Phụ nữ diễn thuyết

Trong nhiều sinh hoạt văn hóa văn nghệ ở nước ta hiện giờ, ngoài cánh mày râu thường xuyên chiếm diễn đàn nói năng hùng hổ, đã có không ít chị em đảm nhận vai trò diễn thuyết chính. Đến bất kỳ một không gian văn hóa ở Sài Gòn hay Hà Nội, chúng ta dễ dàng bắt gặp một quý cô hoặc quý bà nền nã đang thao thao một vấn đề mà đa số khán giả rất khó giải quyết thấu đáo.

Thi thoảng cũng có vài mỹ nhân trung niên vung tay, nhăn mặt, vừa thở dài thất vọng vừa nồng nhiệt hy vọng. Nhưng nói chung, có họ thì cuộc trò chuyện cũng bớt phần căng thẳng tẻ nhạt. Đúng là phụ nữ lúc nào cũng được cả thiên hạ, nếu họ khéo ăn khéo nói.

Lịch sử các đô thị hiện đại, mà Sài Gòn và Hà Nội là điển hình, luôn có một phần nhỏ sinh động của lịch sử các không gian diễn thuyết. Trước năm 1945, quý cô Nguyễn Thị Manh Manh là một cái tên vàng trong làng diễn thuyết. Trái ngược với hình dung về những người phụ nữ truyền thống chỉ biết dạ thưa nơi xó bếp góc nhà, quý cô này rất có tài và tự tin xuất hiện trước đám đông, say mê nói về những tập tục hủ bại như tảo hôn, đa thê, trọng nam khinh nữ, đồng thời lên tiếng kêu gọi quyền cho nữ giới.

Diễn thuyết từ Nam chí Bắc, sức ảnh hưởng không kém bậc nam tử nào lúc bấy giờ, thậm chí còn gây chú ý hơn cả các người đẹp dự thi hoa hậu chân dài ngày nay. Chính qua việc diễn thuyết, hình ảnh và vai trò của phụ nữ hiện đại mới bắt đầu định hình rõ nét.

Ở nhiều đô thị hiện nay, các talkshow văn hóa nghệ thuật diễn ra như cơm bữa. Cũng giống việc diễn thuyết khi xưa, talkshow là một nhu cầu của tầng lớp thị dân ưa giao du, học hỏi và khám phá tri thức. Mặc dù báo chí không ít lần ái ngại trước hiện tượng giàu xổi, trọc phú mà “kém văn hóa” của nhiều đại gia, doanh nhân thành đạt, nhưng đâu đó, trong những quán cà phê, hiệu sách hay không gian văn hóa, vẫn còn khá đông những người chăm chút cho đầu óc và đời sống tinh thần của mình.

Điều đáng mừng là, cánh chị em đã biết tạm gác việc nhà, tạm quên giá vàng lên xuống, tạm bỏ qua băn khoăn về phẫu thuật thẩm mỹ, để đến tham dự và thi thoảng trao đổi hăng say với quần anh tụ hội. Rõ ràng, theo đà tiến của xã hội, chị em ngày càng không chỉ biết ăn ngon mặc đẹp, mà còn sành sỏi những chuyện cao đàm khoát luận.

Dĩ nhiên, cũng không loại trừ nhiều cuộc chỉ là “chém gió” vô thưởng vô phạt, chúng ta vẫn nên phấn chấn vì chị em giờ đây tỏ ra nhạy bén thụ hưởng các giá trị văn hóa đôi khi phù phiếm nhưng lại cần thiết, để lấy lại cân bằng cho cuộc sống. Cũng giống như phụ nữ đá bóng, tập boxing… phụ nữ diễn thuyết chính là một phép thử với cái nhìn và sự đón nhận của cộng đồng. Không phải bao giờ, một bộ phận “tinh hoa” trong xã hội cũng đều là nam giới.

Trong tiểu thuyết Nhà thờ Đức Bà Paris (1831) danh tiếng, Victor Hugo có vẻ đầy lo ngại, khi để nhân vật Claude Frollo chỉ vào cuốn sách rồi nhìn ra tháp chuông, nhìn vào những hình ảnh trong thánh đường, và nói rằng “cái này sẽ giết chết cái kia”, tức cuốn sách có thể giết chết thánh đường.

Đặt câu chuyện vào thế kỷ XV, văn hào Pháp sợ rằng thời đại in ấn sẽ giảm thiểu vai trò truyền bá tri thức gần như chủ yếu của nhà thờ. Không ít người, có lẽ mơ hồ thôi, cũng e ngại rằng, phụ nữ mà bôn ba chia sẻ tri thức thì sẽ đánh mất phẩm chất “đảm việc nhà” vốn từng ăn sâu vào nhiều thế hệ. Nếu điều đó xảy ra, xét đến cùng, lại mang đến những chân trời rộng rãi hơn cho chị em trong việc biểu đạt chân dung tinh thần của mình.

Tham gia thảo luận, trao đổi, hay các hình thức xây dựng vốn văn hóa và vốn hiểu biết, về cơ bản, không làm giảm nữ tính, hay đại loại là công dung ngôn hạnh, mà ngược lại, là điều kiện lý tưởng để chị em làm tốt hơn các phận sự của mình. 

Muốn duy trì chiều hướng tươi sáng đó, các đức ông chồng cũng nên cả thẹn khi chỉ biết phụng phịu đòi cơm ngon canh ngọt. Hãy biết hỏi han về những thực đơn văn hóa nghệ thuật ngay trong ngôi nhà của mình. Và hãy để chị em chúng tôi tung tẩy lui tới những chốn vang rền lời hay ý đẹp. Đôi khi, sự hiếu tri làm chị em chúng tôi đẹp lên và hạnh phúc hơn.

Nhi Nữ Thường Tình