Ông Nguyễn Sự từ nay 'thõng tay vào chợ'

“Tiếc chi mà tiếc em, sức người có hạn”. “Dạ, không ai đủ sức ôm nổi bầu trời, nhưng...”. “Ừ, đến lúc nghỉ thôi, anh đã nói không muốn làm tàu lá chuối khô...”.

Chơi chữ, như ông vừa trả lời trên báo nọ, rằng cây lá khác, khô thì rụng, nhưng lá chuối lại cứ bám thân, không chịu rời. Có lần tôi nói, ông hay chơi chữ, ông cười hề hề: “Chơi với anh em báo chí, cũng... bày đặt đọc sách, không thì bị coi thường”. Ông không đọc thì làm sao hiểu Hội An cần gì và không cần gì. Từ đó, cùng với người Hội An, ông góp phần quan trọng, tạo dựng một Hội An hôm nay, ấn tượng trong mắt bao người đến chốn này. Nếu không phải là ông, có lẽ Hội An đã ngoặt sang hướng khác…

Tôi đã nhiều lần ngồi cà kê, tranh luận với ông. Thậm chí có lần bị ông “nện” văn bản phản ứng báo vì bài viết của tôi về Cù lao Chàm xả rác sau lễ hội. Kiểm tra lại, đúng là tôi viết quá tay. Tất cả tạc trong tôi, Nguyễn Sự là một ông quan đẫm màu... Nho giáo.

Có lần tôi nói: “Có kẻ đồn anh giàu lắm nhưng giả bộ thanh liêm. Làm chủ tịch và bí thư 21 năm, Hội An lắm tiền, anh không... dính mới lạ, vàng chôn khắp đáy giếng ở nhà anh”. Ông “phang” liền: “Ai nói vậy, cứ tới lặn xuống mà lấy”. Tôi nhắc lại: “Anh nghỉ thì mừng anh khỏe thân, nhưng cũng tiếc”.

Và tôi nói đến những nguy cơ có thể xảy ra khi ông rời ghế lãnh đạo, bởi biết quá nhiều lần ông đấu kịch liệt để giữ cho Hội An không bị biến dạng, phát triển Hội An bằng tầm nhìn văn hóa, dám làm những chuyện không ai nghĩ và dám làm với tầm nhìn vượt ra khỏi khuôn khổ, tư duy nhiệm kỳ, dám sợ mất lòng dân trước mắt để được dân nể trọng lâu dài...

Vừa ra Lý Sơn (Quảng Ngãi) về, tôi tình cờ ngồi cùng thuyền với lãnh đạo huyện đảo trên. Khách than phiền Lý Sơn ngập rác thải. Tôi nói: “Các anh về Cù Lao Chàm mà coi, không cọng rác dưới biển, chợ không xài bao ni lông, như thế sinh thái biển mới ổn định, khách mới không bịt mũi khi đi tham quan. Để có được điều đó, ông Nguyễn Sự, Bí thư Thành ủy Hội An đã đứng ngay cổng chợ Cù Lao Chàm, bà nào đi chợ mua bán có bao ni lông, ông không cho vào chợ!...".

Ông Nguyễn Sự không muốn làm "tàu lá chuối khô"

Đề cập đến “khoảng trống”, sau khi rời ghế lãnh đạo, ông Sự nói: “Ừ, em nói cũng phải, lo cũng lo, nhưng anh tin anh em kế thừa sẽ làm được. Lãnh đạo phải có đủ tâm-trí-dũng, thiếu một cái là thua. Thời buổi này dũng rất cần nếu như tâm trí tốt. Biết đúng mà không làm, không dám làm thì hóa ra hại nên anh hay nói với anh em là, đã nghĩ tốt, nghĩ đúng thì kiên quyết làm cho đúng”.

Ông nói rằng suốt thời làm lãnh đạo, ông sai cũng nhiều, nhưng sai thì xin lỗi và biết sửa, nhưng cái sai lớn nhất mà ông ân hận mãi, bởi không sửa được, là đã đồng ý cho xây khách sạn dọc biển Cửa Đại, phá rừng dương chắn sóng, chiếm hết không gian, mất lối đi của người dân. “Đó là sai lầm không thể tha thứ của anh, bởi ông bà xưa đã ý thức được cái lợi của cây dương liễu trong chắn cát, gió ven biển, mình lại đi phá. Bài học nhãn tiền chừ thấy rồi đó...”.

“Nếu còn tại chức 5 năm nữa, anh làm chi?”. “Phải làm cho được Hội An xanh, sạch, xóa dần khoảng cách giữa phố cổ và những vùng quê như Cẩm Thanh, Cẩm Kim, làm sao cho bà con bớt khổ, bớt khó...”.

Hội An đã làm được rất nhiều điều, gần như việc gì lớn đều có bàn tay ông. Tôi hình dung đó là một ngôi nhà đẹp, thuần hậu, thân thương, có sức hút và ám thị bao người, và, ông là người đã vẽ ra luồng sinh quyển trong ngôi nhà đó, chuyển động đúng với phong thủy và kiên quyết “trấn trạch” những ám khí có thể ập vào lúc nào.

Bây giờ ông nghỉ hưu, dù còn hai năm nữa. Tôi nói ông đẫm chất Nho giáo bởi biết “xuất xử, hành tàng”. “Anh tính làm chi?”. “Nghỉ là nghỉ, làm chi nữa”. “Thì nghỉ, nhưng việc cá nhân...”. “À, thôi em, nghĩ tới danh với lợi, mệt lắm, nghỉ ngơi chơi cho khỏe thôi”. “Nhân vật lịch sử nào để lại ấn tượng lớn nhất cho anh về chuyện quan trường...”. “Việt Nam, thế giới, xưa, nay lắm người, hiện ở trong nước mình nhiều người có tâm có tầm lắm, nhưng người để ấn tượng mạnh nhất làm anh kính nể là Hồ Chí Minh và Nelson Mandela, nguyên tổng thống Nam Phi…”.

Tôi nhớ tết năm kia, tôi về gặp, ông đã lộ ý nghỉ việc. Khi ấy, cũng ngập những đồn đoán này nọ. Lần đó tôi ướm hỏi, anh chọn được ai để sau này giới thiệu thay thế, ông gật rằng có đấy, hy vọng nếu được cán bộ, nhân dân chấp thuận, người đó sẽ làm tốt. Cũng chẳng biết ai và sẽ ra sao, bởi nói thẳng ra, cái... bóng của ông ở Hội An quá lớn.

Tôi hỏi Phó thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chuyện ông Sự về hưu sớm, ông nói ngay: đó là người sống không cho riêng mình, toàn tâm toàn lực sống và làm việc vì dân, vì Hội An phát triển... Lại nhớ có lần ông Sự trả lời phỏng vấn, về hưu sẽ ra Cù lao Chàm sống, không biết ông nói đùa hay làm thật. Thôi thì mừng cho ông Sự từ đây gác chuyện quan trường mệt mỏi, thoải mái ngồi cà phê cả buổi và nói như một công án thiền tông là từ đây ông thong thả... thõng tay vào chợ!

TRUNG VIỆT