Phải chú trọng xây dựng thương hiệu gạo quốc gia

Tuy nhiên, từ đầu năm 2025 đến nay, xuất khẩu gạo gặp nhiều khó khăn. Giá gạo xuất khẩu giảm mạnh, ở mức thấp hơn Ấn Độ và Thái Lan. Thực trạng này đòi hỏi xác định rõ nguyên nhân, đề ra các giải pháp trước mắt và lâu dài nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành hàng lúa gạo.

Sản lượng xuất khẩu gạo của Việt Nam tăng kỷ lục trong năm qua nhưng chất lượng và thương hiệu gạo Việt chưa được định vị cao trên thị trường quốc tế

Giá gạo Việt Nam giảm sâu do nhiều nguyên nhân. Trước hết, việc Ấn Độ quay trở lại thị trường xuất khẩu gạo sau 2 năm hạn chế đã làm tăng lượng gạo trên thị trường. Các nước mua gạo có nhiều lựa chọn hơn, gây áp lực cạnh tranh lớn hơn. Từ tháng 9/2024, Chính phủ Ấn Độ đã dỡ bỏ một phần lệnh cấm xuất khẩu gạo, tác động lên thị trường và giá gạo thế giới. Bên cạnh đó, sự cạnh tranh gay gắt từ các nước xuất khẩu gạo khác như Thái Lan, Pakistan cũng khiến gạo Việt Nam phải điều chỉnh giá để duy trì thị phần. Trong khi đó, sản lượng xuất khẩu gạo của Việt Nam tăng kỷ lục trong năm qua nhưng chất lượng và thương hiệu gạo Việt chưa được định vị cao trên thị trường quốc tế, dẫn đến giá bán thấp hơn so với các đối thủ.

Việc gạo Việt Nam giảm giá và xuất khẩu khó đã tác động tiêu cực đến thị trường lúa gạo trong nước và chuỗi giá trị. Giá lúa giảm mạnh ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập, khiến nông dân gặp khó khăn trong việc trang trải chi phí sản xuất và sinh hoạt. Doanh nghiệp xuất khẩu gạo cũng bị giảm lợi nhuận, thậm chí thua lỗ. Áp lực cạnh tranh buộc doanh nghiệp phải tìm kiếm thị trường mới hoặc cải thiện chất lượng sản phẩm, đòi hỏi đầu tư thêm nguồn lực. Tình hình trên cũng tác động tiêu cực lên chuỗi giá trị ngành hàng lúa gạo. Giá gạo giảm dẫn đến việc cắt giảm chi phí ở các khâu trong chuỗi giá trị, có thể ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm và uy tín của gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Trước thực trạng này, cần có những giải pháp kịp thời để đảm bảo xuất khẩu gạo bền vững. Một trong những giải pháp quan trọng là đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Việt Nam không nên phụ thuộc vào một số thị trường truyền thống mà cần mở rộng sang các thị trường mới, đặc biệt là những thị trường có nhu cầu cao về gạo có chất lượng. Việc tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA) sẽ giúp gia tăng khả năng tiếp cận thị trường quốc tế, từ đó giảm rủi ro khi giá cả biến động.

Bên cạnh đó, cần tập trung vào việc nâng cao chất lượng gạo và xây dựng thương hiệu gạo quốc gia. Cần có chiến lược xây dựng thương hiệu gạo Việt bài bản, hướng tới việc định vị hình ảnh sản phẩm gạo chất lượng cao trên thị trường quốc tế. Đầu tư vào nghiên cứu, phát triển các giống lúa chất lượng cao và áp dụng quy trình sản xuất tiên tiến, đảm bảo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm là điều kiện tiên quyết để gia tăng giá trị xuất khẩu.

Ngoài ra, việc hỗ trợ tài chính và đào tạo cho nông dân, doanh nghiệp cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định thị trường lúa gạo. Cần có chính sách hỗ trợ tài chính như tín dụng ưu đãi, bảo hiểm nông nghiệp để giúp nông dân giảm bớt gánh nặng trước những biến động của thị trường. Đồng thời, cần đẩy mạnh các chương trình đào tạo về kỹ thuật canh tác, quản lý chuỗi cung ứng và tiếp cận thị trường để nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành lúa gạo Việt Nam.

Việt Nam có tiềm năng lớn để duy trì vị thế cường quốc xuất khẩu gạo, nhưng để phát triển bền vững, ngành lúa gạo không thể chỉ tập trung vào sản lượng mà cần chú trọng đến chất lượng, thương hiệu và chiến lược thị trường. Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp trên sẽ giúp nâng cao giá trị gạo Việt Nam, đảm bảo lợi ích cho nông dân và doanh nghiệp, đồng thời góp phần vào sự ổn định và phát triển lâu dài của ngành lúa gạo nước nhà.

Tiến sĩ Trần Hữu Hiệp