Phía sau những cuộc bình chọn

Cuộc thi Giọng hát Việt nhí 2013 đã kết thúc. Quang Anh đã được xướng danh là quán quân và ngay sau đó đã ký hợp đồng độc quyền với Cát Tiên Sa - nhà tổ chức chương trình để tiến vào showbiz. Những nụ cười rạng rỡ đã nở trên môi những người chiến thắng. Thế nhưng dự vị của nó lại chẳng dễ chịu gì, nhất là khi hai văn bản vận động bình chọn cho Quang Anh từ Sở GD-ĐT Thanh Hoá và UBND Phường Đông Sơn vẫn đang lưu truyền trên mạng và vẫn tiếp tục gây tranh cãi.

CHIẾN THẮNG LỊCH SỬ

Chiến thắng lịch sử của Quang Anh khi có sự trợ giúp từ cơ quan nhà nước

Năm 2006, Hoa hậu Mai Phương Thuý đã làm nên chiến thắng lịch sử cho nhan sắc Việt khi vào đến vòng Bán kết cuộc thi Hoa hậu Thế giới tổ chức tại Ba Lan. Nhờ kết quả này, thứ hạng của Việt Nam đã tăng 15 bậc - từ vị trí thứ 65 lên vị trí thứ 49 trên bảng xếp hạng Grand Slam của GlobalBeauties (Xếp hạng dựa trên tổng điểm các quốc gia đạt được từ 5 cuộc thi sắc đẹp lớn nhất thế giới, gồm: Miss World, Miss Universe, Miss Earth, Miss International, Miss Tourism Queen International).

Nhớ lại những ngày tháng cũ, khắp nơi vận động bình chọn cho Mai Phương Thuý với ngập tràn hy vọng cô sẽ mang vinh quang về cho nước nhà. Bạn Liên Phượng, cựu học sinh Trường THPT H.H.T kể: "Hồi đó thầy giáo vô lớp dành cả nửa buổi học để hướng dẫn chúng tôi cách vào mạng, truy cập trang web bình chọn của BTC để bình chọn cho Thuý. Thầy còn yêu cầu phải in trang thông báo kết quả bình chọn thành công nộp cho thầy hoặc sẽ bị trừ điểm kiểm tra".

"Thực ra, nếu thầy chỉ bảo rằng nên bình chọn cho Thuý hay như thế nào đó thì có lẽ sẽ dễ chịu hơn và đỡ khiến chúng tôi ức chế hơn là chuyện trừ điểm kiểm tra" - Cô bình luận.

Có thể thầy giáo trong câu chuyện của Phượng chỉ là cá biệt và không phải trường nào cũng như trường H.H.T. Tuy nhiên việc Mai Phương Thuý tiến vào được những vòng thi quan trọng cuối cùng là nhờ kết quả bình chọn qua mạng. Đó cũng là lần đầu tiên Ban tổ chức Hoa hậu Thế giới phải sửa luật - nhận 17 thí sinh vào vòng trong thay vì 16 như lệ thường.

Với trường hợp của Quang Anh, lịch sử có vẻ đã lập lại khi văn bản được ban hành từ Sở GD-ĐT và từ UBND Phường. Tiếng là văn bản "vận động bình chọn" và "không bắt buộc". Nhưng một sự "vận động" từ cơ quan cấp trên và từ cơ quan quản lý nhà nước liệu có bao nhiêu trường học, bao nhiêu người dân người đủ can đảm nói chối từ nhất là khi văn bản của Phường Đông Sơn còn được phát cả trên loa?

CUỘC CHƠI CỦA SỨC MẠNH VÀ THỦ THUẬT

Nhiều hơn một lần, tại các cuộc thi, sân chơi lấy kết quả bình chọn làm yếu tố quyết định thắng thua, người ta đã nhận ra thực tế là không phải cứ có tài năng là có thể chiến thắng mà phần lớn đều dựa trên thực lực tài chính, quan hệ và số đông fan.

Ở Bước nhảy hoàn vũ, Phương Thanh từng úp mở chuyện kết quả không minh bạch khi gương mặt liên tục tiến sâu vào vòng trong là đại diện của nhà tài trợ. Ở Giải thưởng truyền hình HTV (HTV Awards), các fan của Mỹ Tâm đã làm loạn sân khấu Nhà thi đấu Phan Đình Phùng khi Hồ Ngọc Hà được xướng danh chiến thắng nhờ kết quả bình chọn. Vẫn biết fan club Hồ Ngọc Hà không hề yếu, nhưng hoài nghi của fan club Mỹ Tâm không phải là không có phần lý bởi trước nay họ luôn có thể đưa "nữ hoàng nhạc Việt" lên bất cứ bục danh dự nào nếu đó là sân chơi bình chọn. Họ đã từng chiến thắng ở chính HTV Awards, ở Làn sóng xanh và biết bao nhiêu giải thưởng khác, lẽ nào lại thất bại trước Hà? Mới đây nhất, họ đã đánh bại fan club Đông Nhi để đưa Tâm đến với sân chơi MTV EMA của châu Âu và biết đâu với lực lượng đó họ không giúp cô chiến thắng để mang vinh quang về cho nước nhà như Mai Phương Thuý đã từng.

Việc tạo nhiều địa chỉ mail, giả lập địa chỉ IP định danh của máy tính để qua mặt các hệ thống bình chọn đối với các fan hôm nay không còn là việc khó. Việc mua hàng loạt sim rác để nhắn tin cũng là chuyện trong tầm tay đến mức BTC chương trình Bài hát yêu thích từng phải huỷ kết quả của một số ca sĩ. Vậy thì chiến thắng nhờ bình chọn qua mạng hay qua tin nhắn liệu còn bao nhiêu sự minh bạch và công bằng cho những tài năng?

Và rồi, trở lại với trường hợp của Quang Anh, dẫu biết trẻ em vô tội nhưng cái cách người lớn máu me ăn thua, thể hiện tính địa phương chủ nghĩa trong việc ban hành văn bản vận động quả thật đáng buồn. Mà, họ vận động cho cái gì? Cho một cuộc chơi thuần tuý kinh doanh của một doanh nghiệp quảng cáo.

PHẠM THÀNH NHÂN