Phố cổ là tài nguyên để bảo tồn chứ không phải để khai thác

Báo Phụ nữ TPHCM đã phỏng vấn ông Nguyễn Trần Hoàng Phương - Viện trưởng Viện Nghiên cứu du lịch xã hội (Hiệp hội Đào tạo du lịch Việt Nam), Tổng giám đốc Golden Smile Travel - xung quanh vấn đề UBND TP Hội An định thu phí tham quan phố cổ từ ngày 15/5. Ông cho biết việc thu phí này đã được áp dụng với khách đoàn lâu nay.

Phóng viên: Việc Hội An thu phí với khách đoàn lâu nay có ổn không thưa ông?

Ông Nguyễn Trần Hoàng Phương: Các đoàn khách đến phố cổ Hội An tham quan thông qua các công ty lữ hành có hướng dẫn viên đều phải trả 80.000 đồng/khách, còn khách lẻ thì được miễn phí. Chính sách này lộ nhiều điểm bất cập. Phần lớn khách đoàn chọn tới Hội An vào chiều tối nhưng họ không thể vào thăm di tích chính là nhà cổ do khu này đóng cửa khoảng 18g30 - 19g. Do vậy, khách đoàn cũng tự do đi chơi, ngắm nhà cổ từ bên ngoài rồi đến chùa Cầu như bao khách lẻ khác. Vậy thì việc họ phải đóng 80.000 đồng là bất công và không biết nhằm mục đích gì. Tới đây, nếu việc thu phí được áp dụng cho cả khách lẻ lẫn khách đoàn thì sẽ còn lộ ra nhiều điều gây tranh cãi.

* Theo ông, lý do “thu phí để tránh quá tải, bảo tồn di sản” có thuyết phục và còn điều gì ẩn sau đó? 

- Khác với phố cổ ở nhiều nước, Hội An là thành phố cổ có nhiều lối dẫn vào trung tâm. Tôi đếm sơ cũng hơn chục lối. Và dù chính quyền TP Hội An đã thu phí từ rất lâu nhưng không có quy hoạch lại. Do có nhiều ngõ ngách nên chính quyền lo ngại có đoàn trốn phí. Nhưng tôi nghĩ, chuyện này hiếm khi xảy ra, một phần do nhân viên bảo vệ kiểm soát vé chặt chẽ, gồm số vé, số người và có thể kiểm tra đột xuất trên đường tham quan. Tôi nghĩ, vấn đề gây tranh cãi ở đây là lâu nay chưa thu được tiền của khách lẻ nên ban quản lý muốn thu triệt để nhóm khách này.

* Ở một số nước, người ta cũng thu phí tham quan phố cổ với giá vé cao hơn nhiều so với Hội An, thưa ông?

- Tôi cho rằng, cần làm rõ sự khác biệt giữa các nơi. Chẳng hạn, ở Phượng Hoàng cổ trấn (tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc), mức thu tính ra tiền Việt là hơn 800.000 đồng/khách, nhưng điểm đến này vẫn hút khách bởi cổ trấn chỉ có 1 đường đi vào, cơ sở vật chất được đầu tư bài bản. Chính phủ mua toàn bộ nhà trong cổ trấn này và cho người dân thuê lại để làm dịch vụ phục vụ du khách. Vé vào cổng chỉ áp dụng với khách đoàn. Ô Trấn (tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc) bán vé cả khách đoàn và khách lẻ nhưng không bị phàn nàn bởi đây là khu du lịch riêng, được quy hoạch kỹ lưỡng, có diện tích nhỏ, người dân không sinh sống mà chỉ kinh doanh trong ngày. 

Một số nơi có chủ trương không thu phí tham quan phố cổ bởi phố cổ mang đậm giá trị truyền thống, văn hóa, cần được quảng bá, giới thiệu miễn phí cho bạn bè thế giới. Những nơi thu phí đều đầu tư tới nơi tới chốn và thường chỉ thu phí khách đoàn. Cần nhận thức rằng, phố cổ là tài nguyên để bảo tồn chứ không phải để khai thác. Nếu khai thác theo hướng vắt kiệt tài nguyên thì phố cổ không còn là phố cổ hay điểm đến văn hóa, du lịch.

* Là chủ doanh nghiệp lữ hành có nhiều tour đến Hội An, ông nghĩ sao về việc bán vé tham quan phố cổ?

- Tôi khẳng định, đây là chính sách gây khó chịu cho du khách lẫn doanh nghiệp. Nhắc tới Việt Nam, khi hỏi phố cổ nào đặc sắc, du khách nước ngoài nhớ ngay đến Hội An. Nhưng hỏi thật, Hội An có gì để tham quan và giữ chân du khách lâu dài? Nhà cổ có khang trang hay được trùng tu gì không? Đó là chưa kể, tất cả dịch vụ ở phố cổ đều thu phí, chẳng có gì miễn phí cả. Thu 80.000 đồng, 120.000 đồng/người thì tiền đó có dùng để trùng tu hay không, được phân bổ ra sao? 

Đến nay, ban quản lý chưa xây ki ốt thu tiền vé. Tôi nghĩ chính quyền TP Hội An mới đưa ra bàn bạc chứ chưa có ý định triển khai, một phần là do không áp dụng được. Nếu thu phí, có thể nhiều doanh nghiệp lữ hành sẽ bỏ điểm du lịch Hội An ra khỏi tour. Như công ty tôi, nếu Hội An thu phí, nếu khách muốn, chúng tôi mới đưa vào tour, còn không thì tham quan phố cổ sẽ là hạng mục tự túc. 

Xin nói là trước đó, đơn vị tôi dẫn khách đoàn đến đây đều luôn tuân thủ và thoải mái mua vé để khách vào phố cổ. Nói rõ hơn thì đây là động thái phản đối của doanh nghiệp lữ hành, trong đó có công ty của tôi. Chúng tôi không muốn khách lẻ Việt Nam bị thu phí vô lý.

Tôi cho rằng, UBND TP Hội An nên giữ hình thức thu phí như trước nay, tức là thu khách đoàn đi theo tour của công ty, có hướng dẫn viên. Nhưng cần tính toán lại giá vé khách đoàn ban ngày và ban đêm. Nếu khách đến vào buổi tối thì chỉ nên thu từ 50.000-60.000 đồng/khách bởi nhiều điểm tham quan đã đóng cửa. Khách tới nhà không trà thì bánh, giờ lại đè ra thu tiền thì liệu có phải là tự đánh mất thương hiệu hiếu khách của người Việt không.

* Xin cảm ơn ông. 

Quốc Thái (thực hiện)