải được làm chủ cuộc sống của chính mình.

Không chỉ là chiếc khăn trùm đầu

Đối với Yasi (20 tuổi), việc một phụ nữ trẻ tên Mahsa Amini vừa thiệt mạng sau khi bị cảnh sát đạo đức của Iran bắt giữ vì không che tóc cẩn thận, chính là “giọt nước tràn ly” buộc cô phải đấu tranh vì quyền lợi của bản thân mình. Khi các cuộc biểu tình nổ ra sau cái chết của Amini, Yasi chạy ra đường, vẫy chiếc khăn choàng mỏng mà cô thường dùng che đi mái tóc vàng của mình ở nơi công cộng và châm lửa đốt nó. 

Người Iran cầm ảnh của Mahsa Amini trong một cuộc biểu tình sau khi cô qua đời ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, vào ngày 20/9 - ẢNH: REDUX

“Tôi luôn nghĩ tình cảnh của Mahsa Amini có thể là câu chuyện cho chính bản thân tôi, cho bạn bè, chị em họ của tôi. Bạn không biết họ sẽ làm gì bạn”, cô nói. Cái chết của Amini vào ngày 16/9 khi chỉ mới 22 tuổi và mối liên hệ của nó với luật hijab (buộc phụ nữ đeo khăn trùm đầu ở nơi công cộng) là biểu hiện dễ thấy nhất của một chế độ thần quyền khiến phụ nữ đứng sau nam giới trong chính trị, trong việc nuôi dạy con cái, ở văn phòng và cả ở nhà.

Quăng khăn trùm đầu vào đống lửa, đầu trần nhảy múa trước các nhân viên an ninh, những phụ nữ trẻ đã đi đầu trong các cuộc đấu tranh, mang đến những hình ảnh xác thực về một thế hệ mạnh mẽ đòi hỏi sự công bằng. Phụ nữ Iran từng tham gia nhiều cuộc phản đối các sắc lệnh tôn giáo trước đây, nhưng chưa bao giờ họ đồng lòng như hiện tại. Golshan (28 tuổi, đến từ Isfahan)  đã tổ chức các nhóm nhỏ bạn bè tụ tập hằng đêm để hô vang khẩu hiệu “Không trùm khăn, không áp bức, chỉ có quyền bình đẳng”. Cô nói: “Chúng tôi muốn được lắng nghe”. 

Tuy chỉ đạt được một số thành công hạn chế, phong trào đòi quyền phụ nữ tại Iran cũng đã góp phần chống lại các sắc luật bất bình đẳng, vốn cho phép nam giới ly hôn dễ dàng hơn phụ nữ, trao quyền nuôi con độc quyền cho nam giới, hợp pháp hóa chế độ đa thê đối với nam giới, hạ tuổi kết hôn của trẻ em gái và buộc phụ nữ phải được sự cho phép của chồng hoặc cha để du lịch.

Pháp luật cần bảo vệ phụ nữ nhiều hơn

Cách đó hàng ngàn cây số tại Mỹ, khi tòa án tối cao đảo ngược quyền phá thai kéo dài gần nửa thế kỷ vào tháng Sáu, hàng triệu phụ nữ tức giận không chỉ vì mối đe dọa thực tế với cơ thể họ, mà còn vì ý nghĩa rộng lớn hơn nhiều của việc mất một quyền cơ bản. Hành động này tương tự như cách Iran ban hành sắc lệnh về khăn trùm đầu: kiểm soát quyền tự chủ của phụ nữ. Nhưng tin tốt cho phụ nữ Mỹ là sự thay đổi có thể diễn ra bình yên hơn so với những ngọn lửa đang cháy tại Iran, thông qua cuộc bỏ phiếu giữa nhiệm kỳ vào tháng 11 sắp tới. 

Tại châu Á, tuy pháp luật có nhiều quy định bảo vệ phụ nữ nhưng việc áp dụng luật, chế tài vẫn còn nhiều bất cập. Điển hình là vụ việc mới đây ở Hàn Quốc. Một phụ nữ đã bị sát hại trong phòng tắm ở ga tàu điện ngầm bởi kẻ theo dõi cô suốt nhiều năm và từng bị cảnh sát bắt giữ. Vụ việc, đã làm dấy lên làn sóng phẫn nộ, yêu cầu thay đổi luật nhằm bảo vệ phụ nữ tốt hơn. Một bức tường bên ngoài phòng tắm đã trở thành nơi tưởng niệm cho nạn nhân 28 tuổi, với những thông điệp được lưu lại dưới dạng giấy ghi chú. Nhiều phụ nữ đã đến để bày tỏ sự giận dữ, sợ hãi và buồn bã. Một tờ giấy viết: “Tôi muốn sống sót vào cuối ngày làm việc của mình”. Mẹ của một cô gái tuổi teen khóc và chia sẻ khi đứng trước bức tường: “Chúng ta đã sai chỗ nào vậy?”.

Cho đến năm 2021, hành vi rình rập, bám đuôi vẫn được xếp vào dạng tội nhẹ tại Hàn Quốc và chỉ bị phạt một khoản tiền nhỏ. Nhiều người cho rằng như vậy là không đủ và không thể giúp bảo vệ nạn nhân. Kẽ hở này cũng tạo điều kiện cho những kẻ theo dõi uy hiếp, buộc nạn nhân rút đơn báo án.

Dữ liệu từ Cơ quan Cảnh sát Quốc gia Hàn Quốc cho thấy, kể từ khi luật chống rình rập, bám đuôi có hiệu lực, 7.152 vụ bắt giữ đã được thực hiện, nhưng chỉ 5% số nghi phạm bị giam giữ. Trước sức ép từ xã hội, Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol thừa nhận các luật chống theo dõi, rình rập của đất nước là không đủ và đã ra lệnh cho Bộ Tư pháp tăng cường các quy định khác. 

Linh La (theo NY Times, Guardian, Inquirer, Yahoo)