PGS.TS Trịnh Hoà Bình: Những người nâng điểm quá ngây thơ và ỷ lại vào kỹ thuật

Phóng viên (PV) Báo Phụ nữ TP.HCM đã có buổi trao đổi với ông liên quan vấn đề này.

Giáo dục đã bộc lộ bệnh giả dối nghiêm trọng

PV: Thưa PGS.TS Trịnh Hoà Bình, gian lận thi cử trong kỳ thi THPT quốc gia 2018 vẫn là câu chuyện nóng đến ngày hôm nay. Với cái nhìn của một nhà nghiên cứu xã hội ông nhận định gì về vấn đề này?

PGS.TS Trịnh Hoà Bình: Tính trên diện rộng, nó là sự coi trọng bằng cấp, bằng mọi giá phải đạt được bằng cấp. Nhưng sâu xa hơn, đó là thói giả dối. Bệnh giả dối đang ăn nhiễm vào nhiều lĩnh vực mà giáo dục chỉ là một lĩnh vực đang bộc lộ nghiêm trọng. Bởi nó là lĩnh vực được xã hội quan tâm nhiều nên bị phát hiện nhanh hơn, sớm hơn, rộng hơn và bị lên án gay gắt, mạnh mẽ hơn.

Nhà xã hội học, PGS.TS Trịnh Hoà Bình

* Có nhiều trường hợp thí sinh được nâng điểm quá nhiều, quá sức tưởng tượng của mọi người. Theo ông việc này có tác động gì đến lòng tin của xã hội?

- Những người thực hiện hành vi nâng điểm quá ngây thơ. Họ đã thực hiện hành vi ăn cắp lại còn nhô lên hàng đầu. Như trường hợp có thí sinh chỉ được 1 điểm cả 3 môn  thi nhưng điểm xét tuyển lại được nâng lên đến 27,5 điểm. Nếu người giận dữ, có thể họ sẽ gọi đó là sự lăng nhục, làm trò hề, chẳng khác nào hành vi nhổ nước bọt vào cả xã hội

Nhưng vì sao họ làm chuyện đó? Có lẽ là sự giả dối đó đã diễn ra từ lâu rồi, bằng hình thức này hay hình thức khác. Việc ăn cắp, ăn trộm, làm gian dối đó không phải xa lạ mà nó đã được dung dưỡng trong một thời gian dài.

So sánh thì vô cùng, nhưng ví dụ chuyện bồi dưỡng thi gà nòi, thi học sinh giỏi, thi đại trà cũng là ăn cắp, ăn cướp, chụp giật nhiều năm qua. Người ta thấy việc làm gian dối, bỏ qua công bằng xã hội để chen ngang, để đạt được mục đích đã trở thành điều dĩ nhiên trong ngành giáo dục và trong xã hội. Người ta giành giật được mà không thấy ngượng. Còn những kẻ tiếp tay cho hành vi này thì nhận được lợi lộc cho mình nên cứ ngang nhiên làm… Những hành vi đó có thể xem là tội đưa và nhận hối lộ, tham nhũng và lợi dụng chức quyền.

Thách thức xã hội

* Có lẽ nhiều người vẫn không hình dung được tại sao người ta lại “to gan” nâng điểm cho thí sinh đến mức trở thành thủ khoa của ngành?

- Việc thi cử gần đây được thực hiện bởi hình thức thi trắc nghiệm trên diện rộng, nên người ta nghĩ có thể can thiệp được bằng phương tiện kỹ thuật và không ai lần ra được, kể cả có bị nghi ngờ. Sự ngây thơ của họ một phần xuất phát từ việc ỷ lại vào kỹ thuật. Nhưng, như ông Mai Văn Trinh - Cục trưởng cục Khảo thí và Kiểm định chất lượng giáo dục (Bộ GD-ĐT) đã nói là gian lận bằng bất cứ hình thức nào cũng có thể phát hiện ra được.

Có những trường hợp chỉ nâng 2 - 3 điểm là việc phải đỗ đạt bằng mọi giá. Còn không ít thí sinh nâng đến ngoài 20 điểm đó là hành vi thách thức cả xã hội.

Cơ quan chức năng đọc lệnh khởi tố cựu thiếu tá công an Đinh Hải Sơn - người đã hỗ trợ đường dây gian lận thi cử ở Sơn La.

* Gian dối xuất hiện trong ngành giáo dục, từ chính những người đứng đầu ngành của địa phương, việc này còn có tác động, ảnh hưởng gì khác đến xã hội thưa ông?

- Nó sẽ khiến xã hội mất lòng tin đối với ngành giáo dục, rộng hơn nữa là lòng tin của xã hội bị suy giảm ở những lĩnh vực khác. Việc “đập đi, làm lại” không chỉ lấy lại sự công bằng mà còn lấy lại niềm tin của người dân.

Có nhiều ý kiến tranh luận có nên cho những thí sinh nâng điểm thi lại vào kỳ thi THPT quốc gia 2019? Theo tôi: không. Đứng trên lề luật mà nói, rõ ràng, ít nhất những thí sinh này phải bị cấm thi 2 năm. Kể cả trong trường hợp người ta nói các thí sinh không biết việc mình được nâng điểm nhưng rõ ràng thí sinh đó nằm trong trường hợp vi phạm quy chế thi, mà theo luật vi phạm đó là cấm thi trong 2 năm.

* Xin cảm ơn ông.

Uông Ngọc (thực hiện)