Ông Nguyễn Thiện Nhân cảnh báo về 'bệnh' lười sinh con

Phát biểu  tại phiên thảo luận về kinh tế - xã hội tại kỳ họp thứ bảy, Quốc hội khóa XIV vào sáng 31/5, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thiện Nhân (Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP.HCM) cho rằng, quốc gia phát triển bền vững liên quan đến 5 yếu tố: chính trị, kinh tế, xã hội, môi trường, lao động và dân số.

Liên quan tới vấn đề lao động và dân số, ông lập luận, cứ 2 người trưởng thành sinh 2 người con, khi về hưu hoặc mất đi thì có 2 người thay thế. Tỷ suất sinh đó hướng tới mức sinh thay thế.

Tuy nhiên, theo thống kê, cứ 20 trẻ khi đến 20 tuổi thì có khoảng 1 trẻ mất, như vậy chỉ còn 19 trẻ. Nếu 10 cặp vợ chồng sinh đúng 20 trẻ thì lớn lên chỉ còn 19 trẻ. Do đó mới có  khuyến cáo rằng, tỷ suất sinh là 10 người sinh 21 cháu hoặc 2,1 cháu/phụ nữ. Đây là tỷ suất sinh thay thế để xã hội bền vững.

Đại biểu Nguyễn Thiện Nhân trăn trở về mức sinh thay thế hiện nay tại Việt Nam.

Nhiều quốc gia đã không duy trì được mức sinh này. Đại biểu Nguyễn Thiện Nhân lấy ví dụ tại Nhật Bản, sau nhiều năm cố gắng thì chỉ đạt 1,4 trẻ/phụ nữ.

Theo dự báo, 50 năm tới, dân số Nhật Bản giảm 40 triệu người, thiếu trầm trọng người trong khi dư thừa năng lực về giao thông, trường học và bệnh viện... Quỹ an sinh xã hội, bảo hiểm nguy cơ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Theo ông Nhân, đó là do quan điểm “lao động là trên hết, gia đình, sinh con là phụ”. Thế nên tại Hàn Quốc, Nhật Bản, vấn đề sinh con bị gạt sang một bên.

Ngoài ra, điều kiện hỗ trợ người có con, hỗ trợ y tế giáo dục không phù hợp, khi có con dễ mất việc làm khiến nhiều nước “gặp khó” trong vấn đề này.

Già hóa dân số tại Nhật Bản là bài học nhãn tiền về việc không duy trì được mức sinh thay thế hợp lý

Ông Nhân cho rằng, 2017, Trung ương Đảng đã có nghị quyết về vấn đề dân số trong thời kỳ mới, trong đó có mục tiêu duy trì mức sinh thay thế vững chắc trên cả nước là 2,1 trẻ/phụ nữ. Việt Nam là nước duy nhất trong khu vực duy trì được mức sinh này trong 10 năm.

Tuy nhiên, nếu vận động mỗi cặp vợ chồng chỉ có 2 con thì sẽ không đạt mức sinh thay thế. Hiện nay, tại khu vực Đồng bằng sông Hồng, tỷ suất là 2,16 trẻ/phụ nữ, Tây Bắc là 2,4 trẻ/phụ nữ, Bắc Trung bộ là 2,3 trẻ/phụ nữ, Tây Nguyên là 2,4 trẻ/phụ nữ.

Dù tỷ suất cao, song theo ông Nhân, phần này đóng góp cho cả nước để cân bằng cho tỷ suất sinh thấp ở nhiều địa phương như Đông Nam bộ (1,2 trẻ/phụ nữ) hay Tây Nam Bộ (1,8 trẻ/phụ nữ).

“Do đó, chừng nào Đông Nam bộ và Tây Nam bộ sinh quá thấp thì việc sinh 3 cháu ở phần còn lại của đất nước là điều cần thiết để bù lại” - ông Nhân nói

Ông kiến nghị, cần chuyển đổi nhận thức của người dân để đạt tỷ suất 2,1 cháu/phụ nữ. Muốn vậy, cần có một bộ phận sinh ba thì mới bù được.

“Tuy nhiên, phải làm có quy hoạch để không còn băn khoăn. Chính phủ có hướng dẫn mức sinh phù hợp cho từng địa phương, không phải chỗ nào cũng chỉ giảm. Chừng nào miền Nam không đạt tỷ suất thay thế thì miền Bắc còn bù”. Ông Nhân mong muốn Chính phủ có chương trình truyền thông và hướng dẫn hợp lý để tới 2035-2045, dân số và lao động của Việt Nam vẫn bền vững.

Minh Quang