Phát hiện mới về bệnh nhân COVID-19 đầu tiên tại Vũ Hán

Một nhà khoa học nghiên cứu các dữ liệu công khai về các trường hợp nhiễm COVID-19 đầu tiên ở Trung Quốc đưa ra báo cáo hôm 18/11 rằng cuộc điều tra của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) rất có thể đã hiểu sai về ca nhiễm ban đầu của đại dịch.

Phân tích mới cho thấy rằng bệnh nhân COVID-19 đầu tiên được biết đến là một người bán hàng trong chợ động vật lớn ở Vũ Hán, chứ không phải là nhân viên kế toán sống cách đó nhiều km.

Báo cáo, được công bố trên tạp chí Science uy tín, đã gợi lại cuộc tranh luận về việc liệu đại dịch bắt đầu bằng sự lây lan từ động vật hoang dã được bán ở chợ, rò rỉ từ một phòng thí nghiệm virus học ở Vũ Hán hay một số cách khác.

Nhà khoa học, Michael Worobey, chuyên gia hàng đầu trong việc truy tìm sự tiến hóa của virus tại Đại học Arizona, đã phát hiện ra sự khác biệt về dòng thời gian bằng cách xem xét những gì đã được công khai trên các tạp chí y tế, cũng như các cuộc phỏng vấn video trên một tờ báo Trung Quốc, bao gồm hai ca nhiễm đầu tiên được ghi nhận.

Một nhân viên kế toán tên Chen đến từ Vũ Hán, Trung Quốc, được nhiều người cho là người đầu tiên mắc bệnh COVID-19 thực sự phát triển các triệu chứng muộn hơn 8 ngày so với báo cáo ban đầu, khiến một phụ nữ bán hải sản tại chợ hải sản Hoa Nam trở thành bệnh nhân sớm nhất được biết đến.

Sự nhầm lẫn là do biến chứng nha khoa khiến người đàn ông 41 tuổi thể hiện triệu chứng bệnh vào ngày 8/12/2019. Sốt và các triệu chứng khác do COVID-19 gây ra chỉ bắt đầu từ ngày 16/12, sau khi nhiều người tại chợ Hoa Nam có dấu hiệu nhiễm, bao gồm cả người bán hải sản có các triệu chứng bắt đầu từ ngày 11/12/2019.

Nhân viên y tế hỗ trợ một bệnh nhân COVID-19 vào xe cấp cứu ở Vũ Hán, Trung Quốc, hồi tháng 3/2020

Trong các mốc thời gian của tiến sĩ Worobey, trường hợp sớm nhất không phải là ông Chen mà là người bán hải sản tên là Wei Guixian. Wei cho biết trong cùng một video được The Paper đăng tải rằng các triệu chứng nghiêm trọng của bà bắt đầu vào ngày 11/12 và chia sẻ với The Wall Street Journal rằng bà bắt đầu cảm thấy không khỏe vào ngày 10/12. Báo cáo chung của WHO-Trung Quốc đã liệt kê một trường hợp ngày 11/12 có liên quan đến ngôi chợ.

Tiến sĩ Worobey nhận thấy rằng các bệnh viện đã báo cáo hơn một chục trường hợp có khả năng là nhiễm COVID-19 tính đến ngày 30/12, ngày mà chính quyền Vũ Hán cảnh báo các bác sĩ phải đề phòng các bệnh nhân có liên quan đến ngôi chợ.

Worobey xác định rằng Bệnh viện Trung ương Vũ Hán và Bệnh viện Tân Hoa Hồ Bắc từng ghi nhận 14 trường hợp viêm phổi không rõ nguyên nhân trước ngày 30/12 mà sau đó được xác nhận là COVID-19. Tại mỗi bệnh viện, 4/7 trường hợp có liên quan đến chợ Hoa Nam.

Tiến sĩ Worobey lập luận rằng rằng mối quan hệ của nhà cung cấp với chợ Hoa Nam, cũng như một phân tích mới về mối liên hệ của những bệnh nhân nhập viện sớm nhất với ngôi chợ, cho thấy rằng đại dịch đã bắt đầu từ đó.

Tiến sĩ Worobey nhận định: “Ở thành phố 11 triệu dân này, một nửa số ca nhiễm ban đầu có liên quan đến một nơi có kích thước bằng một sân bóng đá. Sẽ rất khó để giải thích mô hình đó nếu sự bùng phát không bắt đầu từ ngôi chợ”.

Tuy nhiên, các nhà khoa học khác cho biết còn lâu mới chắc chắn rằng đại dịch bắt đầu từ chợ. Một số chuyên gia, bao gồm một trong những nhà điều tra đại dịch do WHO lựa chọn, nói rằng “công việc thám tử” của tiến sĩ Worobey tương đối thành công và trường hợp đầu tiên được biết đến về COVID-19 rất có thể là một người bán hải sản.

Nhưng một số khác tin rằng các bằng chứng vẫn chưa đủ để giải quyết dứt điểm câu hỏi lớn hơn về việc đại dịch bắt đầu như thế nào. Họ gợi ý rằng virus có thể đã lây nhiễm “bệnh nhân số 0” vào một thời điểm nào đó trước trường hợp của người bán hàng tại chợ và sau đó đạt đến mức nghiêm trọng đủ để phát tán rộng rãi quanh ngôi chợ.

Các nghiên cứu về những thay đổi trong bộ gen của virus - bao gồm cả một nghiên cứu do chính tiến sĩ Worobey thực hiện - đã gợi ý rằng lần lây nhiễm đầu tiên xảy ra vào khoảng giữa tháng 11/2019, vài tuần trước khi bà Wei bị bệnh.

Chợ hải sản Hoa Nam ở Vũ Hán vẫn đóng cửa sau hơn 1 năm xuất hiện ca nhiễm đầu tiên

Jesse Bloom, nhà virus học tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson lưu ý rằng đây không phải là lần đầu tiên báo cáo của  WHO - được thực hiện với sự hợp tác của các nhà nghiên cứu Trung Quốc - bị phát hiện có sai sót, bao gồm cả lỗi liên quan đến các liên kết tiềm năng của bệnh nhân ban đầu với ngôi chợ.

Theo các mốc thời gian trước đây được WHO và phía Trung Quốc đưa ra, vào cuối tháng 12/2019, các bác sĩ tại một số bệnh viện ở Vũ Hán đã phát hiện những trường hợp viêm phổi bí ẩn phát sinh ở những người làm việc tại Chợ đầu mối thủy sản Hoa Nam, một không gian ẩm thấp và kém thông gió, nơi bán hải sản, gia cầm, thịt và động vật hoang dã.

Vào ngày 30/12, các quan chức y tế công cộng yêu cầu các bệnh viện báo cáo bất kỳ trường hợp viêm phổi mới nào liên quan đến chợ. Lo sợ tái phát dịch SARS, xuất hiện từ các chợ động vật Trung Quốc vào năm 2002, các quan chức Trung Quốc đã ra lệnh đóng cửa chợ Hoa Nam và cảnh sát Vũ Hán phong tỏa chợ vào ngày 1/1/2020. Bất chấp những biện pháp đó, các ca bệnh mới vẫn gia tăng tại Vũ Hán.

Các nhà chức trách Vũ Hán cho biết vào ngày 11/1/2020, các ca bệnh bắt đầu từ ngày 8/12. Vào tháng 2/2020, họ xác định bệnh nhân sớm nhất là một cư dân Vũ Hán tên Chen, người bị bệnh vào ngày 8/12 và không có liên quan đến chợ.

Các quan chức Trung Quốc và một số chuyên gia bên ngoài nghi ngờ rằng tỷ lệ cao về số trường hợp ban đầu liên quan đến chợ Hoa Nam có thể là một sự sai lầm thống kê. Họ lý luận rằng quy định đưa ra vào ngày 30/12, yêu cầu báo cáo các ca bệnh liên quan đến chợ có thể đã khiến các bác sĩ bỏ qua những trường hợp khác không có mối liên hệ.

Linh La (theo NY Times, Bloomberg, Newscientist)