Phi công, tiếp viên hàng không buộc phải tìm nghề tay trái

Từ đường băng sân bay đến sân băng

Nữ cơ phó Dilek Sensoy của Hãng hàng không Jetstar Pacific là một trong những người như thế. Hiện ở tuổi 50, bà đang dạy trượt băng. Những ngày đầu tháng 3/2020, cơ phó Dilek còn ngồi trong buồng lái máy bay dù phải đeo khẩu trang, mang găng tay và tránh dụi tay vào mắt để phòng tránh virus SARS-CoV-2. Ngày 17/3/2020, bà và các nhân viên khác được Jetstar Pacific thông báo hãng tạm thời ngừng bay do dịch COVID-19, các phi công chờ việc trong trạng thái sẵn sàng. 

Nữ cơ phó phi công Dilek Sensoy (bên phải) cùng đồng nghiệp

Thế nhưng, hai đợt dịch COVID-19 trong năm 2020 đã khiến công suất của toàn ngành hàng không nội địa giảm mạnh. Theo Cục Hàng không Việt Nam, tổng số chuyến bay trong năm 2020 giảm 36,1% so với năm 2019. Jetstar Pacific - nơi bà Dilek - làm việc cũng giảm 57,7% số chuyến. Các hãng hàng không trong nước đều thông báo giảm lương, có nơi giảm đến 50%. Lúc dịch bùng phát mạnh, các hãng phải cho nhân viên nghỉ không hưởng lương do doanh thu giảm mạnh. Một số phi công đã nghỉ việc do không đồng tình với mức thu nhập mới. 

Bà Dilek Sensoy là người gốc Thổ Nhĩ Kỳ mang quốc tịch Canada, học lái máy bay từ năm 2006. Bà vào làm ở hãng Jetstar Pacific được chín năm thì COVID-19 xuất hiện. 

Thôi việc tại Jetstar Pacific, bà Dilek không biết bắt đầu từ đâu. “Điều đầu tiên tôi làm là hủy hết các hợp đồng trang trí nội thất căn hộ vừa mua ở quận Bình Thạnh, TPHCM dù đã lên kế hoạch đề-co lại căn nhà mới mua theo phong cách phương Tây. Tiếp theo, tôi hủy hợp đồng thuê nhà để chuyển đến căn hộ mới còn trống trải của mình, không có cả máy điều hòa nhiệt độ” - bà Dilek kể.

Sau đó là chuỗi ngày dài bà ngồi nhìn ra cửa sổ, nghĩ về những việc đã qua. Bà không khóc mà nhớ lại buồng lái thân quen, nơi bà có thể cảm nhận thiên nhiên qua ô kính. Từ cửa sổ quay về phòng, bà vùi mình vào các video hài trên YouTube và ít khi ra ngoài. Cho đến một ngày, bà thấy mình không thể tiếp tục cuộc sống theo cách đó. Bà đã tìm đến chuyên gia tâm lý để vượt ra khỏi tình trạng trầm cảm của người mất việc.

Nhiều tháng trôi qua, số lượng các chuyến bay vẫn chưa phục hồi. Theo ước tính của bà, phải mất 5-10 năm nữa, lương phi công mới trở lại như cũ. Nếu quay lại Canada, bà có thể tìm được việc nhờ chính phủ trợ giúp nhưng bà đã có nhà ở Việt Nam và vẫn muốn sống ở đây. 

Để hòa mình vào thế giới thực tại, bà tham gia các hoạt động cộng đồng. Bà theo học các lớp diễn xuất và đồng ca rồi tự mở lớp để dạy. Sáng thứ Ba và thứ Năm, bà dạy trượt băng nghệ thuật - bộ môn bà từng chơi thuở thiếu niên. Dù học phí chỉ bằng phí thuê sàn trượt băng nhưng bà cũng vui vì mình có công việc trở lại. Bà cũng học chứng chỉ dạy tiếng Anh TESOL để chuẩn bị mở lớp dạy giao tiếp tiếng Anh. 

Bà Dilek khoe, giờ đây, bà đã mở lòng hơn và chấp nhận thực tại. “Tôi sẽ mở đường bay mới cho mình, dù không phải là đường bay trên bầu trời cao kia. Tôi sẽ tận dụng thời gian này, tìm cho mình một người bạn trai để cùng chia sẻ vui buồn trong cuộc sống”.

Từ khoang hành khách đến studio ảnh

Florence Marceline Windah thấm mệt sau bốn giờ tạo dáng để chụp ảnh thời trang. Vừa nghe báo “tốt, xong rồi”, cô vội vào thay quần áo để kết thúc buổi làm mẫu ảnh. Làm mẫu ảnh là công việc làm thêm của cô trong ngày nghỉ nên cô phải về sớm để nghỉ ngơi cho chuyến bay sắp tới.

Năm 2019, cô Florence - quốc tịch Indonesia - bay đến Việt Nam dự phỏng vấn để làm tiếp viên hàng không tại Hãng hàng không Vietjet Air. Với kinh nghiệm bay hơn mười năm cho hãng Lion Air, Citylink, Air Asia và Sriwijaya Air nên cô dễ dàng được nhận việc tại Vietjet Air. Gửi con gái 3 tuổi lại Indonesia, Florence đến TPHCM làm việc.

Florence Marceline Windah sau một buổi làm mẫu ảnh

Chỉ vài năm trước, thị trường bay Việt Nam sôi động bậc nhất trong khu vực nhờ sự phát triển của du lịch. Các hãng hàng không đua nhau mở đường bay mới và liên tục tuyển dụng nhân sự bay. Riêng Vietjet Air mở thêm đường bay đến Tokyo, Đài Bắc, Singapore, Hồng Kông và nhiều đường bay nội địa khác. Bấy giờ, lương của tiếp viên hàng không rất hấp dẫn. Florence khoe, mức lương của cô ở Việt Nam không hề kém cạnh so với các hãng bay quốc tế mà cô từng làm việc. Ngoài ra, cô còn được trợ cấp do làm việc xa nhà. 

Tuy nhiên, kể từ khi dịch COVID-19 xuất hiện, nhân sự ngành hàng không Việt Nam chịu tác động rất lớn. Có hãng hàng không giảm lương tiếp viên đến 55,5%, mức giảm tương đương 14 triệu đồng/tháng. Nhiều tiếp viên đăng ký nghỉ không lương hoặc nghỉ luân phiên và phải tìm việc làm thêm để kiếm thêm thu nhập. Florence cũng tranh thủ làm thêm. May mắn có ngoại hình xinh xắn, cô tìm đến cộng đồng nhiếp ảnh và làm người mẫu ảnh, một công việc mà cô từng làm lúc còn học trung học. Công việc làm thêm trong thời gian rỗi cũng phần nào bù đắp khoản thu nhập của cô.

Florence cho hay, cô cảm thấy may mắn vì mình vẫn có việc làm: “Lúc này, rất nhiều hãng hàng không trên thế giới cắt giảm nhân sự, nhưng tôi biết ơn vì Vietjet Air đã không làm điều đó với chúng tôi”.

Cô nói thêm: “Hơn nữa, nhiều tuyến bay nội địa vẫn được duy trì nên tôi vẫn có giờ bay dù không nhiều như trước khi có dịch COVID-19. Những người yêu nghề tiếp viên hàng không như tôi cảm thấy may mắn vì vẫn còn trụ lại với nghề”.

COVID-19 đã ngăn cản cô đưa con gái về sống với mình. Cô mong vắc-xin ngừa virus SARS-CoV-2 nhanh chóng được tiêm chủng rộng rãi để cô được đón con đến TPHCM. Nhưng đến đầu năm 2022, điều đó mới thành hiện thực ở Indonesia và ở Việt Nam là cuối năm nay. 

Trong thời gian này, cô đã lên đủ kế hoạch cho con ăn học ở TPHCM. Con gái cô sẽ học trường Việt, được sống trong môi trường năng động của thành phố mà Florence đã có cảm tình từ khi chuyển đến đây. Ở TPHCM, cũng có cộng đồng người Indonesia luôn giúp đỡ lẫn nhau và con gái cô sẽ không phải bỡ ngỡ với cuộc sống mới. 

Mỹ Huyền