Phim Disney lấy cảm hứng từ văn hóa Đông Nam Á và những tranh cãi

Nỗ lực truyền tải văn hóa Đông Nam Á chân thực nhất

Raya and the Last Dragon (tựa Việt: Raya và Rồng Thần cuối cùng) mô phỏng lại thế giới của con người lấy cảm hứng từ văn hóa Đông Nam Á. Raya có nghĩa là "lễ kỷ niệm" trong tiếng Bahasa Melayu và hiện là tên của công chúa Đông Nam Á đầu tiên của Disney.

Theo đó, nữ diễn viên Star Wars Kelly Marie Tran (lồng tiếng cho Raya và là người gốc Việt) cũng sẽ viết nên lịch sử khi là nữ diễn viên Đông Nam Á đầu tiên dẫn dắt phim hoạt hình của “ông lớn” Hollywood.

Raya and the Last Dragon có sự góp mặt của công chúa Đông Nam Á đầu tiên của Disney

Để đảm bảo sự thống nhất từ nội dung cho đến hình thức thể hiện, Disney lựa chọn tác giả Adele Lim (người Malaysia) cho phần viết kịch bản.

Adele Lim cho biết: "Là một phụ nữ Đông Nam Á, có thể để công chúa Disney đầu tiên của chúng tôi truyền cảm hứng văn hóa cho mọi người, tôi cảm thấy đó là một bước đi lớn và đúng hướng".

Adele Lim cho biết thêm, đây là một trong những cơ hội chỉ có một lần trong đời: “Khi (nhà sản xuất Raya) Osnat Shurer nói với tôi rằng “Có một phụ nữ châu Á trẻ tuổi là một chiến binh mạnh mẽ trong phim mới”, ngay lập tức tôi nói sẽ tham gia".

Raya and the last Dragon - do Don Hall (Big Hero 6) và Carlos Lopez Estrada (Blindspotting) đồng đạo diễn - là câu chuyện lấy cảm hứng từ văn hóa và thần thoại của các nước Đông Nam Á, với bối cảnh Kumandra - một thời thịnh vượng nơi mà con người và loài rồng sống hòa thuận bên nhau.

Sau đó, Druun, một thực thể ác độc vô hình, tái xuất hiện và biến mọi thứ trở thành đá khiến loài rồng phải hy sinh bản thân để cứu loài người. 500 năm sau, vẫn những thế lực đen tối xưa trở lại nhưng lần này, Raya chỉ có một mình. Cô buộc phải tìm hiểu về lịch sử của miền đất, về loài rồng huyền thoại để thay đổi vận mệnh của mọi người.

Raya và Rồng Thần cuối cùng khởi chiếu tại các rạp trên toàn quốc từ ngày 5/3/2021

Ngay từ khi bắt tay xây dựng kịch bản, toàn bộ nhóm sản xuất Raya và Rồng Thần cuối cùng đã thực hiện một chuyến đi nghiên cứu kỹ lưỡng khắp các quốc gia Đông Nam Á (bao gồm Campuchia, Lào, Indonesia, Thái Lan và Việt Nam) để có cái nhìn tổng quan nhất về văn hóa của khu vực. Nhóm nghiên cứu sau đó đã giữ liên lạc với một tổ chức đặc biệt được thành lập ở Đông Nam Á Story Trust - liên minh gồm các chuyên gia trên nhiều lĩnh vực khác nhau, nhà nhân chủng học thị giác, nhà khảo cổ học, kiến trúc sư, nhà ngôn ngữ học, nhà thực vật học, võ sĩ và vũ công - trong suốt quá trình làm phim với mục tiêu duy trì nguyên bản nhất về mặt văn hóa.

“Tất cả các nền văn hóa, truyền thống và lịch sử đa dạng của Đông Nam Á được chúng tôi xem xét trong quá trình sản xuất phim, xoay quanh chủ đề xuyên suốt là vấn đề cộng đồng - không chỉ có ý nghĩ đối với sự tồn tại của con người mà còn là hạnh phúc của chúng ta. Vì vậy, tính chất cộng đồng là một phần quan trọng, mạch chính của câu chuyện” - Lim chia sẻ.

Adele Lim nói thêm, do lớn lên ở Đông Nam Á nên cô thấu hiểu được người dân khu vực tự hào về văn hóa và lịch sử của địa phương thế nào, nhưng khán giả toàn cầu chưa bao giờ được thấy nó trên màn ảnh rộng của Hollywood. 

“Nhân vật của Raya có ý nghĩa đặc biệt đối với tôi. Có một lịch sử về các nữ lãnh đạo và chiến binh mạnh mẽ trong khu vực và cá nhân tôi lớn lên trong một gia đình gồm những phụ nữ thực sự tuyệt vời, những người truyền cảm hứng cho tôi và cũng khiến tôi sợ hãi mỗi ngày. Vì vậy, điều quan trọng là hành động và thái độ của Raya thể hiện chính tinh thần đó. Bạn (với tư cách là khán giả) sẽ nhận ra những người mẹ, bà, cô, chị người châu Á của bạn… Tôi rất vui mừng cho phần còn lại của thế giới được chứng kiến điều này” - Adele Lim nói.

Kelly Marie Tran trở thành nữ diễn viên Đông Nam Á đầu tiên dẫn dắt phim hoạt hình của Disney

Tranh cãi về diễn viên

Không phải đơn thuần giới chuyên môn đánh giá Raya và Rồng Thần cuối cùng là sự thay đổi mang tính đột phá của Disney, khi quy tụ dàn ekip sản xuất cho đến diễn viên lồng tiếng chủ yếu là các ngôi sao châu Á, bao gồm Awkafina vào vai con rồng cuối cùng Sisu; Gemma Chan trong vai Namaari, một công chúa chiến binh của vùng đất Fang; Daniel Dae Kim trong vai cha của Raya; Sandra Oh trong vai Virana (mẹ của Namaari)…

Những nỗ lực mang đến sự đa dạng, xóa bỏ những ranh giới liên quan đến sắc tộc, qua đó góp phần tăng tính chân thực về giá trị văn hóa địa phương cho Raya and the Last Dragon… đã được khán giả toàn cầu ca ngợi, tuy nhiên cũng có không ít ý kiến trái chiều được nêu ra.

Một số người đã chỉ trích bộ phim khai thác về Đông Nam Á nhưng các vai diễn nổi bật lại thuộc về các diễn viên Đông Á như Awkwafina, Sandra Oh, Gemma Chan… chỉ có Kelly Marie Tran (lồng tiếng vai Raya) là một trong số ít diễn viên Đông Nam Á được tin tưởng.

Nữ diễn viên Gemma Chan gốc Trung Quốc lồng tiếng cho Namaari, một công chúa chiến binh của xứ sở Fang trong Raya và The Last Dragon

“Tôi thực sự cảm thấy rất mâu thuẫn. Tôi yêu tất cả các thành viên trong phim nhưng về cơ bản, ngoại trừ Kelly Marie Tran, tất cả đều là người Đông Á. Các diễn viên Đông Nam Á đang thiếu rất nhiều ở Hollywood” - một khán giả bức xúc.

Tương tự, một khán giả khác cũng tâm sự: "Tôi thích Raya nhưng nó vẫn còn ảnh hưởng rất nhiều ở Đông Á… Thật tệ, có vẻ như Disney đã không quan tâm đến việc tôn trọng chúng tôi".

Những phản ứng trên là điều mà Adele Lim và nhóm sáng tạo câu chuyện của cô - bao gồm đồng biên kịch người Mỹ gốc Việt Qui Nguyen và trưởng nhóm họa sĩ người Thái Lan Fawn Veerasunthorn - cho biết đã nhận thức rất rõ.

Chung Thu Hương